Stonka kukurydziana uszkadza warzywa dyniowate
3 listopada, 2023
Kanianka czyli diabelskie włosy – ciekawa roślina pasożytnicza
23 grudnia, 2023Jedna z najpowszechniejszych chorób liści
Drobna plamistość liści kukurydzy to bardzo popularna choroba grzybowa ujawniająca się na liściach kukurydzy, rzadziej pojawiająca się na pochwach liściowych i liściach okrywowych kolb. Podobnie jak Rdza kukurydzy przy silnym pojawie może istotnie obniżyć powierzchnię asymilacyjną roślin, co może mieć przełożenie na spadek efektywności działania fotosyntezy torem C4.
Uszkodzone liście to także spadek efektywności wymiany gazowej oraz regulacji wilgotności w roślinach choćby przez zaburzenie procesu transpiracji.
Drobna plamistość liści kukurydzy
Grzyb wywołujący chorobę to Aureobasidium zeae (syn. Kabatiella zeae)
Grzyb zimuje na zainfekowanych resztkach pożniwnych kukurydzy, rzadziej jest to gleba jako taka.
Chorobie sprzyjają niższe temperatury i podwyższona wilgotność. Rośliny najbardziej są narażone na infekcję przy temperaturach 10-15oC. Do infekcji pierwotnej dochodzi w okresie późnowiosennym lub wczesnego lata. Wtórne infekcje następują w późniejszym czasie, głównie wskutek przenoszenia się zarodników z wiatrem oraz z kroplami wody z rośliny na roślinę. W tym czasie ochłodzenie i pojaw opadów deszczu bardzo sprzyja patogenowi. Okres inkubacji choroby wynosi zwykle od czterech do dziesięciu dni, w zależności od warunków pogodowych. Wzrost wilgotności, zagęszczenie roślin w łanie, obecność szkodników uszkadzających liście, a także niektórych czynników pogodowych np. gradu sprzyja rozwojowi i rozprzestrzenianiu się patogena. Należy zaznaczyć, że choć grzyb do rozwoju preferuje niższe temperatury, to nie oznacza to, że nie ujawni się w lata bardzo gorące, wówczas jednak jego liczebność i szkodliwość będzie mniejsza.
Objawy chorobowe
Pierwsze objawy porażenia roślin można zaobserwować od końca czerwca, przy czym zwykle ujawniają się w lipcu, a niekiedy dopiero w sierpniu. Pogoda ma tu kluczowe znaczenie. Objawy chorobowe to początkowo drobne, średnicy ok. 1-5 mm, wodniste i prześwitujące plamki o owalnym bądź eliptycznym kształcie. Są najlepiej widoczne, gdy patrzy się na liść pod światło. Z upływem czasu środek plamek staje się jaśniejszy na skutek zamarcia komórek, a ich brzeg ciemniejszy. Dookoła plam uwidacznia się żółta otoczka, która w późniejszym czasie rozwoju grzyba czerwienieje. O ile początkowo plamki chorobowe są rzadko rozsiane na liściu, tak z upływem czasu jest ich więcej, w tym łączą się ze sobą tworząc rozległe nekrozy. Przy silnym porażeniu zamierają większe bądź mniejsze fragmenty blaszki, zazwyczaj w strefie brzeżnej liści. Plamki zwykle układają się wzdłuż nerwów liści, ale nie jest to regułą. Należy wskazać, że na liściu mogą pojawić się infekcje mieszane, gdzie obok drobnej plamistości liści obecne są inne patogeny.
Szkodliwość
Patogen porażając blaszki liściowe powoduje bezpośrednie zniszczenie komórek w miejscu pasożytowania. Sam procent roślin porażonych na plantacji nie wskazuje na szkodliwość choroby. Dopiero analiza stopnia uszkodzenia powierzchni największych blaszek liściowych informuje plantatora o sytuacji. Do oszacowania rozmiaru uszkodzenia liści w pełni wegetacji używa się skali 5-stopniowej, gdzie stopień 1 oznacza opanowanie przez patogena do 1% powierzchni liścia, kolejne trzy stopnie to 5%, 10% i 25% zniszczenia, a stopień 5 to 50% powierzchni blaszki uszkodzonej. Dla plantatorów problem pojawia się zatem wówczas, gdy rośliny w pełni wegetacji są uszkodzone w stopniu 3, 4 i 5 wg zastosowanej skali. Drobna plamistość liści wywołuje zaburzenia w procesie przeprowadzania fotosyntezy, transpiracji, ale i w wymianie gazowej. Liście kukurydzy odgrywają ogromną rolę w jej rozwoju. Stanowią główny składnik biomasy, która jest nieporównywalnie duża do innych zbóż uprawianych w kraju. Jak liście chorują, to zaburzeniu ulega cały metabolizm rośliny, w tym fotosynteza C4, która jest charakterystyczna dla roślin tropikalnych. Zaburzenie funkcji liści skutkuje m.in. zakłóceniem odżywiania całej rośliny. To z kolei wpływa na spadek biomasy, włącznie z plonem ziarna (mniejsza MTZ), nie zapominając o stratach jakościowych powiązanych z zawartością mikro i makroskładników, tłuszczu, białka, węglowodanów itd. Rozmiar strat zależy od stopnia uszkodzenia liści, a zwłaszcza okresu, od którego przestają prawidłowo funkcjonować. Gdy już od sierpnia liście zaczynają zasychać, to można spodziewać się większego spadku plonu i pogorszenia jego jakości. Grzyb ten nie wytwarza mykotoksyn.
Jak zapobiegać drobnej plamistości liści?
Płodozmian, izolacja przestrzenna od wieloletnich monokultur, zakup kwalifikowanego materiału siewnego, dobór odmian mniej podatnych na plamistości liści, wczesny siew ale w glebę ogrzaną, unikanie zbytniego zagęszczenia roślin, zbilansowane nawożenie (zwłaszcza azotowe), zwalczanie zachwaszczenia, zwalczanie szkodników uszkadzających liście, dokładne rozdrabnianie i przykrywanie glebą resztek pożniwnych, stosowanie nawozów i biopreparatów przyśpieszających rozkład słomy, stosowanie zarejestrowanych fungicydów nalistnych i biopreparatów jeżeli takowe będą dostępne. Kluczowe jest wdrożenie monitoringu uprawy celem wykrycia objawów chorobowych.
