Jak uprawiać groch? – podstawowe informacje

Szukasz ciekawych odmian grochu?

Jeżeli zainteresowała Ciebie uprawa grochu w gruncie bądź masz balkon lub taras, to może zainteresujesz się tymi odmianami, które jako DIONP uprawialiśmy we własnym ogrodzie? Kolekcję naszych odmian opisaliśmy TUTAJ

Informacje ogólne

Groch zwyczajny, czyli siewny (Pisum sativum) to jedna z najstarszych roślin jadalnych uprawianych przez człowieka. Pochodzi z Europy i Azji. Jako warzywo uprawia się podgatunek grochu zwyczajnego, czyli tzw. groch zwyczajny typowy (Pisum sativum ssp. sativum).

Pierwotnie groch był uprawiany tylko na suche nasiona, a dopiero w czasach nowożytnych zaczęto spożywać miękkie nasiona (niedojrzałe), a z czasem także całe strąki z miękkimi nasionami.

Groch siewny ma dwie odmiany botaniczne: groch siewny łuskowy (Pisum sativum var.pachylobum) o nasionach gładkich bądź pomarszczonych oraz groch siewny cukrowy (Pisum sativum var. saccharatum). Każda z tych odmian botanicznych zwykle jest spotykana w ogrodach warzywnych.

Groch uprawia się dla celów spożywczych, tak dla miękkich strąków i nasion, jak również na suche nasiona. Niektórzy spożywają także młode listki i kwiaty. Groch poniekąd pełni także funkcję dekoracyjną, zwłaszcza, że niektóre odmiany mają ciekawe kwiaty.

Groch jest rośliną jednoroczną. Na jego korzeniach rozwijają się brodawki, w których znajdują się bakterie gatunku Rhizobium leguminosarum, posiadające zdolność wiązania azotu z powietrza.

Kupując nasiona poszczególnych odmian grochu można spotkać odmiany o różnym przeznaczeniu (na suche nasiona, niedojrzałe nasiona), o różnej wczesności, zróżnicowanej wysokości roślin, o różnej długości i zabarwieniu strąków (np. żółte, zielone, fioletowe), o różnej liczbie nasion w strąku, o różnym zabarwieniu nasion. Mogą być także odmiany wąskolistne i szerokolistne. Występuje także choćby zróżnicowanie pod kątem zawartości cukrów, ale także i podatności na niektóre choroby wirusowe np. wirusa żółtej mozaiki fasoli, wirusa ostrej mozaiki grochu, wirusa mozaiki i liściozwoju grochu.

Pod kątem budowy nasion, to wykazano, że nasiona gładkie szybciej dojrzewają i zawierają więcej skrobi. Te mocno pomarszczone dojrzewają wolniej, ale przez to, że zawierają więcej cukrów stąd są smaczniejsze i choćby dlatego są używane w przetwórstwie.

Warto wiedzieć, że choć na rynku dominuje bogactwo odmian grochu jarego, to można także spotkać groch ozimy, ale jest on wykorzystywany na cele paszowe. Może w przyszłości pojawią się odmiany typowo kulinarne zimujące.

Groch w odróżnieniu choćby od fasoli preferuje niższe temperatury. Jego nasiona mogą kiełkować już w temperaturze 2^oC, ale taka optymalna to 13-18^oC. Dla rozwoju roślin najlepsza jest temperatura około 20^oC. Bardzo wysokie temperatury zakłócają rozwój grochu, zwłaszcza w połączeniu z suszą. W takich warunkach groch przedwcześnie kwitnie, nasiona zbyt wcześnie dojrzewają i stają się mniej smaczne.

Groch to atrakcyjne warzywo, które można uprawiać w gruncie, a także w pojemnikach na balkonach i tarasach.

Termin siewu

Groch uprawia się poprzez siew bezpośredni. Można oczywiście spotkać osoby robiące rozsadę w warunkach hobbystycznych, ale nie jest to powszechne stąd zostanie pominięte w opisie.

Termin siewu przypada od drugiej połowy marca do połowy kwietnia. Są na rynku odmiany, które można siać jeszcze w maju i czerwcu. Wczesny termin siewu sprzyja jednak równomiernym wschodom, rozwojowi silnego systemu korzeniowego, obfitemu kwitnieniu. równomiernemu zawiązywaniu strąków i ich dojrzewaniu. Jak wskazują specjaliści, w pierwszej kolejności wysiewa się zwykle odmiany o nasionach gładkich, a później o nasionach pomarszczonych.

Głębokość siewu i rozstaw roślin

Groch wymaga głębszego siewu, choć ta głębokość jest uzależniona od odmiany. Niekiedy sieje się go na głębokość 4-5 cm, ale są i takie odmiany, które zaleca się siać na głębokość 6-8 cm.

Odległość między roślinami w rzędzie powinna wynosić 3–4 cm. Rozstaw rzędów zależy od tego czy sieje się odmiany niskie sieje się w rozstawie rzędów oddalonych o 15-20 cm od siebie, a odmiany wyższe w rozstawie 25-30 cm. Poszczególni producenci nasion dają zwykle swoje rekomendacje obsady roślin.

Obok siewu rzędowego można zastosować także siew gniazdowy. 2-3 nasiona koło siebie i odległość kolejnego gniazda w granicach 10-20 cm.

Stanowisko uprawy

Groch preferuje stanowiska słoneczne, ciepłe, najlepiej osłonięte od wiatru.

Dobrze rośnie na glebach żyznych, próchnicznych, które dobrze zatrzymują wilgoć, ale zarazem nie są podmokłe. Uprawiając go na glebach gliniastych, ale również i na piaszczystych warto podłoże wzbogacić o ziemię kompostową bądź zwykłą ogrodniczą, aby poprawić jej warunki glebowe. Na glebach podmokłych, na których stagnuje woda rośliny częściej gniją i wypadają. Gdy gleba jest gliniasta i się zaskorupia, to rośliny mają problem z kiełkowaniem, w tym mogą ulec deformacjom.

Groch uprawia się w drugim lub trzecim roku po oborniku. Groch siany w pierwszym roku po oborniku z uwagi na większa zawartość w glebie azotu może łatwiej wylegać.  

Groch jako roślina poprawiająca jakość stanowiska poradzi sobie w ogrodzie na stanowiskach na których rosły różne warzywa. Nie zaleca się jednak siania go po roślinach okopowych, co może stymulować jego wyleganie. Należy także pamiętać, żeby nie siać go w monokulturze (najlepiej co 4 lata niech powraca na to samo miejsce), ale także po innych roślinach bobowatych, żeby uniknąć chorób i szkodników.

Groch jest jednak dobrym przedplonem dla warzyw o krótkim okresie wegetacji. Po zbiorze wczesnych odmian można na tym samym stanowisku choćby wysiać sałatę, rzodkiewkę czy też posadzić rozsadę brokułu, kalarepy, kalafiora.

Optymalny odczyn gleby dla grochu to pH 6,5–7,2.

Groch można uprawiać na ściółce, która ogranicza chwasty, ale i utrzymuje wilgoć w glebie.

Groch dobrze rośnie w sąsiedztwie buraka, marchwi, ogórka, warzyw kapustnych, sałaty, rzodkiewki czy też kopru.

Unika się siewu grochu koło warzyw cebulowych, pomidora czy też ziemniaka.

Nawożenie

Groch obok zapotrzebowania na wodę lubi stanowiska zasobne w pokarm. Trzeba wiedzieć, że groch sam potrafi dzięki współpracy z bakteriami brodawkowymi nawozić się azotem, które te bakterie wiążą z atmosfery. Żeby jednak zawiązały się brodawki azotowe musi być część azotu dostępna dla rośliny i bakterii w glebie.

Zwykle jak podłoże jest żyzne, to nawożenie nie jest potrzebne, ale na uboższych miejscach dobrze reaguje na nawożenie. Zastosowane nawozy organiczne powinny dać roślinom wszystkiego co jest potrzebne. Zazwyczaj używa się nawozów wieloskładnikowych, które aplikuje się przed uprawą roślin wiosną i to powinno wystarczyć na całą uprawę o ile nie są to stanowiska słabe, gdy trzeba na nich wdrożyć również nawożenie pogłówne w trakcie rozwoju roślin.

Niektórzy stosują w trakcie wegetacji nawożenie przez podlewanie nawozami ekologicznymi. Można stosować w uprawie grochu biostymulatory poprzez wieczorne opryskiwanie roślin.

Zabiegi pielęgnacyjne

Groch wymaga regularnego podlewania w okresach suszy oraz ewentualnie pilnowania nawożenia, zwłaszcza w uprawie pojemnikowej. Gleba ma być wilgotna a nie zalana. Zbyt dużo wody i jej stagnacja w glebie sprawi, że rośliny zaczną gnić.

Przy uprawie wysokich odmian warto pomyśleć o podporach, aby rośliny nie wylegały.  Często nawet przy odmianach niższych stosuje się małe podpory, aby lepiej rośliny się rozwijały a ich strąki nie leżały na glebie.

Na bieżąco sprawdza się czy na roślinach nie ma chorób i szkodników. Ochrona roślin niekiedy jest potrzebna jak pojawiają się zagrożenia w dużym nasileniu.