Ekologiczna a integrowana ochrona roślin
Pędraki w ogrodzie – jak zwalczać?
1 listopada, 2020
Bezpieczne lekarstwa dla roślin to bezpieczny Działkowiec
10 listopada, 2020Metody proekologiczne zawsze są najważniejsze
Warto wiedzieć, że w Polsce obowiązują dwa usankcjonowane prawnie systemy prowadzenia ochrony roślin przed chwastami, chorobami i szkodnikami: ekologiczny oraz integrowany.
Są jeszcze zdaniem DIONP odmienne, nieopisane prawnie systemy, w tym ten który nazwaliśmy “amatorska ekologia”, gdzie stosujący indywidualnie dobierają sobie metody niechemiczne wg. własnych potrzeb (stosowany głównie przez Działkowców - różne napary, wyciągi, gnojówki, kalendarze biodynamiczne, namagnesowywanie grządek, budowanie piramid itd.), a także ten który nazwaliśmy “zdaj się na Matkę Naturę”, którego zwolennicy odrzucają jakąkolwiek ingerencję człowieka w uprawę roślin - siej/sadź i zdaj się na przyrodę nie robiąc nic innego. Żadnych zabiegów, nawet mechanicznych się w takim systemie nie podejmuje.
Jest też wiele form pośrednich i to stosujący sami je tworzą, więc śmiało można powiedzieć, że są to “systemy autorskie”. Nie mogą jednak one łamać obowiązującego w Polsce prawa. W Polsce jest zakaz totalnej chemizacji czy to w rolnictwie, czy ogrodnictwie, więc kto stosuje chemię i tylko chemię i nie interesuje go przyroda łamie polskie prawo i prawo unijne.
Dwa systemy ochrony roślin, ale każdy oparty na fundamencie ekologii
Oba prawnie usankcjonowane systemy w Polsce to ekologiczny i integrowany. DIONP promuje metody ekologiczne, ale zarazem rozumie, że są sytuacje, gdy trzeba użyć do ratowania roślin zarejestrowane, legalne chemiczne środki ochrony roślin, gdy metody ekologiczne zawiodą. Jest to zatem integrowane podejście do ochrony roślin.
W metodzie integrowanej ochrony roślin, która dopuszcza użycie zarejestrowanych chemicznych środków ochrony roślin, jest jednak prawnie wymuszony nakaz stosowania wpierw metod niechemicznych. Kto w tym systemie używa tylko chemii, bez udowodnienia służbom kontrolującym wdrożenia metod niechemicznych ten naraża się na mandat - dotyczy to profesjonalnych użytkowników środków ochrony roślin. Więcej o podziale na profesjonalistów i nieprofesjonalistów można znaleść TUTAJ, bo to bardzo ważny podział.
Cztery główne metody stosowane w ochronie roślin
Trzeba wiedzieć, że w Polsce stosuje się różne sposoby ochrony roślin, które najczęściej dzieli się na cztery główne metody, choć są i szczegółowsze podziały choćby na metody fizyczne, mechaniczne, biologiczno-chemiczne itd. Te najczęściej stosowane w nomenklaturze to:
Agrotechniczne - tu główne skrzypce odgrywają: płodozmian, zróżnicowany termin siewu, allelopatia (czyli dobre i złe sąsiedztwo), zabiegi mechaniczne gleby (kopanie, grabienie, wzruszanie), ręczne zbieranie chwastów i szkodników, obrywanie chorych liści, stosowanie pułapek chwytnych, wypalanie palnikiem gazowym chwastów (tzw. metoda termiczna), zalewanie wrzątkiem szkodników, termiczne odkażanie podłoża, usuwanie roślin porażonych przez choroby lub ze szkodnikami i ich mechaniczne niszczenie, czyszczenie narzędzi z resztek gleby i roślin, aby nie przenosić chorób i szkodników, terminowe zbieranie plonu itd.
Hodowlane - tu z kolei dobiera się do siewu/sadzenia takie odmiany roślin, które są mniej porażane przez choroby (np. zarazę ziemniaka, mączniaka, rdzę, plamistości liści), czy też szkodniki (np. mszyce, wciornastki, nasionnicę trześniówkę, owocówki itd.). Nie są to odmiany GMO, których w Polsce uprawa od 2013 roku jest ZABRONIONA (o ile Działkowcy sobie nieświadomie ich z Chin nie ściągną). Mniejsza podatność takich roślin na choroby i szkodniki może wynikać np. z większej grubości ich tkanek (głównie ściany komórkowej), szybszego wzrostu, kąta ustawienia liści, grubości warstwy wosków powierzchniowych na liściach i łodygach, ilości włosków na liściach itd. Tutaj zaliczamy także rośliny odstraszające np. szkodniki, czy też wrogie np. nicieniobójcze.
Biologiczne - tu stosuje się biopreparaty w postaci mikroorganizmów (muszą być w Polsce rejestrowane zgodnie z prawem np. preparaty z wirusami, bakteriami lub grzybami) lub makroorganizmów (nie muszą mieć rejestracji np. preparaty z nicieniami, owadami, pajęczakami). Do metody tej zalicza się także wzmacnianie oporu środowiska, w tym ochronę naturalnie występujących wrogów naturalnych (np. biedronkowate, złotookowate, bzygowate, pajęczaki, biegaczowate, kusakowate, rączycowate, kruszynkowate, mszycarzowate, wirusy a także bakterie i grzyby owadobójcze, nie zapominając o ptakach i ssakach itd.).
Chemiczne - tutaj stosuje się tylko i wyłącznie preparaty zarejestrowane w Polsce do doglebowego użycia, naglebowego (posypywania), zaprawiania nasion/sadzonek/bulw, a także do nalistnej aplikacji, w tym działania stricte gazowego (nieistotne dla działkowców, gdyż są zabronione do stosowania przez amatorów). Każdy preparat chemiczny musi być użyty zgodnie z etykietą. Kto łamie etykietę ten łamie prawo i nie ma się co nad tym rozwodzić. Dawki, terminy stosowania i na jaką roślinę dany preparat można użyć opisuje etykieta. Kto stosuje nielegalne środki ochrony roślin (z przemytu), niedopuszczone dla danej uprawy, w dawkach niezgodnych z maksymalnymi podanymi w etykiecie ten łamie polskie prawo i podlega karze. Chemii nie wolno stosować na ślepo - kto chce zwalczać organizmy szkodliwe musi obserwować ich rozwój, a zabieg chemiczny wykonać w optymalnym terminie, tak , aby nie było potrzeby ponawiania zabiegu. Przy używaniu chemii należy pamiętać o ochronie zapylaczy (w tym pszczoły miodnej), temperaturach działania itd.
Integrowana ochrona roślin
Pozwala na użycie wszystkich czterech zalecanych dla danej uprawy sposobów ograniczania chwastów, chorób i szkodników. Nakazuje pod rygorem kary stosowanie wpierw wszystkich proekologicznych sposobów czyli np. technik uprawy gleby, odpowiedniej pielęgnacji roślin, doboru odpowiednich odmian, wykorzystania oporu środowiska, stosowania walki biologicznej, a dopiero jak one nie zadziałają pozwala na racjonalne użycie zarejestrowanych środków chemicznych. Ich użycie musi być oparte o obserwację gatunku szkodliwego, aby zabieg nie był wykonywany w ciemno.
Obowiązkiem jest monitoring występowania organizmów szkodliwych w uprawie pod kątem ustalenia potrzeby i ewentualnie terminu zwalczania gatunku szkodliwego. Do tego celu niezbędna jest wiedza z zakresu rozpoznawania szkodliwych organizmów (jak nie wiem co to jest to nie zwalczam w ciemno), znajomość ich biologii, szkodliwości i alternatywnych metod ograniczania liczebności. W przypadku rolników, ale i ogrodników wyniki swoich obserwacji warto zestawiać z komunikatami sygnalizacyjnymi podawanymi na Platformie Sygnalizacji Agrofagów.
Wykonywanie zabiegów chemicznych w ciemno, bez sprawdzenia czy organizm szkodliwy występuje na roślinie (lub w glebie) i w jakiej liczebności to działanie na szkodę przyrodzie i jest niedozwolone.
Oficjalny wykaz preparatów chemicznych dopuszczonych do stosowania w Polsce znajduje się na stronie internetowej Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi w zakładce Rejestr Środków Ochrony Roślin. W tym miejscu jest cała lista preparatów chemicznych ale i biopreparatów (tych wymagających rejestracji czyli z mikroorganizmami i choćby na bazie niektórych feromonów), które wolno w kraju stosować.
Osoby chcące wyszukać preparat dla danej uprawy (np. marchwi) przeciwko konkretnemu gatunkowi szkodliwemu (np. śmietce marchwiance) mogą skorzystać z darmowej Wyszukiwarki Środków Ochrony Roślin Ministerstwa Rolnictwa, ale także z komercyjnych (odpłatnych) serwisów jakie są obecne na rynku.
Nie wolno stosować środków niezarejestrowanych w Polsce. Handel podróbkami ze Wschodu kwitnie i nie dajmy mafii zarabiać na naszym zdrowiu i bezpieczeństwu !!! Kupujmy tylko środki ochrony roślin w zaufanych punktach, a gdy coś nam nie pasuje, coś dziwnego zauważymy (np. cyrylica na opakowaniu, dziwny wygląd opakowania, brak skuteczności, zniszczenie rośliny uprawnej itd.) - nie bójmy się tego zgłaszać do pracowników Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa. RAZEM POWIEDZMY STOP MAFII !!!
Warto również wiedzieć, że w Polsce istnieje Integrowana Produkcja Roślin Urzędowo Kontrolowana, w ramach której gospodarstwa stosują integrowaną ochronę roślin. Jest to system dobrowolny. Jeżeli gospodarstwo decyduje się wejść do tego systemu, musi spełnić szereg wymagań, a następnie prowadzić uprawę roślin według odpowiednich metodyk jakie są opracowane dla poszczególnych gatunków roślin. Metodyki te można znaleść na stronie PIORIN w zakładce "Metodyki Integrowanej Ochrony Roślin". Potwierdzeniem wysokiej jakości wytwarzanych surowców jest uzyskanie certyfikatu, ale zarazem poddawanie się okresowym kontrolom przez wyznaczone do tego celu jednostki.
Ekologiczna ochrona roślin
Metoda ta opiera się na użyciu wszystkich niechemicznych sposobów ochrony roślin jakie prawo dopuszcza. Trzeba odróżnić jednak metodę ekologiczną amatorską od tej profesjonalnej, gdyż pewnych rozwiązań amatorskich, nieprzebadanych nie można stosować w gospodarstwach ekologicznych mających certyfikat, co mogłoby grozić utratą uprawnień.
Pamiętać należy, że posiadanie przez gospodarstwo certyfikatu produkcji ekologicznej to są prawa, ale i obowiązki. Produkcja ta jest poddawana okresowo kontroli przez odpowiednie jednostki certyfikujące, które weryfikują, czy wszystko jest w porządku.
Ogródek amatorski z roślinami ozdobnymi, warzywami, czy też małym sadem prowadzony bez chemii, nie jest równoznaczny z gospodarstwem ekologicznym posiadającym certyfikat. To są dwa odrębne światy, które jednak łączy to, że ochronę roślin prowadzi się bez syntetycznych środków ochrony roślin oraz nawozów sztucznych.
W metodzie ekologicznej ochrony roślin zezwala się na użycie niechemicznych zabiegów profilaktycznych zapobiegających pojawowi gatunków szkodliwych. Kładzie się tu ogromny nacisk na wykorzystanie wszystkich naturalnych sposobów ograniczania chwastów, chorób i szkodników, często w sposób całkowicie mechaniczny typu wyrywanie, zbieranie, koszenie. Ekologiczna ochrona roślin, kładzie bardzo duży nacisk na praktyczne wykorzystanie mechanizmów samoregulujących w przyrodzie, dlatego też główną rolę odgrywa tu ochrona wrogów naturalnych szkodników, troska o zwiększanie ich obecności w przyrodzie, bo dzięki temu lepiej są chronione uprawy.
Ekologiczna, certyfikowana ekologiczna uprawa roślin nie zezwala na stosowanie nawozów syntetycznych ani chemicznych środków ochrony roślin poza tymi, które zostały mocą decyzji Ministra Rolnictwa dopuszczone do certyfikowanego rolnictwa ekologicznego.
W ochronie ekologicznej wolno stosować wybrane preparaty do zwalczania organizmów szkodliwych, których wykaz i przeciwko czemu mogą być stosowane znajduje się na stronie internetowej Instytutu ochrony Roślin - PIB w Poznaniu w zakładce "Środki Ochrony Roślin Do Upraw Ekologicznych". Tylko te środki jakie są w tym wykazie wolno zgodnie z prawem stosować w gospodarstwach ekologicznych-certyfikowanych.
Trzeba także wiedzieć, że ogrodnicy z certyfikatem ekologicznym nie mogą absolutnie stosować byle jakich nawozów. Wykaz nawozów dopuszczonych do stosowania w gospodarstwach ekologicznych znajduje się na stronie Instytutu Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa w zakładce "Wykaz nawozów i środków poprawiających właściwości gleby zakwalifikowanych do stosowania w rolnictwie ekologicznym".
Na stronie IUNG znajdziecie także: Wykaz produktów naturalnych innych niż nawozy i środki poprawiające właściwości gleby, które mogą być stosowane w rolnictwie ekologicznym w celu wytworzenia produktów rolnych wysokiej jakości zgodnie z art.16 ust.5 rozporządzenia Rady nr 834/2007.
Biorąc pod uwagę różnice w podejściu do ochrony roślin, amatorski ogród prowadzony bez chemii, nie jest pod kątem prawnym równoznaczny z certyfikowanym gospodarstwem ogrodniczym stosującym metody ekologiczne. Wiele metod ochrony roślin jest podobnych, acz część z nich w ogrodach amatorskich nie znajdzie zastosowania, głównie z uwagi na wysokie koszty, ale też i dostępność. Pewne biopreparaty nie są dostępne dla amatorskich ogrodów, prowadzonych ma mikroskalę.
Badania pozostałości środków ochrony roślin
Bez względu na to czy gospodarstwo certyfikowane jest prowadzone ekologicznie czy w sposób integrowany, musi liczyć się z tym, że odpowiednie jednostki będą sprawdzać przestrzeganie przepisów prawa, w tym czy nie są stosowane środki ochrony roślin niedopuszczone dla danego systemu prowadzenia produkcji. Jak wiadomo, gospodarstwo ekologiczne ma te wymagania szczególnie wyśrubowane. Wykrycie chemicznych środków ochrony roślin w gospodarstwie ekologicznym grozi poważnymi konsekwencjami, zwykle kończącymi się utratą certyfikatu. Jeżeli w gospodarstwie certyfikowanym integrowanym z kolei będą przekroczone poziomy zawartości pozostałości środków ochrony roślin to również będą nałożone tu różne kary, w tym uruchomione specjalne systemy alarmowe o niebezpiecznej żywności.
