Olej rydzowy do ekologicznej ochrony roślin przed szkodnikami

Czy wiesz, że badania archeologiczne dowiodły, że olej z lnianki znano już w czasach słowiańskich tj. około 3000 lat temu? Czy wiesz, że w latach 50-60. XX wieku plonowanie nasion lnianki celowo uprawianej dla potrzeb badań naukowych było zaledwie o 5-6% niższe od rzepaku? Dopiero w późniejszym czasie postęp hodowlany rzepaku sprawił, że zostawił lniankę w tyle. Czy wiesz, że lnianka siewna przez wiele lat była chwastem, zwłaszcza lnu? Czy wiesz, że lnianka obecnie jest w kręgu zainteresowania nauki, zwłaszcza w kontekście wytwarzania z niej paliwa lotniczego? Czy wiesz, że najwięcej plantacji lnianki jest w Wielkopolsce? – to tu, też tłoczy się najwięcej oleju rydzowego i to tu też narodził się pomysł stworzenia preparatu olejowego na szkodniki.

Poznaj roślinę, z której korzystali nasi pradziadowie, bo lepszy rydz niż nic

Lnicznik pospolity to roślina z rodziny kapustowatych dziko występująca w Polsce, acz nie jest obecnie już liczna. Naturalnie występuje na całym niżu, a także w rejonach górskich na niższych wysokościach. Spotkać go można na glebach słabych, gdyż nie ma dużych wymagań co do pH, rodzaju podłoża czy wilgotności. Jest to roślina jest jednoroczna, bardzo rzadko zimuje. Wschody rozpoczynają się od wiosny. Obok niego, w Polsce znane są inne lniczniki, zwłaszcza lnicznik właściwy i lnicznik drobnoowocowy.

Kto interesuje się ochroną roślin ten zapewne pamięta, że był lnicznik dawniej traktowany jak chwast i podlegał zwalczaniu. Obecnie jest go już o wiele mniej na polach rolniczych i nie stanowi konkurencji dla roślin, ale co ciekawe pojawiły się plantacje tej rośliny, w związku z zapotrzebowaniem na jej cenny olej.

Lnicznik pospolity to jedna ze staropolskich roślin wykorzystywanych na cele spożywcze. Ponieważ nie każdego było stać na tłuszcze roślinne, znaleziono alternatywę w postaci rośliny oleistej popularnej wówczas w środowisku – był nią lnicznik siewny. To w tamtych czasach ukuło się powiedzenie - "lepszy rydz niż nic", co nawiązywało, nie do grzyba, ale właśnie lnicznika – lepszy olej z niego niż żaden, a chodziło w tamtym czasie o omastę tłuszczową do celów kulinarnych. Pamiętajmy – tłuszcze były bardzo ważne w tamtym czasie i decydowały często o przetrwaniu.

Olej rydzowy – cenny olej spożywczy i kosmetyczny

Mało kto kojarzy olej rydzowy z ochroną roślin, ale z olejem spożywczym i pielęgnującym o cennych właściwościach już tak. Zawiera on dużo nienasyconych kwasów tłuszczowych. Warto wiedzieć, że spośród wszystkich najpopularniej spożywanych olejów, ten z lnicznika siewnego jest najlepszy pod względem najkorzystniejszego udziału kwasów tłuszczowych omega-6 i omega-3. Zawiera szereg innych cennych związków, o których warto poczytać na portalach związanych z medycyną i kosmetyką, gdyż warto zwrócić swoje oczy ku tej niesamowitej, przez wiele lat zapomnianej roślinie.

Olej rydzowy jako ekologiczny środek ochrony roślin

Trzeba pamiętać, że olej rydzowy w postaci spożywczej nie nadaje się do ochrony roślin przed szkodnikami, gdyż jest zbyt gęsty, a po dodatku wody się nie rozpuszcza. To z tego powodu powstały specjalne preparaty, w których połączono olej z emulgatorami, dzięki czemu po dodaniu wody żółtawy olej wspaniale się rozpuszcza w wodzie, nic się nie wytrąca, a skutkiem jego rozpuszczenia jest zmiana cieczy na kolor białawy, niczym mleko. Oczywiście, nie wolno tego absolutnie pić.

Olej rydzowy, nad innymi olejami wykorzystywanymi w ochronie roślin (parafinowym i rzepakowym) ma tą przewagę, że można go stosować zasadniczo od wczesnej wiosny do późnej jesieni na niemal wszystkie rośliny jakie są w ogrodzie – od ziół, przez warzywa, rośliny jagodowe, drzewa i krzewy owocowe, aż po rośliny sadownicze i leśne. Mało tego, także te pod osłonami. To z tego powodu za jednym razem można go stosować na niemal wszystkie rośliny borykające się ze szkodnikami przeciwko którym jest stosowany.

Widząc zatem ogrodnika, który jednym opryskiwaczem w tym samym czasie opryskuje wszystko niemal co ma w ogrodzie nie panikujmy – ma tam albo olej rydzowy, albo nawóz dolistny, albo biopreparaty mikrobiologiczne. Moda na ekologię sprawia nieraz to, że widząc człowieka prowadzącego ogród ekologicznie i ma opryskiwacz w ręce zastanawiamy się co mu się stało? – bez paniki, biopreparaty czymś przecież trzeba nanieść na rośliny, czy też na powierzchnię gleby. Olej rydzowy jest przykładem uniwersalnego preparatu owadobójczego i roztoczobójczego.

Nie ma żadnych rygorystycznych obostrzeń przy jego stosowaniu, poza zasadami jakie ustala etykieta dołączona do opakowania konkretnego produktu.

Bardzo ważne jest to, że użycie preparatów opartych o olej rydzowy pozwala praktycznie na zjadanie warzyw, owoców i ziół zaraz po zabiegu, byle tylko pamiętać o dokładnym ich wymyciu.

O bezpieczeństwie oleju rydzowego niech świadczy też fakt, że na preparatach go zawierających (Emulpar 940 EC) jest zapis, że ze względu na swoje działanie nie wymaga zezwolenia na obrót wydawany przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz że składniki produktu nie są klasyfikowane jako niebezpieczne i nie są umieszczone na liście substancji niebezpiecznych w myśl obowiązujących przepisów.

Preparaty olejowe nie będąc typowymi środkami ochrony roślin mają za zadanie ograniczać stosowanie chemicznej ochrony roślin. Z uwagi na brak w nich substancji niebezpiecznych, stąd nie ma ryzyka obecności ich pozostałości w plonach. Są bezpieczne dla konsumentów.

Odgrywają ogromną rolę w zapobieganiu powstawania odporności u szkodników na środki ochrony roślin. Doskonale zatem uzupełniają walkę chemiczną, ale również uzupełniają walkę biologiczną. Przed ich użyciem trzeba jednak zapoznać się z terminami stosowania i przeciwwskazaniami.

Zasada działania oleju rydzowego na szkodniki

Zasada działania preparatów olejowych polega na mechanicznym zwalczaniu niektórych szkodników. Działanie to polega na tym, że warstwa oleju naniesiona na żerujące szkodniki pokrywa je cienką warstwą tłustej powłoki tzw. filtrem. Owady znajdujące się pod nim mają zatkane przetchlinki znajdujące się na ciele, które służą im do oddychania. Oleje zatem duszą owady o ile preparaty będą starannie naniesione na rośliny, w te miejsca w których żerują szkodniki bądź w nich zimują. Oleje mogą dusić jaja (jaja też prowadzą wymianę gazową, wszak to żywe stadium rozwojowe), larwy i osobniki dorosłe różnych szkodników przeciwko którym są stosowane. Zatrzymują aktywność rozrodczą szkodników. Dodatkowym elementem działania olejów jest unieruchamianie szkodników – warstwa oleju przysycha i tworzy cieniutką skorupkę, która trzyma szkodniki w miejscu ich występowania. Z czasem wiatr, deszcz, podlewanie powodują, że powłoka się wykrusza i odpada razem z uśmierconymi szkodnikami.

Preparaty olejowe stosuje się na już występujące na roślinach szkodniki. Nie stosuje się tych olejów na zaś, gdyż nie mają one działania systemicznego, w tym zapobiegającemu nalotowi kolejnych szkodników. Działanie jest tu i teraz na już występujące na roślinach szkodniki w uprawie lub te, które zimują lub przygotowują się do zimowania.

Szkodniki zwalczane za pomocą oleju rydzowego

Preparaty olejowe mogą zwalczać zarówno jaja, larwy, jak i osobniki dorosłe owadów i roztoczy. Do szkodników mechanicznie zwalczanych za pomocą oleju rydzowego zalicza się: