Jak uprawiać buraka ćwikłowego (korzeniowego)? – podstawowe informacje
10 stycznia, 2024
Jak uprawiać paprykę ostrą (chili)? – podstawowe informacje
10 stycznia, 2024Szukasz ciekawych odmian kapusty głowiastej?
Jeżeli zainteresowała Ciebie uprawa kapusty głowiastej w gruncie, bądź masz balkon lub taras, to może zainteresujesz się tymi odmianami, które jako DIONP uprawialiśmy we własnym ogrodzie? Kolekcję naszych odmian opisaliśmy TUTAJ.
Informacje ogólne
Kapusta głowiasta, a raczej kapusta warzywna (Brassica oleracea) to nazwa warzyw z rodziny kapustnych, które charakteryzują się wytwarzaniem jadalnego plonu w postaci mniej lub bardziej okrągłych główek złożonych z mniej lub bardziej przylegających do siebie liści. Wewnątrz główek znajduje się rdzeń.
Najczęściej w ogrodach uprawia się kapustę głowiastą białą (Brassica oleracea var. capitata f. Alba), kapustę głowiastą czerwoną (Brassica oleracea var. capitata f. Rubra), ale także główki tworzy kapusta włoska (Brassica oleracea var. capitata var. Sabauda), która cechuje się silnie pomarszczonymi liśćmi. Główki tworzy również znana kapusta pekińska. Kapusta pekińska będzie jednak oddzielnie opisana jako przedstawiciel innego gatunku – kapusty właściwej (Brassica rapa).
Plonem jadalnym u kapust tworzących główki są liście zwinięte na kształt główki mniej lub bardziej okrągłej bądź w postaci stożka. Kapusta uprawiana jest na bezpośrednie spożycie w trakcie sezonu uprawowego, a kto ma warunki ten może wysiewać odmiany, które dobrze się przechowują.
Odmiany dostępne na rynku różnią się wielkością i kształtem rozwijanych główek, zwięzłością główek (mniej lub bardziej zbite), barwą liści, grubością i unerwieniem liści, ale także odpornością lub tolerancją na niektóre choroby i szkodniki. Do tego dochodzą kwestie smakowe.
Choć kapusta głowiasta jest rośliną dwuletnią to jest uprawiana głównie jako warzywo jednoroczne dla celów pozyskania główek. Pozostawiona na drugi rok zakwitnie. Zdarzają się sytuacje, że wskutek przedłużających się chłodów wiosennych (poniżej 10oC) młode rośliny przejdą jarowizację i zaczną kwitnąć w pierwszym roku uprawy, co sprawia, że są nieprzydatne do jedzenia.
Optymalna temperatura dla rozwoju kapusty to 15–20°C. Wzrost roślin zostaje zatrzymany w temperaturze poniżej 5°C oraz w czasie przedłużających się upałów powyżej 35°C). W temperaturze powyżej 25°C mogą pojawiać się zaburzenia w wiązaniu główek. W pełni wyrośnięte główki są w stanie przetrwać mrozy na grządkach do -8oC.
Wyrośnięta i dobrze zahartowana rozsada mająca 3-4 liście właściwe wytrzymuje spadki temperatury do -6°C. Mniej wrażliwe na przymrozki są małe siewki.
Kapustę głowiastą prowadzi się zwykle na dwa sposoby – albo poprzez siew bezpośredni albo poprzez tworzenie rozsady. Bogactwo odmian na rynku nasion sprawia, że każdy znajdzie coś dla siebie.
Na rynku znajdują się nasiona kapusty głowiastej przeznaczone do zbioru w różnych terminach. Są odmiany wczesne (zbiór po 55-70 dniach od siewu), średniowczesne (80-100 dni), średniopóźne (115-130 dni) i późne (135-165 dni).
Kapustę głowiastą uprawia się głównie w gruncie, czasami na grządkach podwyższanych. Można ją spotkać także na balkonach i tarasach, ale tylko w dużych donicach. Hobbyści rzadko uprawiają kapustę na wczesny zbiór pod osłonami.
Termin siewu
Termin siewu zależy od tego czy wykonuje się siew wprost do gruntu czy jednak tworzy wcześniej rozsadę. Siew bezpośrednio do gruntu nie zawsze kończy się sukcesem. Tworzenie rozsady jest najlepszą metodą uprawy tego warzywa, choć wymagającą. Można także kupić gotową rozsadę, co bardzo ułatwia uprawę kapusty.
Warto wiedzieć, że tworząc rozsadę można skorzystać z dwóch sposobów – doniczkowania bądź tworzenia rozsady rwanej.
Nieco wcześniej można tworzyć tzw. rozsadę doniczkowaną w większych doniczkach produkcyjnych lub multiplatach i ją się tworzy w ogrzewanych szklarniach/tunelach/inspektach. Przy tym sposobie uprawy odmiany wczesne na zbiór wiosenny wysiewa się od połowy lutego. Odmiany na zbiór letni wysiewa się od marca, natomiast odmiany średniopóźne i późne na zbiór jesienny wysiewa się od końca marca do końca kwietnia.
Tworząc rozsadę rwaną można ją założyć w nieogrzewanych tunelach/szklarniach/inspektach bądź na zewnątrz na tzw. rozsadniku. Siewy nasion wykonuje się zwykle w marcu i kwietniu. Nieco wcześniej można je przeprowadzić pod osłonami aniżeli w gruncie, tym bardziej, że dodatkowo pod osłonami można lepiej rośliny osłonić np. agrowłókniną w okresach spadku temperatur.
Wielu producentów nie wskazuje na opakowaniach nasion siewu bezpośredniego wprost do gruntu, lecz tylko wskazuje na produkcję rozsady. Na części jednak opakowań nasion można znaleźć wskazówkę, że taki siew, jeżeli jest wykonywany to jego termin przypada w kwietniu, a niektórych odmian w maju. Trudno jest przy takim siewie utrzymać jednak czystość pola, bo chwasty szybko zarastają uprawę. Lepiej zdecydować się na rozsadę rwaną aniżeli na siew bezpośredni.
Gdy wiosna jest chłodna to można miejsce wysadzania rozsady bądź ewentualnie siewu bezpośredniego okryć agrowłókniną, co przyśpieszy rozwój roślin.
Kapusta należy do tych roślin, które mają duże zapotrzebowanie na wodę, ale również i na składniki pokarmowe.
Głębokość siewu i rozstaw roślin
Kapustę na rozsadę tworzoną w doniczkach lub wielodoniczkach (multiplatach) wysiewa się do żyznej gleby na głębokość 1-1,5 cm. Zwykle nasiona wysiewa się po 1-3 sztuki do doniczek, a po wykiełkowani pozostawia się jedną roślinkę, przez co unika się zjawiska konkurencji. W warunkach hobbystycznych osoby produkujące rozsadę kapusty w ogrzewanych osłonach niekiedy stosują rzadki siew rzędowy lub rzutowy na tace siewne, a potem pikują roślinki mające 1-2 liście właściwe (pierwsze dwa liście po wschodach to liścienie – ich się nie liczy) pojedynczo do doniczek lub multiplatów.
Na rozsadniku siewy wykonuje się również na głębokość 1-1,5 cm. Dobrze jest jednak zastosować rzadszy siew, ewentualnie zastosować przerywkę po wschodach, tak żeby roślinki dzieliła odległość od siebie co najmniej 3-4 cm, co pozwoli ładnie im się wzmocnić i nie będą wybijały do światła. Jak uprawia się rozsadę rwaną w rzędach, to odległość pomiędzy rzędami wynosi zwykle 20-30 cm.
Kto decyduje się na siew bezpośredni wprost do gruntu, ten także umieszcza nasionka na głębokości 1-1,5 cm. Siew powinien być rzadki lub ewentualnie stosuje się przerywkę. Rozstaw na grządce pomiędzy roślinami powinien być taki jak przy uprawie roślin z rozsady. Trudno będzie jednak zapanować nad chwastami przy takim siewie.
Termin sadzenia sadzonek i rozstaw roślin
Proces produkcji rozsady doniczkowanej kapusty wczesnej trwa około 8 tygodni, a kapusty późnej około 4 tygodni. Gotowa do sadzenia rozsada powinna mieć 4–6 liści.
Kapusta wczesna zwykle lepiej sobie radzi z niższymi temperaturami niż późna. Ją też najwcześniej sadzi się na grządce. Rozsadę takiej kapusty sadzi się przez cały kwiecień w rozstawie pomiędzy roślinami co 45-60 cm, a odległość między rządami to zwykle 50 cm. Przy uprawie kapusty średniopóźnej i późnej zwiększa się odstęp pomiędzy roślinami do 50-67cm. Odmiany średniopóźne wysadza się do gruntu od końca kwietnia do połowy maja, a odmiany późne z przeznaczeniem na przechowywanie od połowy maja do połowy czerwca.
Przy uprawie kapusty z rozsady rwanej stosuje się podobne odległości sadzenia roślin.
Należy pamiętać, że czy to rozsada doniczkowana, czy rwana, zawsze trzeba rośliny przez kilka dni hartować zanim zostaną posadzone w gruncie w docelowym miejscu uprawy.
Stanowisko uprawy
Kapusta głowiasta preferuje stanowiska słoneczne, ciepłe, najlepiej osłonięte od silnych wiatrów. Poradzi sobie także na stanowiskach lekko zacienionych.
Kapusta wymaga gleb żyznych, próchnicznych, niezaskorupiających się, które dobrze zatrzymują wilgoć, ale zarazem nie są podmokłe. Uprawiając ją na glebach gliniastych, ale również i na piaszczystych warto podłoże wzbogacić o ziemię kompostową bądź zwykłą ogrodniczą, aby poprawić jej warunki glebowe. Na glebach podmokłych, na których stagnuje woda rośliny częściej gniją. Nie powinno się także sadzić kapusty w tzw. zastoiskach mrozowych.
Pod uprawę kapusty wczesnej mogą być przeznaczane gleby lżejsze, natomiast odmiany późniejsze lepiej sadzić na glebach cięższych, które lepiej utrzymują wilgoć.
Odczyn gleby pod kapustę na glebach mineralnych to 6,5-7,3, natomiast przy uprawie na glebach torfowych wynosi 6,0-6,5. Kapusta źle rośnie na glebach kwaśnych, w tym częściej jest infekowana na takich stanowiskach przez sprawcę kiły kapusty.
Kapustę można uprawiać na stanowisku w pierwszym bądź drugim roku po oborniku.
Dobrymi przedplonami dla kapusty są: pszenica, owies, żyto z wsiewką, ziemniaki, gryka, koniczyna lub lucerna (jedno lub dwuletnie), cebula, marchew, ogórek, pomidor, por, seler, cykoria sałatowa, bób, groch, skorzonera.
Niekorzystny przedplon dla kapust to uprawa na stanowisku innych warzyw kapustnych (kapusta głowiasta, kalafior, brokuł, brukselka, jarmuż, kalarepa, rzepa, rzodkiew, rzodkiewka, chrzan, brukiew), a także buraków, szpinakum fasoli czy też choćby takich roślin jak rzepak jary i ozimy, rzepiku czy też gorczycy. Stanowiska zachwaszczone chwastami z rodziny kapustnych np. tobołkami polnymi, gorczycą polną, rzodkwią świrzepą, stulichą psią, czy też tasznikiem pospolitym są złymi miejscami na uprawę kapusty z uwagi na ryzyko rozwoju kiły kapusty, z która jest bardzo ciężko walczyć w małych ogrodach.
Kapustę na danym miejscu lepiej uprawiać co 4 lata.
Kapustę można uprawiać na ściółce, która ogranicza chwasty, ale i utrzymuje wilgoć w glebie.
Uprawiając kapustę głowiastą na grządkach zwykle uprawia się ją koło innych kapustnych, ale to niesie ryzyko liczniejszego pojawu chorób i szkodników. Dobrym sąsiedztwem jest sałata, szpinak, burak, cebula, fasola karłowa, ogórek, koper, ziemniak, bazylia, szałwia, mięta pieprzowa, kolendra, tymianek, rozmaryn, kminek.
Unika się sadzenia koło kapusty innych warzyw kapustnych, rzodkiewki, marchwi, truskawek, szczypiorku, fasoli tycznej, dyni, a także pomidorów (choć ograniczać mogą pojaw bielinka kapustnika).
Nawożenie
Kapusta obok zapotrzebowania na wodę lubi stanowiska zasobne w pokarm. Jej zapotrzebowanie na składniki odżywcze jest bardzo duże, zwłaszcza przy uprawie odmian o dłuższej wegetacji.
Zwykle jak podłoże jest żyzne, to nawożenie odrębne nie jest potrzebne, bo rozwija głęboki system korzeniowy, ale na uboższych miejscach bardzo dobrze reaguje na nawożenie. Zastosowane nawozy organiczne powinny dać roślinom wszystko co jest potrzebne.
Podstawowe znaczenie ma nawożenie organiczne. Nawozy mineralne stosuje się tylko dla uzupełnienia niedoborów składników w glebie. Nawożenie mineralne stosuje się przed sadzeniem rozsady. W ogrodnictwie hobbystycznym najlepiej użyć nawozy wieloskładnikowe. Można przy sadzeniu roślin do gruntu użyć nawozy długodziałające.
Niektórzy stosują w trakcie wegetacji stosują nawożenie przez podlewanie nawozami ekologicznymi bądź poprzez opryskiwanie liści. Można stosować biostymulatory poprzez wieczorne opryskiwanie roślin.
Zabiegi pielęgnacyjne
Kapusta wymaga regularnego podlewania w okresach suszy oraz ewentualnie pilnowania nawożenia. Gleba ma być wilgotna a nie zalana. Zbyt dużo wody i jej stagnacja w glebie sprawi, że rośliny zaczną gnić. Trzeba też nadzorować pH gleby tak aby nie spadło, co może sprzyjać kile kapusty.
W okresie wiosennym, gdy temperatury są jeszcze nieustabilizowane to z chwilą zapowiedzi ich znaczącego spadku warto okrywać stanowisko z wysadzoną rozsadą agrowłókniną, celem ochrony roślin przed wychłodzeniem.
Praktykuje się w małych ogrodach stosowanie szczelnych okryw zagonów kapusty cienką agrowłókniną, która ogranicza naloty m.in. śmietki kapuścianej, bielinków, tantnisia krzyżowiaczka czy też innych szkodników w okresach ich nalotów. Praktykuje się też ograniczanie śmietki kapuścianej np. kartonowymi otoczkami wokół łodygi by ograniczyć składanie jaj. Używa się pułapek feromonowych na śmietkę, tantnisia, czy też rolnice.
Usuwa się z uprawy rośliny, które wybiły w kwiatostan bądź zaczęły gnić.
Można w trakcie wegetacji usuwać dolne liście leżące na glebie, które żółkną i zaczynają chorować.
Na bieżąco sprawdza się czy na roślinach nie ma chorób i szkodników. Ochrona roślin niekiedy jest potrzebna jak pojawiają się zagrożenia w dużym nasileniu.
