
Arbuz odmiany Beni Kodama – małe owoce, czerwony miąższ
13 stycznia, 2024
Jak uprawiać groch? – podstawowe informacje
13 stycznia, 2024Szukasz ciekawych odmian pora?
Jeżeli zainteresowała Ciebie uprawa pora w gruncie, pod osłonami bądź masz balkon lub taras, to może zainteresujesz się tymi odmianami, które jako DIONP uprawialiśmy we własnym ogrodzie? Kolekcję naszych odmian opisaliśmy TUTAJ.
Informacje ogólne
Por (Alium porrum) to roślina dwuletnia z rodziny amarylkowatych (Amaryllidaceae), podrodziny czosnkowate.
Pod kątem spożywczym uprawia się pory jako rośliny jednoroczne dla celów pozyskania łodygi rzekomej, ale bardzo często wykorzystuje się także liście właściwe, które niosą ze sobą także charakterystyczny porowy smak.
Na rynku nasion można znaleźć wiele odmian pora. Różnią się zwłaszcza wczesnością, stąd można wybrać odmiany wczesne, średniowczesne oraz późne, które z kolei najlepiej przechowywać. Zwykle odmiany wczesne mają intensywny wzrost, są jasnozielone a ich łodyga rzekoma jest długa. Mają jednak niską tolerancję na niskie temperatury. Odmiany średniowczesne mają wzniesiony pokrój, ich liście są zwykle niebieskozielone, a łodyga rzekoma jest gruba i dość długa, bez tolerancji do tworzenia zgrubień cebulowych. Takie odmiany są tolerancyjne na krótkotrwałe przymrozki. Odmiany późne wolniej rosną, rozwijają krótszą łodygę rzekomą, ich liście są ciemnozielone z niebieskim nalotem, są odporne na niskie temperatury i mogą zimować w glebie, a wiosną bardzo szybko rozwijają biomasę.
W hobbystyce panuje często rywalizacja kto ma dłuższe łodygi pora, niemniej trzeba wiedzieć, że niektóre odmiany będą miały ją krótszą choćby stawać na głowie, bo taka jest ich natura. Wczesność odmiany ma tu także bardzo duże znaczenie, w tym to czy jest to uprawa jara czy zimująca.
Warto wiedzieć, że produkcja pora jest zwykle tak ustawiana, aby warzywo to trafiało na stoły o różnych porach roku. W profesjonalnym ogrodnictwie praktykuje się choćby uprawę ozimą, aby plon był dostępny wczesną bądź późną wiosną (nawet od marca). Siewy zimowe i wiosenne pozwalają z kolei na dostarczanie surowca od lipca do listopada. W hobbystyce z racji bogactwa odmianowego także można spotkać się z różnymi terminami zbioru plonu, jednakże zwykle jest to uprawa ustawiona na zbiory jesienne. Są także ogrodnicy siejący zimujące pory.
Pomimo tego, że por jest w stanie wykiełkować z nasion już w temperaturze 3-5°C, to jednak optymalna dla tego procesu temperatura wynosi około 18-20°C. Po wschodach dobrze jest utrzymać temperaturę w ciągu dnia w granicach 17-19oC, a nocą obniżać ją do 15-16oC.
Pory to o tyle wdzięczne warzywa, że można je uprawiać w gruncie, na grządkach podwyższanych, pod osłonami, ale także w głębszych pojemnikach na balkonach, tarasach czy nawet na parapecie okiennym. Trzeba jednak pamiętać o regularnym podlewaniu, ale dostarczeniu roślinom pokarmu.
Termin siewu
W zależności od odmiany, w tym przewidywanego okresu zbioru plonu, pory uprawia się albo poprzez tworzenie rozsady albo z siewu bezpośredniego do gruntu. Uprawa poprzez rozsadę pozwala na większe możliwości. Rozsadę pora pod tegoroczne zbiory produkuje się w ogrzewanej szklarni/tunelu/inspekcie. Można również na rynku kupić gotową rozsadę.
Siew pod rozsadę z przeznaczeniem na zbiór tegoroczny można zacząć nawet od stycznia bądź w lutym i wówczas dobierając odmiany wczesne można zbierać plon od lipca. W ogrodnictwie hobbystycznym zwykle jednak siewy wykonuje się w marcu i kwietniu celem zebrania plonów od późnego lata i jesienią. Dobierając do takiego siewu odmiany późne można uzyskać plon do przechowywania.
Można także tworzyć rozsadę pod rośliny, które będą zimowały w gruncie i dadzą plony dopiero w kolejnym roku. Dobiera się do tego celu odmiany do produkcji ozimej z przeznaczeniem na zbiór wczesno-wiosenny bądź późno-wiosenny. Przy takiej uprawie siewy wykonuje się w kwietniu i maju, a okres zbioru łodyg przypada od marca do lipca roku następnego.
Można także część odmian pora wysiewać bezpośrednio do gruntu od marca do maja, przy czym zwykle robi się to w kwietniu z uwagi na pogodę.
Gdy wiosna jest chłodna to można miejsce wysiania porów bądź wysadzenia ich rozsady okryć agrowłókniną.
Głębokość siewu i rozstaw roślin
Pory na rozsadę tworzy się w doniczkach lub wielodoniczkach (multiplatach). Produkcja rozsady pora może trwać 8-10 tygodni. Nasiona wysiewa się do żyznej gleby na głębokość 0,5-1 cm. Zazwyczaj w doniczkę/komorę wysiewa się od razu 1-2 nasiona. Kupując nasiona otoczkowane jest to łatwe do zrobienia, gdyż otoczka powiększa rozmiar nasion.
Częściej jednak wykonuje się siew pora na rozsadniku. Nasiona wysiewa się rzędowo bądź rzutowo celem wyprodukowania tzw. rozsady rwanej. Stosując siew rzędowy odstęp pomiędzy rzędami to 5-10 cm. Poleca się zastosować odstępy pomiędzy nasionkami w granicach 1,5-2 cm. Dobrze wyrośnięta rozsada powinna 6 mm grubość pędu.
Rośliny gęściej wysiewane na tacy siewnej można pikować pojedynczo do wielodoniczek, gdy będą miały 2 liście właściwe. Gdy jednak zastosowano rzadki siew na tacy siewnej to rośliny nie będą się zacieniać i można je tak przetrzymać do momentu wysadzania sadzonek w postaci rwanej.
Po wschodach pora dobrze jest utrzymać temperaturę w ciągu dnia w granicach 17-20oC, a nocą obniżać ją do 15-16oC. W ciągu ostatnich dwóch tygodni wzrostu rozsady przed jej wysadzeniem temperaturę należy obniżyć do 12-15 stopni. W warunkach polowej uprawy, por lubi ciepło.
Osoby tworzące rozsadę pora dość często stosują metodę przycinania roślin celem wzmocnienia pędu i stworzenia bardziej krępych sadzonek. Zabieg ten wykonuje się zwykle wtedy, gdy roślinki pora mają już kilka liści (zwykle 3-4 liście) i wysokość 10-15 cm. Niekiedy już same liście pora od góry zaczynają się podkręcać. Wystarczy wówczas zwykłymi nożyczkami skrócić wszystkie większe liście o 1-2 cm. Zabieg ten można powtórzyć, kiedy kolejne liście osiągną wskazaną wysokość. Absolutnie ten zabieg nic złego roślinom nie zrobi, wręcz przeciwnie – pomoże im.
Wysiewając pora wiosną wprost do gruntu nasionka umieszcza się na głębokości 0,5-1 cm. Przy takim siewie zazwyczaj trzeba po wschodach wykonać przerywanie roślin, tak aby roślinę od rośliny dzieliło 8-15 cm. Odstęp pomiędzy rzędami to zwykle 30-50 cm.
Na rynku są dostępne nasiona otoczkowane pora, jak również nasiona na taśmie z odpowiednim już rozstawem nasionek.
Termin sadzenia sadzonek i rozstaw roślin
Tworząc rozsadę pora w wielodoniczkach bądź rwaną albo pochodzącą z zakupu przed jej wysadzeniem w grunt należy ją przez okres kilku dni hartować i przyzwyczajać do warunków zewnętrznych. Dobrze jest w tym czasie ograniczyć podlewanie do minimum.
Na grządki rozsadę pora wysadza się w różnych terminach w zależności od tego, w jakim terminie dana odmiana ma dojrzeć i wydać plon.
Przy bardzo wczesnych zbiorach odmian wczesnych rozsadę niekiedy wysadza się już od początku kwietnia. Przy odmianach dających plon w okresie lata i jesienią wysadzanie sadzonek zwykle ma miejsce od maja. Przy uprawie odmian ozimych wysadzanie sadzonek przeprowadza się zwykle w czerwcu.
Należy pamiętać, że przy odmianach wczesnych, wrażliwych na chłody może zaistnieć potrzeba zastosowania agrowłókniny jeżeli wiosną spadną temperatury.
Rozstawa roślin w rzędzie wynosi 8-15 cm. Przy wczesnych zbiorach wystarczy rozstaw co 8-10 cm, natomiast na zbiór jesienny co 10-12 cm. Przy porze zimującym praktykuje się rozstaw co 12-15 cm. Odległość rzędu od rzędu to 30-50 cm
Warto wiedzieć, że pory można w grunt wysadzać głębiej niż rosły na tacy siewnej bądź w multipalecie. Ma to wpływ na to jak długa będzie tzw. część wybielona łodygi. Rozsadę sadzi się zwykle na głębokość 6-8 cm. Dla potrzeb uzyskania długiej części wybielonej można tą głębokość zwiększyć do 9-10 cm. Nie przysypuje się stożka wzrostu skąd wyrastają kolejne liście. Poziom zagłębienia roślin jednak zależy od tego jak dużą mamy rozsadę pora. Jeżeli sadzonki są wątłe to lepiej ich zbyt głęboko nie przykopywać. Zazwyczaj przysypuje się glebą całą widoczną białą część łodygi do wysokości nasady jej zielonej części.
Stanowisko uprawy
Por preferuje stanowiska słoneczne, ciepłe, przewiewne, oddalone od zbiorników wodnych co ograniczy rozwój chorób.
Por wymaga gleb żyznych, próchnicznych, niezaskorupiających się, które dobrze zatrzymują wilgoć, ale zarazem nie są podmokłe. Uprawiając go na glebach gliniastych, ale również i na piaszczystych warto podłoże wzbogacić o ziemię kompostową bądź zwykłą ogrodniczą, aby poprawić jej warunki glebowe. Na glebach podmokłych, na których stagnuje woda rośliny częściej gniją i wypadają.
Prawidłowo uprawiona gleba pod pora powinna mieć spulchnioną wierzchnią warstwę do głębokości około 5 cm oraz w miarę zagęszczoną warstwę głębszą.
Pory można uprawiać na stanowisku w pierwszym bądź drugim roku po oborniku.
Dobrymi przedplonami dla pora są: groch, fasola, burak, pomidor, kapusta, kalafior, ogórek i inne dyniowate, marchew a także zboża (za wyjątkiem owsa). Z uwagi na bardzo duże zagrożenie ze strony nicieni-szkodników roślin nie powinno się uprawiać pora w monokulturze, ani po innych warzywach cebulowatych jak: czosnek, cebula, szczypiorek czy cebula siedmiolatka. Nie powinno uprawiać się pora na stanowiskach na których rosły wcześniej rośliny będące żywicielem dla niszczyka zjadliwego np. koniczyna czerwona, lucerna oraz bobik i bób. Pora na danym miejscu lepiej uprawiać co 3-4 lata.
Optymalny odczyn gleby dla pora to pH 6,5–7,0.
Pora można uprawiać na ściółce, która ogranicza chwasty, ale i utrzymuje wilgoć w glebie.
Por bardzo dobrze rośnie obok cebuli, marchwi, brokułu, buraka, endywi, kalarepy, ogórka, pietruszki, pomidora, rzodkwi, sałaty, selera, skorzonery, szpinaku.
Warto unikać uprawy pora koło fasoli, grochu, łubinu.
Nawożenie
Por obok zapotrzebowania na wodę lubi stanowiska zasobne w pokarm. Zwykle jak podłoże jest żyzne, to nawożenie nie jest potrzebne, ale na uboższych miejscach dobrze reaguje na nawożenie. Zastosowane nawozy organiczne powinny dać roślinom wszystkiego co jest potrzebne. Zazwyczaj używa się nawozów wieloskładnikowych, które aplikuje się przed uprawą roślin wiosną i to powinno wystarczyć na całą uprawę o ile nie są to stanowiska słabe, gdy trzeba na nich wdrożyć również nawożenie pogłówne w trakcie rozwoju roślin.
Niektórzy stosują w trakcie wegetacji nawożenie przez podlewanie nawozami ekologicznymi. Można stosować w uprawie pora biostymulatory poprzez wieczorne opryskiwanie roślin.
Zabiegi pielęgnacyjne
Por wymaga regularnego podlewania w okresach suszy oraz ewentualnie pilnowania nawożenia, zwłaszcza w uprawie pojemnikowej. Gleba ma być wilgotna a nie zalana. Zbyt dużo wody i jej stagnacja w glebie sprawi, że rośliny zaczną gnić.
W okresie wiosennym, gdy temperatury są jeszcze nieustabilizowane to z chwilą zapowiedzi ich znaczącego spadku warto okrywać stanowisko agrowłókniną, celem ochrony roślin przed wychłodzeniem.
Przy zbyt gęstym siewie trzeba w okresie wiosennym przerzedzić.
Z chwilą wykrycia roślin uszkodzonych przez nicienie należy jak najszybciej je wyrywać i niszczyć (spalić) a następnie na to miejsce wdrożyć bezwzględny płodozmian.
Gdy zaobserwuje się, że por uległ jarowizacji i zaczyna rozwijać pęd kwiatostanowy należy go natychmiast usunąć.
Niektórzy praktykują podsypywanie roślin pora glebą kilka razy w sezonie celem wydłużenia białej części łodygi rzekomej. Jeżeli jednak zastosowane głębsze sadzenie rozsady to ta czynność jest zbędna.
Na bieżąco sprawdza się czy na roślinach nie ma chorób i szkodników. Ochrona roślin niekiedy jest potrzebna jak pojawiają się zagrożenia w dużym nasileniu.