Głownia pyląca deformuje kolby kukurydzy
15 grudnia, 2020
Pchełki ziemne w ogrodzie – jak sobie z nimi radzić?
4 stycznia, 2021Bez zdrowych liści nie będzie dużych kolb
Często się o tym zapomina, że kukurydza tak powszechnie uprawiana w Polsce jest rośliną tropikalną, która w zupełnie inny sposób niż rodzime gatunki roślin prowadzi fotosyntezę. Kukurydza w odróżnieniu od nich, przeprowadza fotosyntezę torem C4, który pozwala na dodatkowe wiązanie dwutlenku węgla z atmosfery. Nie potrafią tego robić rodzime rośliny będące w typie C3, stąd w odpowiednich warunkach termicznych kukurydza dosłownie rośnie w oczach - tor C4 zapewnia bardzo szybkie przyrosty biomasy.
Jeżeli kukurydza ma wydać piękne kolby czy to do jedzenia (kukurydza słodka, popcorn, czy też niebieska) czy do dekoracji (kukurydza ozdobna) to musi być dobrze odżywiona. Gdyby zatem nie liście nie udałoby się tego osiągnąć. Liście podobnie jak u innych roślin im są zdrowsze, tym efektywniej przeprowadzają fotosyntezę, oddychają i regulują gospodarkę wodną. W przypadku kukurydzy liściom zagraża jednak kilku sprawców chorób. Jedną z częściej występujących jest rdza kukurydzy.
Rdza kukurydzy
Grzyb wywołujący rdzę to Puccinia sorghi
Grzyb wywołujący rdzę pospolicie występuje w przyrodzie, zwłaszcza tam, gdzie od lat uprawia się kukurydzę. Zarodniki tego grzyba znajdują się na resztkach pożniwnych kukurydzy z ubiegłego roku, mogą być w glebie oraz na bardzo popularnym chwaście w ogrodach jakim jest szczawik, w tym szczawik żółty (Oxalis stricta).
Rdza kukurydzy jest patogenem dwudomnym. Miejscem zimowania, a zarazem żywicielem wiosennym są chwasty szczawikowate a następnie jest to kukurydza. Co ciekawe, patogen może pomijać rozwijać się też całkowicie z pominięciem chwastów szczawikowatych, gdyż wówczas wykorzystuje zarodniki przetrwalnikowe (tzw. teliospory) jakie są na resztkach roślinnych lub w glebie.
Wiosną, po siewie kukurydzy (ją wysiewa się zwykle w kwietniu i maju) teliospory kiełkują w przedgrzybnię, na której formują się zarodniki zdolne do infekcji kukurydzy. Podobnie jest na szczawiku. Optymalne warunki do infekcji to temperatura 16–20ºC, wilgotność powyżej 95% i zwilżenie liści trwające przynajmniej 6 godzin. Po wniknięciu patogena do tkanek roślinnych po pewnym czasie na liściach pojawiają się rdzawe skupienia zarodników letnich (urediniospor). W czasie wegetacji może powstać kilka pokoleń takich zarodników, które przenoszone są przez wiatr na sąsiednie rośliny. Rozprzestrzenianiu się choroby na roślinach sprzyjają uszkodzenia tkanek powodowane przez czynniki pogodowe, a także szkodniki, zwłaszcza mszyce, wciornastki i przędziorki. Pod koniec sezonu wegetacyjnego na liściach powstaje ostatni rodzaj zarodników (teliospory) o charakterze przetrwalników, które zimują. Zimujące teliospory są proste do odróżnienia od zarodników letnich (urediniospor), gdyż nie są koloru rudawego lecz czarne.
Pierwsze objawy choroby na liściach można spotkać od czerwca, przy czym zwykle choroba ujawnia się dopiero w lipcu i sierpniu. Na liściach tworzą się rdzawe, wydłużone, poduszeczkowate brodawki wielkości od 0,2 do 2 mm. Są one rozproszone po całej powierzchni blaszek liściowych po obu stronach. Przy silnej infekcji objawy chorobowe widoczne są także na łodygach i liściach okrywowych kolb. Niewielkie porażenie pojedynczych liści nie wpływa na efektywność fotosyntezy i wysokość plonu, natomiast silne opanowanie rośliny skutkuje znaczną redukcją powierzchni asymilacyjnej liści, które mogą już pod koniec lipca i w sierpniu zasychać. W konsekwencji prowadzi do przedwczesnego dojrzewania i zamierania kukurydzy oraz powstania mniejszych i słabiej zaziarnionych kolb, w tym mogą zawierać mniej cukrów i innych składników odżywczych np. antocyjanów.
Jak zapobiegać rdzy?
Podstawą jest zawsze niechemiczna profilaktyka, czyli nie uprawiamy kukurydzy w monokulturze, w tym w bezpośrednim pobliżu miejsc, w których była wysiana rok wcześniej. Trzeba pamiętać o zwalczaniu chwastów szczawikowatych, zwłaszcza w okresie wiosennym, gdy rośliny kukurydzy już wzeszły. Po zbiorach, resztki roślin kukurydzy należy zebrać i kompostować (uprawa w ogródkach przydomowych). Grządkę jest dobrze przekopać przed zimą, aby przykryć glebą zarodniki jakie opadły na jej powierzchnię. Takie działanie utrudni im wydostanie się wiosną na powierzchnię i infekcję nowo wysianych roślin. Jeżeli zostały dopuszczone preparaty chemiczne lub biologiczne dla hobbystów do zwalczania rdzy kukurydzy to można z nich korzystać.
