Jak uprawiać pietruszkę korzeniową?

Jak uprawiać arbuzy (kawony)? – podstawowe informacje

10 stycznia, 2024

Jak uprawiać bakłażany (oberżyny)? – podstawowe informacje

10 stycznia, 2024

Szukasz ciekawych odmian pietruszki korzeniowej?

Jeżeli zainteresowała Ciebie uprawa pietruszki korzeniowej czy to w gruncie, czy pod osłonami, bądź masz balkon lub taras, to może zainteresujesz się tymi odmianami, które jako DIONP uprawialiśmy we własnym ogrodzie? Kolekcję naszych odmian opisaliśmy TUTAJ.

Informacje ogólne

Pietruszka korzeniowa to podgatunek pietruszki zwyczajnej (Petroselinum crispum). Obok niej w Polsce uprawie się także drugi podgatunek w postaci pietruszki naciowej (liściowej). Oba gatunki różnią się plonem – u korzeniowej wykorzystuje się duże korzenie spichrzowe i nać (jest bardziej uniwersalna), natomiast u naciowej zbiera się tylko nać, gdyż korzenie spichrzowe są u niej bardzo słabo rozwinięte.

Pietruszka to roślina dwuletnia. W pierwszym roku wydaje plon korzeni, natomiast w drugim roku rozwija kwiatostan. Warto wiedzieć, że nasiona pietruszki są wykorzystywane w ziołolecznictwie. Pęd kwiatostanowy pietruszki może osiągać 1,2 m wysokości a kwitnienie przypada zwykle latem. Pietruszkę korzeniową na nasiona zwykle w gospodarstwach uprawia się celowo poprzez tzw. wysadki czyli zasadzenie korzeni spichrzowych, które pozyskano w pierwszym roku uprawy tego warzywa, a które na zimę wykopano i przechowano.

Pietruszka korzeniowa to warzywo z rodziny selerowatych. Jest podstawowym składnikiem tzw. „włoszczyzny”, która jest niezbędna do przygotowywania wielu dań, w tym pysznego bulionu. Pietruszka wchodzi w skład warzyw aromatyzujących potrawy.

Pietruszka to roślina bardzo dobrze radząca sobie w naszym klimacie i nie potrzebuje zapewniania jej specjalnych warunków. Jej uprawa zwykle jednak rozbija się o problemy ze stanowiskiem do prawidłowego wzrostu, dlatego pietruszka korzeniowa zaliczana jest w ogrodnictwie hobbystycznym do warzyw dość trudnych w uprawie, pod kątem uzyskania ładnego korzenia. Faktycznie nie wszędzie się udaje, stąd część osób zamiast niej wysiewa pasternak, który czasami jest określany mianem „podróbki pietruszki”. Pomimo pewnych problemów uprawowych da się w ogrodnictwie amatorskim uzyskiwać ładne plony korzeni tego warzywa, trzeba jednak zapewnić pietruszce dobre warunki do rozwoju. Jako ciekawostkę warto podać, że na rynku są obecne także białe odmiany marchwi, które nieco pietruszkę przypominają, jednak nie mają charakterystycznego aromatu. Sam zresztą pasternak łatwo odróżnić od pietruszki, aby nie dać się naciąć w warzywniakach.

Warto wiedzieć, że nasiona pietruszki w zależności od odmiany mogą dość długo kiełkować i nierównomiernie nawet w optymalnej temperaturze (20-30^oC), zatem czasami nie obserwuje się przez 2-3 tygodnie wschodów, co jest dość naturalne. Jak pogoda jest niesprzyjająca to nasiona zalegają w glebie nawet do 30-40 dni. Nasiona tego warzywa są małe, ale dodatkowo mają twardą okrywę owoców-nasienną, która sprawia, że chwilę trzeba czekać zanim zarodek zostanie pobudzony do wzrostu przez czynniki otoczenia. Można jednak próbować nieco przyśpieszać terminy wschodów co opisaliśmy w dalszej części materiału.

Głównym plonem pietruszki korzeniowej są korzenie o stożkowym bądź cylindrycznym kształcie. Korzenie mogą być krótsze, dłuższe, mniej lub bardziej pękate. Cechą różnicującą odmiany dostępne na rynku jest aromat korzenia, ale też choćby kolor skórki korzenia – mniej bądź bardziej białawy. U pietruszki korzeniowej nie ma wzorem marchewki odmian kolorowych.

Wyróżnia się pietruszki korzeniowe z krótkimi korzeniami spichrzowymi (do 15 cm), półdługie (do 25 cm) oraz długie (powyżej 26 cm). Warto wiedzieć jaką docelową długość ma mieć korzeń, aby odpowiednio przygotować grządki pod siew – jak głęboko uprawić podłoże.

Na rynku znaleźć można odmiany wczesne (zbiór po 80-100 dniach od siewu), średniowczesne (zbiór po 110-120 dniach), średniopóźne (zbiór po 130-150 dniach) oraz późne (zbiór po 150-180 dniach). Im późniejsza odmiana, tym roślina ma więcej czasu na zbudowanie większego plonu korzeni.

Pod kątem odporności na mrozy najwytrzymalsze są odmiany późne. Można także znaleźć na rynku odmiany mniej podatne na niektóre choroby.

Najsmaczniejsze z dużą ilością aromatu są także liście pietruszki, które można na bieżąco zbierać. Należy jednak pamiętać, że liście są odpowiedzialne za fotosyntezę, dlatego są przypadki, że osoby uprawiające pietruszkę korzeniową na bieżąco ścinają do potraw jej liście, a potem mówią, że korzeń spichrzowy jest słabo rozwinięty. Nie ma się co dziwić, skoro były wycinane liście odpowiedzialne za karmienie rośliny, jej oddychanie oraz przeprowadzanie transpiracji. Warto na grządkach wprowadzić porządek – część roślin zostawić na korzeń i nie dotykać ich liści, a część ewentualnie lekko przycinać by zdobyć aromatyczną nać. Lepiej jednak pod kątem pozyskiwania liści osobno wysiać pietruszkę naciową.

Pietruszka korzeniowa uprawiana przez ogrodników na cele spożywcze to bardzo ciekawa roślina reprezentowana przez wiele odmian. Z częścią z nich można zapoznać się obserwując odmiany uprawiane przez DIONP.

Pietruszkę korzeniową w warunkach hobbystycznych uprawia się w uprawie na płask, jak również w uprawie w redlinach. Warzywo to jest wysiewane w gruncie, na grządkach podwyższanych, niekiedy w donicach na balkonach i tarasach, a także można spotkać je w uprawie pod osłonami oraz na parapetach okiennych. Uprawa domowa pietruszki korzeniowej tudzież pozostawianie korzeni na zimę na zewnątrz budynków ma głównie na celu dostęp do świeżych liści.

Przy uprawie pietruszki ważne jest to, że jej nasiona i siewki są dość wytrzymałe na niskie temperatury, dlatego też znoszą kilkustopniowe przymrozki. Mniej wrażliwe na przymrozki są odmiany wczesne. U odmian późnych korzeń zimuje w glebie i jeżeli nie jest to ostra zima, to nic złego się z nim nie stanie.

Pietruszka ma dość szerokie wymagania termiczne. Rośnie w temperaturach 5-35^oC, jednakże najlepsze warunki znajduje, gdy temperatura utrzymuje się w okolicach 16-20^oC, bo wówczas tworzy się prawidłowy korzeń. Siewki wytrzymują krótkotrwałe spadki temperatur nawet do -9^oC, a nasiona kiełkują już w temperaturze 2-3 ^oC.

Pietruszka korzeniowa źle reaguje na suszę w okresie kiełkowania, wschodów i w czasie wydłużania się korzenia spichrzowego. Obniża ona plon, a także pogarsza smak i wartości odżywcze korzeni. Pietruszka ma również wysokie wymagania co do jakości stanowiska, zwłaszcza kultury jego uprawy.

Termin siewu

Pietruszkę korzeniową pod kątem pozyskania korzenia spichrzowego i naci uprawia się z nasion, z siewu bezpośredniego. Spotyka się pojedynczych ogrodników wskazujących, że robią rozsadę, ale w praktyce nie ma to większego zastosowania. Taką rozsadę częściej się tworzy w odniesieniu do pietruszki naciowej.

Praktykuje się również celowe wsadzanie korzeni pietruszki korzeniowej do gleby celem zbierania na bieżąco aromatycznej naci. Taką uprawę prowadzi się zwykle w okresie jesienno-wiosennym w warunkach domowych/szklarniowych/tunelowych (gdzie jest cieplej), bądź też celowo wysadza się korzenie (wysadki) od marca lub kwietnia celem uprawy roślin na nasiona. Istnieją także na rynku odmiany pietruszki, które można uprawiać na nasiona bez metody wysadkowej

Termin siewu pietruszki korzeniowej uzależniony jest od wczesności odmiany i jej przeznaczenia – na zbiór bieżący bądź na przechowywanie tudzież późniejsza uprawa na nasiona. Terminy siewów mogą się różnić w zależności od odmiany, stąd zawsze należy weryfikować na opakowaniach konkretnych nasion.

Siewy pietruszki korzeniowej dokonuje się od marca do maja, ale są na rynku odmiany, które można jeszcze wysiać w czerwcu. Niektóre odmiany (późniejsze) można także wysiewać w listopadzie lub grudniu (a są sytuacje, że i w styczniu się uda) jako tzw. siew ozimy, aby wiosną uzyskać wcześniejsze wschody w okresie wiosennym. Do takiego siewu wybiera się te odmiany, które cechuje wyższa mrozoodporność. Nasiona pietruszki z siewu ozimego nie powinny wykiełkować przed zimą.

W hobbystycznej uprawie pietruszki korzeniowej praktykuje się głównie tzw. siew na płask bądź siew w redlinach. Można także stosować siew rzędowy, pasowy bądź wstęgowy.

Głębokość siewu i rozstaw siewek

Pietruszkę korzeniową sieje się na głębokość 1-2 cm. Zbyt głęboki siew (poniżej 3 cm) może skutkować opóźnionymi i przerzedzonymi wschodami. Taka samą głębokość stosuje się przy uprawie w redlinach.

Kiełkowanie nasion rozpoczyna się już w temperaturze 2-3^oC. Najlepsze kiełkowanie jest w warunkach temperatur gleby powyżej 20^oC. Trzeba jednak wiedzieć, że pietruszkę charakteryzuje długi i nierównomierny okres kiełkowania, nawet w optymalnych temperaturach. W temperaturach 20-30^oC trzeba oczekiwać na pierwsze wschody 10-20 dni. Jedne odmiany mogą wzejść szybciej, a inne później. Gdy jednak gleba jest chłodna albo są duże wahania temperatur, w tym są problemy z wilgotnością gleby to może się zdarzyć, że nasiona pietruszki wykiełkują dopiero po 30-40 dniach, co całkowicie psuje plany ogrodnika.

Można domowymi sposobami poprawić nieco szybkość wschodów nasion pietruszki korzeniowej. Cały proces polega na tym, żeby uwilgotnić nasionka pietruszki, które jak wskazano mają twardą i słabo przepuszczalną okrywę owocowo-nasienną. W tym celu można nasionka moczyć w ciepłej wodzie przez 1 dzień, a następnie wyjmuje się je i przetrzymuje przez 2 kolejne dni na wilgotnej bibule w ciepłym miejscu w temperaturze 20^oC. Tak uwilgotnione nasionka wysiewa się do wilgotnej, ogrzanej gleby. Warto dodać, że niekiedy do wody, w której moczą się nasiona pietruszki dodaje się niewielką ilość naturalnego biostymulatora celem poprawienia zdrowotności nasion i później siewek.

Nasionka pietruszki są dość drobne, dlatego też niekiedy sieje się je razem z piaskiem, aby siewy nie były zbyt gęste. Jako, że trzeba nieco poczekać na wschody roślin, stąd też niekiedy praktykuje się siewy pietruszki z rośliną wskaźnikową, która szybciej wykiełkuje i zaznaczy rzędy w których znajdują się nasiona pietruszki. Takimi roślinami wskaźnikowymi mogą być: rzodkiewka, kalarepa czy też sałata. Te rośliny celowo się wysiewa razem z pietruszką żeby pokazały gdzie nie wolno plewić, bo niestety, długie wschody pietruszki powodują, że bez wyrywania chwastów grządki zarastają nimi, a pietruszka nie lubi konkurencji chwastów.

Celem uzyskania ładnego korzenia jest zapewnienie roślinom optymalnego miejsca do jego rozwoju. Przy gęstych siewach korzenie nie będą ładnie się rozrastały, bo nasila się zjawisko konkurencji.

Zaleca się, aby roślina od rośliny znajdowała się w odległości 3-5 cm, zatem po wschodach przeprowadza się przerzedzanie siewek, najlepiej, gdy mają 2 liście właściwe. Należy je delikatnie wyrywać. Niektórzy takie roślinki przesadzają w inne miejsce i też można uzyskać z nich plon. Przy przerywaniu ważne jest, aby gleba była wilgotna, co ogranicza uszkodzenia pozostałych roślin. Na rynku są obecne nasiona na taśmie co pozwala od razu utrzymać dobry rozstaw.

Przy siewie przedzimowym pietruszki zaleca się zwiększyć nieco gęstość siewu, bo nie wszystkie nasiona i siewki przetrwają w glebie.

Zalecany rozstaw rzędów przy siewie płaskim to 20-40 cm. Gdy stosuje się samodzielnie tworzone ręcznie redliny (motykami), to odległość redliny od redliny wynosi zwykle 30-50 cm.

Stanowisko uprawy

Pietruszka preferuje stanowisko słoneczne, ciepłe i najlepiej osłonięte. Na takim najlepiej rośliny rosną a smak korzeni jest najlepszy. Na stanowiskach zacienionych bardzo słabo plonuje, w tym może wybijać w nać kosztem małych lub wręcz braku korzeni spichrzowych zdatnych do zbioru.

Pietruszka nie powinna być uprawiana po sobie i innych warzywach korzeniowych przez 3–4 lata. Należy unikać uprawy jej na tym samym stanowisku, na którym rosły wszystkie selerowate. Należy unikać jej wysiewu na glebach na których rosły rośliny chętnie zasiedlane przez nicienie-szkodniki roślin. Nie wysiewa się zatem pietruszki choćby na stanowisku po cebuli, selerze, porze, marchwi. Bardzo dobrze jest siać pietruszkę na grządkach na których były obecne w roku wcześniejszym bądź tego samego roku (siewy ozime): ogórki, pomidory, fasola, sałata, wszystkie warzywa kapustne, a także zboża. Poplony mogą pomagać w utrzymaniu dobrego stanowiska dla pietruszki.

Uprawiając pietruszkę korzeniową na grządkach warto zadbać o dobre dla niej sąsiedztwo innych gatunków roślin np. cebuli, czosnku, pomidora, papryki, bakłażana, fasoli, grochu, szczypiorku, rzodkwi. Niekorzystne jest dla niej jest sąsiedztwo sałaty, cykorii, ziemniaków i bobu.

Siew na płaskim gruncie stosuje się na glebach uboższych w wodę, natomiast na glebach wilgotnych, w tym cięższych warto rozważyć siew na redlinach. Wyniesienie gleby w postaci kopczyka jeżeli jest ona dobrze uprawiona i nie przesycha zbytnio pozwala też mieć dłuższe i bardziej proste korzenie. Takie też uzyskuje się na głębszych grządkach podwyższanych.

Pietruszka bezwzględnie wymaga gleby dobrze uprawionej i spulchnionej na głębokość 20-30 cm z uwagi na rozwijanie długiego systemu korzeniowego. Bardzo często to zbyt zbita gleba, ciężka odpowiada za krótkie korzenie i ich deformacje.

Kamienie i inne przeszkody w glebie mogą deformować kształt korzeni. Z kolei na glebach bardzo lekkich najczęstsza przyczyną porażki uprawowej jest susza. Niektóre odmiany mogą mieć naturalną skłonność do rozwidlania się. Niekoniecznie jest to kwestia złego podłoża. Za deformacje korzeni mogą odpowiadać też szkodniki np. nicienie.

Pietruszka korzeniowa dobrze rośnie na glebach lekkich, piaszczysto-gliniastych, zasobnych w materię organiczną. Źle rośnie na glebach ciężkich, gliniastych, podmokłych. Odczyn gleby (pH) pod pietruszkę to 6,0-6,5.

Pietruszkę uprawia się w 2 i 3 roku po oborniku. W pierwszym roku po tym nawozie może być uprawiana tylko na glebach bardzo słabych. Również na glebach słabych można pietruszkę siać w pierwszym roku po nawozach zielonych. Dobrze jej uprawie służy ziemia kompostowa, przefermentowany obornik.

Nawożenie

Jeżeli pietruszka uprawiana jest na żyznym podłożu, to zwykle nie potrzebuje dodatkowego nawożenia w ogrodnictwie hobbystycznym. Jeżeli gleba jest uboższa w składniki pokarmowe, to warto zastosować przedsiewnie nawożenie nawozem wieloskładnikowym. Pietruszka jest wrażliwa na zasolenie gleby, dlatego bardzo trzeba uważać na stosowanie azotu. Najlepiej użyć go przed siewami mieszając nawóz oparty o azot z glebą. Lepiej jednak używać nawozy zawierające mikro i makroelementy a nie sam azot.

Zabiegi pielęgnacyjne

Pietruszka korzeniowa w okresie wegetacji może wymagać systematycznego podawania wody w okresach niedoborów opadów, zwłaszcza na glebach lekkich. Brak lub niedobór wody to główna przyczyna słabego kiełkowania, wschodów, a potem małych korzeni.

Przy siewach zimowych bądź wczesnowiosennych, gdy wiosną ukażą się siewki, a zapowiadane są duże spadki temperatur poniżej zera utrzymujące się przez kilka bądź kilkanaście dni, to siewki warto okrywać agrowłókniną. Ściąga się ją po minięciu przymrozków.

Stosuje się przerywanie zbyt gęstych siewek po wschodach, gdy mają one pierwszych kilka liści – należy je wyciągać delikatnie. Niektórzy takie siewki powtórnie ukorzeniają i niekiedy udaje się uzyskać z nich plon, jak szybko trafią w dobre miejsce.

Przy uprawie pietruszki na redlinach z upływem czasu np. wskutek opadów deszczu lub podlewania gleba może osiadać. Warto wówczas zastosować delikatne obsypywanie redlin. Takie podsypywanie roślin, ale delikatne można także zastosować przy uprawie na płask, gdy okaże się, że korzenie spichrzowe zbyt górują nad glebą.

W trakcie wegetacji można stosować biostymulatory w postaci opryskiwania roślin wieczorem lub wczesnym rankiem.

Pietruszka może być uszkadzana przez choroby i szkodniki.