
Poskręcane liście drzew i krzewów owocowych
15 maja, 2020
Kukurydza po przymrozkach
17 maja, 2020W Polsce i Unii Europejskiej nie wolno już stosować totalnej chemizacji w rolnictwie i ogrodnictwie
Od 2014 roku w całej Unii Europejskiej obowiązuje integrowana ochrona roślin, która prawnie nakazuje każdemu stosowanie do ograniczania chwastów, chorób i szkodników wpierw metod proekologicznych, a dopiero gdy one nie zadziałają, a istnieje ryzyko poważnego uszkodzenia rośliny, w tym straty wysokości i jakości plonów lub ich skażenia mykotoksynami zezwala na racjonalne zastosowanie metody chemicznej.
W Polsce od 2014 roku istnieją tylko dwie metody ochrony upraw przed organizmami szkodliwymi: ekologiczna oraz integrowana. Nieopisaną w przepisach prawnych metodą jest metoda "naturalistyczna" czyli kompletnie nic się nie robi i pozostawia rośliny uprawne przyrodzie. W tym sposobie nawet chwastów się nie kosi.
Ochrona chemiczna w ogrodzie musi być bardzo ostrożnie prowadzona. Tu nie można nie mieć wiedzy i braku odpowiedzialności za siebie, sąsiadów i środowisko. Z uwagi na ogromną liczbę działek ROD i ogródków przydomowych w Polsce, wystarczy sobie uświadomić jak ogromne byłoby skażenie środowiska, gdyby ogrodnicy przestali stosować się do zaleceń. Przyroda, jej jakość, różnorodności biologiczna jest w naszych rękach, ale także rękach dużych rolników i wielkotowarowych ogrodników. Nasz poradnik jak racjonalnie i bezpiecznie stosować ochronę roślin jest uniwersalny.
Chemiczna ochrona roślin w ogrodzie - kompendium wiedzy DIONP
W materiale filmowym przedstawiliśmy szczegółowo najważniejsze zagadnienia związane z chemiczną ochroną roślin, w tym:
Monitoring organizmów szkodliwych
Żeby stosować preparaty chemiczne trzeba wiedzieć czy jest potrzeba ich użycia, a zwłaszcza kiedy najlepiej to zrobić. Obowiązkowe zatem jest systematyczne obserwowanie roślin od siewów/sadzenia po zbiór celem wykrycia organizmów szkodliwych i/lub uszkodzeń roślin jakie powodują. Należy poprawnie zidentyfikować gatunek (lub poprosić specjalistów o pomoc np. DIONP), zapoznać się z jego biologią i na jej podstawie określić termin i potrzebę zwalczania. Do obserwacji stosuje się różne techniki i narzędzia np. pułapki feromonowe. Podaliśmy je w filmie: Jak monitorować organizmy szkodliwe w ogrodzie? Dodatkowo polecamy korzystanie z różnych systemów sygnalizacyjnych. jednym z największych, bezpłatnych jest Platforma Sygnalizacji Agrofagów Instytutu Ochrony Roślin - PIB, na której podawane są różne komunikaty z całej Polski.
Kiedy wykonywać zabiegi chemiczne, zwłaszcza insektycydami?
Zabiegi chemiczne nalży wykonywać tylko wtedy, gdy organizm szkodliwy jest już w uprawie (zabiegi interwencyjne np. na szkodniki, choroby, chwasty) lub ryzyko jego pojawu jest bardzo duże (profilaktyka np. przy niektórych chorobach). Nigdy nie powinno się wykonywać zabiegów preparatami owadobójczymi w ciągu dnia na kwitnące rośliny lub rośliny pokryte sadzą wytwarzaną przez mszyce, mączliki czy skoczkowate. Grozi to wytruciem pszczoły miodnej, dzikich zapylaczy i wielu organizmów pożytecznych i neutralnych gospodarczo. Zabiegi powinno się wykonywać późnym wieczorem po zakończeniu oblotu roślin przez pszczoły. Odchodzi się już stopniowo od zabiegów wczesnorannych. Inne porady podaliśmy w filmie.
Sprawny opryskiwacz w ogrodzie to podstawa
O bezpieczeństwie środków ochrony roślin dla człowieka i środowiska decyduje technika oprysku i sprawność opryskiwacza. Należy pamiętać, że choć działkowcy i ogrodnicy przydomowi nie są tak jak rolnicy czy duzi ogrodnicy zobowiązani do kontrolowania opryskiwaczy w odpowiednich stacjach diagnostycznych (dostają wówczas nalepkę z logiem PIORiN - brak tej nalepki i przyłapanie opryskiwacza na drodze lub na polu grozi mandatem), nie oznacza to, że możemy stosować niesprawne opryskiwacze. Na bieżąco dokładnie czyścimy opryskiwacze, wymieniamy zatkane dysze, filtry czy pęknięte uszczelki. Jak zalecany jest oprysk drobnokroplisty stosujemy odpowiednią dyszę. Podobnie do średnio- i grubokroplistego.
Resztki cieczy roboczej w opryskiwaczu
Zawsze rozrabiajmy preparat chemiczny w takiej ilości wody, żeby nic nam później nie zostawało. Jeżeli zostanie troszkę cieczy roboczej w opryskiwaczu to zawsze ją wypryskujemy na roślinę opryskiwaną. Kto wylewa środki ochrony roślin z opryskiwacza do gleby, cieków wodnych, kanalizacji czy wrzuca do śmietnika popełnia przestępstwo i przyłapany dostanie surowy mandat za skażenie środowiska. Osobiście DIONP poleca - jak nie wiesz ile potrzebujesz preparatu na opryskanie pojedynczej rośliny lub kilku roślin, to wpierw zrób test z czystą wodą. Jak go zrobić pokazujemy na filmie.
Mały czy duży preparat kupić?
Działkowicze i przydomowi ogrodnicy są zgodnie z prawem zaliczani do nieprofesjonalnych użytkowników środków ochrony roślin, dlatego wolno kupować nam tylko preparaty chemiczne dla amatorów. Te dla profesjonalistów często są w większych opakowaniach i mogą mieć większa zawartość substancji czynnych, co sprawi, że ich użycie na działkach będzie skutkowało obecnością pozostałości środków ochrony roślin. Kupujmy zatem preparaty dedykowane dla małych ogrodników, w małych opakowaniach, tak aby nie gromadzić środków ochrony roślin, z którymi później może być problem - co zrobić jak się przeterminują? W sklepach zawsze będą zachęcać - kupuj duże preparaty bo taniej, ale jak ochronę chemiczną prowadzi się rzadko, to duże opakowanie jest nieekonomiczne i nie warto go kupować.
Puste opakowanie z preparatu - System Zbiórki Opakowań PSOR
Sklepy ogrodnicze, które zdecydowały się wejść we współpracę z Polskim Stowarzyszeniem Ochrony Roślin (PSOR) z którym DIONP oficjalnie współpracuje przyjmą od każdego ogrodnika puste opakowania po środkach ochrony roślin za darmo. Muszą być jednak bez zawartości i opłukane. Listę sklepów współpracujących w tej materii znajdziecie na stronie Polskiego Stowarzyszenia Ochrony Roślin. Schemat postępowania prezentujemy na filmie i będzie opisany też w oddzielnym materiale. Jeżeli mamy przeterminowane preparaty, przemrożone, te których użycie zostało już zakazane to sami musimy je zutylizować w firmach przyjmujących materiały niebezpieczne. W każdym województwie znajdziemy takie firmy. Takie środki zwykle oddajemy na własny koszt, choć czasami są prowadzone publiczne zbiórki niebezpiecznych materiałów i warto poszukiwać informacji o takich akcjach.
Zalecenia ochrony roślin na dany rok
Co roku zmienia się dobór środków ochrony roślin dopuszczonych do stosowania. Jedne preparaty znikają z rynku wskutek działań producentów, inne są odgórnie zakazywane z uwagi na toksyczność, a jeszcze inne wchodzą na rynek. To powoduje, że co roku zmienia się dobór preparatów, stąd każdy sprzedawca w sklepie musi znać aktualne zalecenia dla roślin ogrodniczych. Każdy jednak ogrodnik może sobie zakupić zalecenia dla roślin warzywnych, ozdobnych czy sadowniczych wydawanych na dany rok i dzięki temu wie co stosować. Mało tego, można skorzystać z bezpłatnej Wyszukiwarki Środków Ochrony Roślin Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, której obsługę opisaliśmy w naszym filmie: Wyszukiwarka środków ochrony roślin MRiRW - jak z niej korzystać?
Fałszywe środki ochrony roślin
Środki ochrony roślin to biznes wart miliardy złotych. Nie ma się co dziwić zatem, że przestępcy go wykorzystują. To powoduje, że każdy z nas, bez względu na to czy uprawia rośliny jest zagrożony narażeniem na niebezpieczne substancje, niewiadomego pochodzenia np. kupując płody rolne na bazarach - nie wiemy czy dana osoba chroniła rośliny preparatem legalnym czy niewiadomego pochodzenia. Państwo Polskie za pomocą służb walczy z mafią sprowadzającą takie preparaty do kraju, o czym można czytać w różnych mediach ile ton fałszywych środków zatrzymuje się na granicach. Zwykle przybywają one do nas za wschodniej granicy. Niekiedy są doskonale podrobione i trudno podróbki odróżnić od oryginałów. Niestety niektórzy sprzedawcy są zaangażowani w ten proceder, choć wielu nieświadomie nabywa podróbki. Dlatego zawsze kupujmy preparaty od sprawdzonych sprzedawców. Nigdy spod lady. Interesujmy się tym co dany preparat zawiera, bo wiele substancji zostało zakazanych do stosowania a nadal w Polsce spod lady są sprzedawane co grozi naszemu zdrowiu oraz życiu. Pamietajmy - fałszywe preparaty o nieznanej zawartości mogą być bronią chemiczną jak nie wiemy co zawierają w środku.
Jak ustalić dawki preparatów, jak je stosować i rotować?
Bezwzględnie należy dawki preparatów ustalać w oparciu o etykiety jakie są do nich dołączone. O ile na własną odpowiedzialność możemy dawki obniżać lub dzielić, to nie wolno nam przekraczać maksymalnych dawek jakie określono dla danego preparatu. Zwykle preparaty dla działkowców mają podane dawkowanie w postaci tyle i tyle preparatu na tyle i tyle litrów wody, co bardzo ułatwia stworzenie cieczy roboczej. Jeżeli sa podawane dawki w hektarach lub na metry kwadratowe to zwykle konkretną dawkę obliczamy na zasadzie proporcji. Podobnie, jak podano w etykiecie ile wody potrzeba na hektar - dzięki testowi czystej wody możemy dokładnie przeliczyć dawkę na taką ilośc wody jaką potrzebujemy. W etykietach preparatów określa się także ile razy w sezonie dany środek wolno stosować. Jak potrzeba więcej zabiegów to zawsze stosujemy środki zalecane dla danej rośliny, ale należące do innej grupy chemicznej (nie mylmy nazw handlowych, które się różnią w zależności od producenta od tego co jest w ich środku - to dwie odrębne sprawy). Rotowanie substancji czynnych z różnych grup chemicznych zapobiega uodparnianiu się organizmów szkodliwych na środki ochrony roślin.
Jaka woda do zabiegu chemicznego?
Najczęściej woda używana do zabiegów w ogrodach jest twarda i ma odczyn obojętny lub lekko zasadowy, albo jest zbyt miękka np. ta z deszczówki. Powszechnym zjawiskiem jest jej zanieczyszczenie biologiczne np. glonami jak jest czerpana z beczek. Takie parametry nie są jednak korzystne dla jakości i skuteczności wykonywanych zabiegów. Zbyt twarda lub zasadowa woda użyta do oprysku, może obniżyć skuteczność zabiegu. Przykładowo bardzo twarda woda o wysokim pH, może doprowadzić do wytrącenia się substancji czynnej zawartej w preparacie. Związku mineralne w takiej wodzie przytrzymują i niekiedy dezaktywują substancję którą chcemy wykorzystać do zwalczania danego szkodnika/choroby/chwastu. Spada wówczas skuteczność zabiegu, a my często zrzucamy winę na zły preparat, choć wina leży po naszej stronie. Nieodpowiednią wodą jest także deszczówka czy woda z rowu, stawu, jeziora czy rzeki. Obok zanieczyszczeń biologicznych taka woda jest zbyt miękka. Jej pH powoduje silną dysocjację związków chemicznych, co unieczynnia lub dezaktywuje substancje czynne środków ochrony roślin. Optymalne pH cieczy roboczej to zwykle około 5,5 (5,3-5,9). Do niektórych środków ochrony roślin dodaje się specjalne kondycjonery do wody oraz adiuwanty, chociaż nowoczesne środki ochrony roślin dzięki różnym dodatkowym substancjom zawartym w sobie polepszają skuteczność zabiegu.
BHP w ochronie roślin
Środki ochrony roślin nie są obojętne dla naszego zdrowia i życia, dlatego ich stosowanie wymaga odpowiedniego ubioru i zachowania. Żadnego palenia, żadnego picia w trakcie ich stosowania się nie dopuszcza. Odzież ochrona to podstawa. Im środek toksyczniejszy, tym więcej trzeba dodatkowych środków bezpieczeństwa podjąć. O odpowiednim ubiorze opowiedzieliśmy w naszym filmie: Jak się ubrać do zabiegu chemicznej ochrony roślin?
Jak magazynować środki ochrony roślin?
To ważne zagadnienie. Preparaty chemiczne musza być przetrzymywane w oryginalnych opakowaniach, z dala od dzieci i innych osób niepowołanych, a także zwierząt. Najlepiej w zamkniętych szafkach z oznaczeniem np. w postaci trupiej czaszki. Muszą być magazynowane z dala od światła słonecznego, źródeł ognia, zbyt wysokich i zbyt niskich (ujemnych) temperatur. Nie wolno ich przetrzymywać w pobliżu żywności, a także w pomieszczeniach bez wentylacji.
Autor: dr hab. inż. Paweł K. Bereś, mgr Beata Bereś (Ogrodnicy DIONP)
Opracowano na podstawie własnego doświadczenia i literatury. Wszelkie treści zamieszczone na tej stronie internetowej (teksty, zdjęcia itp.) podlegają ochronie prawnej na podstawie przepisów ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2019, poz. 1231 z późn. zm.). DIONP wyraża zgodę na wykorzystanie całości lub części powyższej informacji, pod warunkiem podania źródła i odnośnika do adresu strony internetowej www.dionp.pl