Szarek komośnik i ryjosz burakowiec – szkodniki buraka ćwikłowego
10 maja, 2020Chemiczna ochrona roślin w ogrodzie – kompendium wiedzy DIONP
16 maja, 2020Poskręcane i zdeformowane liście drzew i krzewów
Od kwietnia do czerwca otrzymujemy niemal co roku zapytania, co powoduje deformacje blaszek liściowych drzew i krzewów owocowych uprawianych w przydomowych sadach lub na działkach ROD. Temat niestety co roku powraca, a wręcz nasila się, co może być związane z brakiem zim i zmianami klimatu.
Przed rozwinięciem tematu trzeba jednak zaznaczyć, że liście to fabryki dla roślin. Przez proces fotosyntezy odżywiają całą roślinę, w tym przeprowadzają wymianę gazową. W okresie wiosennym są szczególnie ważne, gdyż rozpoczynają proces odżywiania krzewu i drzewa po okresie spoczynku zimowego. Za deformacje liści odpowiadają choćby szkodniki, choroby, pogoda, ale także i działania podejmowane przez człowieka. Trzeba wiedzieć, że niekiedy na roślinie do skręcania się liści przyczynia się więcej niż jeden szkodnik, a czasami dochodzi do tego jeszcze choroba lub działanie człowieka. Warto poznać najczęstsze przyczyny wiosennej deformacji liści.
Szkodniki
Do najczęstszych przyczyn deformacji liści (ich skręcania się, powstawania zgrubień, narośli) przyczyniają się zwykle szkodniki. Grono z nich to pluskwiaki i niektóre pajęczaki, które poprzez aparat gębowy typu kłującego wysysają soki z tkanek liści, w tym mogą poprzez ślinę zawierającą patogeny np. wirusy roślinne infekować rośliny groźnymi chorobami. Przy licznym żerowaniu owadów tkanka liścia na skutek wysysania soków, ale także w ramach reakcji obronnej skręca się. Zmniejsza się w ten sposób powierzchnia asymilacyjna roślin. Do takich szkodników o kłująco-ssącym aparacie gębowym zalicza się m.in. mszyce, miodówki, ale także wcześnie pojawiające się przędziorki, zwłaszcza przędziorka chmielowca. Bratnią do przędziorków grupą szkodników są szpeciele. Niekiedy obok skręcenia liścia dodatkowo pojawiają się przebarwienia. Część owadów wysysających soki zamiast typowego skręcenia się liści powoduje np. powstanie różnych zgrubień, czy też narośli przebarwiających się na różne kolory zwykle czerwono-fioletowe. To często reakcja rośliny na enzymy zawarte w ślinie owadów. Ciekawą grupą szkodników powodującą skręcanie się liści są gąsienice motyli np. zwójkówek. Gąsienica za pomocą przędzy łączy ze sobą dwa brzegi jednego liścia tworząc jakby rurkę, ale także może łączyć sąsiadujące ze sobą blaszki przez co powstaje jakby kapsuła chroniąca szkodnika przed pogodą, ale i wrogami naturalnymi. Wewnątrz gąsienica żeruje wyjadając tkankę liści. Poniżej przykłady szkodników dla drzew i krzewów mogące wiosną deformować liście:
Choroby
W okresie wiosennym liczebność patogenów grzybowych, wirusowych, czy też bakteryjnych powodujących deformacje blaszek liściowych nie jest duża.
Czynniki pogodowe
Deformacje liści może powodować zwłaszcza susza. W ten sposób liście poprzez skręcenie się ograniczają swoją powierzchnię, przez co transpiracja (wyparowywanie) wody z komórek jest niższe. Innym czynnikiem może być przymrozek.
Czynniki związane z działalnością człowieka
Stosowanie niektórych środków ochrony roślin (w tym ich mieszanin, preparatów niedopuszczonych, w dawkach zawyżonych itp.) może powodować reakcję fitotoksyczną w postaci zwijania się liści. Najczęściej jest to reakcja ustępująca po pewnym czasie. Niekiedy poszczególne odmiany mogą być wrażliwe na stosowane środki ochrony roślin i tak reagują.
Jak wykryć przyczynę deformacji liści?
Celem wykrycia co jest przyczyną deformacji należy bardzo dokładnie oglądnąć takie liście zarówno z góry, a zwłaszcza od spodu. Obserwacje należy wykonać natychmiast po stwierdzeniu objawów tak, aby sprawca uszkodzenia nie zdążył zniknąć z rośliny, gdyż wówczas trudno rozpoznać co wywołało taką reakcje. Ponieważ wiele gatunków szkodników jest mała, to do obserwacji wykorzystuje się lupę powiększającą. W przypadku chorób, których sprawców nie jesteśmy w stanie zobaczyć "gołym okiem" należy zweryfikować objawy na podstawie literatury naukowej,. albo skonsultować się ze specjalistami, którzy pomogą. Również należy pamiętać jaką odmianę się uprawia w ogrodzie, co pozwoli poznać przyczynę reakcji np. po zabiegu chemicznym różnymi preparatami.
Autor: dr hab. inż. Paweł K. Bereś, mgr Beata Bereś (Ogrodnicy DIONP)
Opracowano na podstawie własnego doświadczenia i literatury. Wszelkie treści zamieszczone na tej stronie internetowej (teksty, zdjęcia itp.) podlegają ochronie prawnej na podstawie przepisów ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2019, poz. 1231 z późn. zm.). DIONP wyraża zgodę na wykorzystanie całości lub części powyższej informacji, pod warunkiem podania źródła i odnośnika do adresu strony internetowej www.dionp.pl
Filmy prezentujące różne deformacje liści w okresie wiosennym w naszym sadzie
Dziwne narośla na jabłoni - co to?
Czy pigwie zagrozi zwójkówka?
Mszyce lubią porzeczki