Jak uprawiać kapustę głowiastą? – podstawowe informacje
10 stycznia, 2024
Jak uprawiać paprykę słodką? – podstawowe informacje
10 stycznia, 2024Szukasz ciekawych odmian papryki ostrej?
Jeżeli zainteresowała Ciebie uprawa papryki czy to w gruncie, czy pod osłonami, bądź masz balkon lub taras, to może zainteresujesz się tymi odmianami, które jako DIONP uprawialiśmy we własnym ogrodzie? Kolekcję naszych odmian opisaliśmy TUTAJ.
Informacje ogólne
Papryka ostra to roślina z rodziny psiankowate. W warunkach Polski jest zwykle rośliną jednoroczną, chociaż niektórzy ogrodnicy celowo przenoszą niektóre rośliny jesienią do domów, aby przezimowały i aby w kolejnym roku dalej rosły. Tak tworzy się kilkuletnie krzewinki. Dotyczy to zwłaszcza odmian miniaturowych, które dość łatwo można uprawiać na parapetach okiennych, tym bardziej gdy stosuje się przycinanie pędów.
Papryka ostra to roślina ciepłolubna, której wymagania termiczne są wyższe niż u pomidora. Przy odmianach sprowadzanych z zagranicy niekiedy te wymagania są jeszcze wyższe niż papryki słodkiej.
Ostrość papryką nadaje kapsaicyna. To ona odpowiada za to słynne „palenie, pieczenie”. Jej zawartość w poszczególnych odmianach jest bardzo różna. Z tego także powodu wdrożono skalę ich ostrości/pikantności. Przy wielu odmianach można zatem spotkać skalę Scoville'a (SHU). Przyjmuje się, że jeden gram kapsaicyny odpowiada 15-16 milionom jednostek SHU. Im wyższa jest wartość SHU, tym bardziej będzie piekło po spożyciu papryki. Papryczki chili są uważane za ostre, jeśli zawierają więcej niż 30 000 SHU. Ekstra ostre chili mieści się w przedziale od 30 000 do 300 000 SHU. Poza tą skalą są papryki ekstremalnie ostre. Śmiertelna dawka kapsaicyny wynosi 50-5000 mg/kg masy ciała i raczej trudno jest się „zabić” papryką ostrą. O wiele częściej dochodzi do rozstrojów żołądkowych. Jako że kapsaicyna nie rozpuszcza się w wodzie, stąd popijanie wodą papryczki chilli nie jest dobrym pomysłem. Rozpuszcza się ona w alkoholu i tłuszczach, stąd choćby picie mleka, śmietany, a niektórzy sięgają po procenty.
Należy wiedzieć, że na rynku nasiennym występuje ogromne bogactwo odmianowe papryk ostrych. Grupa takich papryk jest też dzielona na różne typy/odmiany. Do takich przykładowych można zaliczyć papryki chili: cayenne, habanero, piquillo, serrano, aleppo pepper, shishito, hungarian wax pepper, guajillo, chilaca, fresno, anaheim, padron, jalapeno, poblano, tabasco pepper, bird’s eye, peri-peri, rocoto, ghost pepper, carolina reaper, trinidad scorpion pepper, naga viper pepper
Na rynku można spotkać odmiany miniaturowe oraz średnio rosnące. Wysokość roślin może zawierać się w przedziale od 15 do 100 cm. Są na rynku obecne odmiany karłowe z miniaturowymi owocami do uprawy bardziej doniczkowej, jak również odmiany wysokie, wielkoowocowe. Niekiedy odmiany wyżej rosnące celowo przywiązuje się do palika, aby pod ciężarem owoców się nie przewracały.
Papryki ostre to jedna z bardziej zróżnicowanych odmianowo grupy warzyw na świecie. Różnią się obok wysokości, kształtu liści, kwiatami, zwłaszcza kształtem i kolorem owoców, w tym ich smakiem i wspomnianą ostrością. Bogactwo odmian prezentuje choćby strona DIONP.
Papryka jest rośliną samopylną, jednakże obecność owadów zapylających poprawia owocowanie i jakość plonu. W warunkach domowych niekiedy samemu się rośliny zapyla np. pędzelkiem bądź potrząsając rośliną.
Termin siewu
Paprykę ostrą uprawia się z siewu własnego bądź z kupnej rozsady. Siewy własne pozwalają skorzystać z niesamowitej oferty odmian.
Siewy w warunkach domowych zwykle prowadzi się od marca do połowy kwietnia. Są jednak na rynku odmiany o długiej wegetacji, dlatego niektóre z nich można wysiewać już od stycznia o ile ma się dobre warunki lokalowe (dobrze oświetlone i ciepłe stanowisko). W okresie zimowym może zaistnieć potrzeba doświetlania siewek rosnących w styczniu i lutym, gdy dzień jest jeszcze krótki.
Papryka zwykle kiełkuje i wschodzi wolniej niż pomidor, ale proces ten można przyśpieszyć poprzez podkiełkowanie nasionek na wilgotnej bibule w ciepłym i jasnym miejscu. Bardzo to pomaga uzyskać szybko wschody i skrócić czas tworzenia rozsady w domu.
Jeżeli kupuje się gotową rozsadę, to należy pamiętać, że przenosi się ją do gruntu po minięciu ryzyka przymrozków. To samo dotyczy własnej rozsady.
Praktycznie nie praktykuje się siewów papryk ostrych wprost do gruntu. Niektórzy ogrodnicy praktykują zimowanie papryczek chili, co nie jest jednak łatwe.
Papryka jest wrażliwa na chłody a mróz ją niszczy. Przy tworzeniu rozsady wystarczająca jest domowa temperatura, czyli 20-22oC. Można temperaturę ponieść do 24-26oC na etapie siewu i wschodów poprzez okrywanie tacy siewnej folią bądź siewu w mini-szklarenkach.
Głębokość siewu i rozstaw siewek
Tworząc rozsadę można nasionka wysiać rzutowo lub punktowo do żyznej gleby. Ponieważ nasionka są dość duże to lepiej zastosować siew punktowy, dzięki czemu siewki nie będą ze sobą szybko konkurowały. Siew na głębokość 0,5-1,0 cm. Rozstaw pomiędzy nasionkami przy siewie punktowym najlepiej 2-3 cm. Można także wysiewać nasionka pojedynczo do doniczek i nie trzeba wówczas pikować roślin.
Tworząc rozsadę papryki zwykle zachodzi konieczność pikowania (przesadzania) małych roślinek. Przeprowadza się to zwykle w czasie, gdy mają rozwinięte 2-3 liście właściwe. W nowej doniczce roślinki należy posadzić na tej samej głębokości co rosły na tacy siewnej – papryka nie lubi zbytniego przysypywania jej łodygi, co może skutkować jej gniciem. Jedne odmiany dadzą sobie radę, ale te wrażliwsze mogą ucierpieć.
Termin sadzenia sadzonek i rozstaw roślin
Paprykę sadzi się w gruncie po minięciu ryzyka przymrozków. Dotyczy to także uprawy w nieogrzewanych tunelach i szklarniach. Zazwyczaj sadzenie rozsady odbywa się po połowie maja (Zimna Zośka, Zimni Ogrodnicy), ale są sytuacje, że chłodny maj wymusza sadzenie roślin dopiero pod koniec maja lub na początku czerwca. Są i takie lata, że wiosna jest bardzo ciepła i sadzenie odbywa się na początku maja. W ogrzewanych osłonach sadzenie rozsady można zacząć nawet od kwietnia bądź wcześniej, jeżeli dodatkowo można zastosować doświetlanie roślin specjalnymi lampami.
Bezwzględnie należy pamiętać o hartowaniu roślin tak z uprawy własnej bądź kupnej rozsady. Hartowanie powinno trwać kilka dni i polega na przyzwyczajeniu roślin do warunków panujących na zewnątrz budynku.
Rozstaw pomiędzy roślinami zależy od intensywności wzrostu danej odmiany. Rozstaw zwykle podaje hodowca na opakowaniach nasion. Niektóre odmiany nisko rosnące sadzi się w rozstawie w rzędzie co 25-40 cm, a odległość między rzędami wynosi zwykle 30-50 cm. Odmiany bujne wymagają więcej przestrzeni zatem sadzi się je w odległości co 40-50 cm w rzędzie, a odległość kolejnego rzędu to 50-60 cm.
Należy zawsze rozstaw roślin tak przewidzieć, aby rośliny nie były zbyt zagęszczone, co utrudnia przepływ powietrza i zaciemnia owoce, które wolniej dojrzewają i mogą zawierać mniej słodyczy (cukry powstają dzięki promieniowaniu słonecznemu).
Stanowisko uprawy
Papryka ostra to roślina wybitnie ciepłolubna. Wymaga więcej ciepła niż pomidor i na chłód szybciej reaguje stresem. Przymrozek ją niszczy. Można ją uprawiać i w gruncie, i pod osłonami (w tym na parapetach, balkonach i tarasach), przy czym w tunelach i szklarniach zwykle szybciej i obficiej owocuje, zwłaszcza w lata chłodne. Niektóre papryczki miniaturowe są typowymi roślinami doniczkowymi do uprawy domowej i rosną przez kilka lat jak się o nie zadba.
Na etapie siewów, wschodów i tworzenia sadzonki, a potem po wsadzeniu roślin do gruntu warunkiem koniecznym jest zapewnienie roślinom ciepłego i słonecznego miejsca. Światło jest konieczne do prawidłowego wzrostu roślin. Najlepiej, aby stanowisko było także osłonięte od silnych wiatrów, gdyż papryka nie lubi silnych przewiewów.
Papryka poradzi sobie na różnej glebie, ale najlepsza jest próchniczna, żyzna (np. kompostowa, ziemia ogrodnicza), zasobna w składniki odżywcze i wodę. Dobrze rośliny rosną także na glebie gliniasto-piaszczystej. Na glebach piaskowych bardzo często pojawia się problem braku wody, zatem wówczas trzeba pilnować podlewania. Niedobór wody poważnie wpływa na spadek kwitnienia i plonowania papryki. Odczyn gleby pod paprykę to zwykle pH 6,0-7,2.
Nawożenie
Papryka ostra dobrze reaguje na nawożenie. Jeżeli jest uprawiana w żyznej glebie da sobie radę, ale zazwyczaj trzeba ją wspomóc czy to nawozami organicznymi, czy mineralnymi. Zazwyczaj używa się nawozów wieloskładnikowych. Niekiedy nawozi się nawozem płynnym rozsadę w warunkach domowych. Zwykle jednak nawożenie zaczyna się dopiero po wsadzeniu roślin do gruntu. Papryka dobrze rośnie w pierwszym roku po oborniku. Można także stosować na etapie sadzenia sadzonek nawozy wolnodziałające przez kilka miesięcy. W okresie kwitnienia i dojrzewania owoców nie można zapominać o nawozach zasobnych w potas i fosfor. Zwykle nawozy podaje się pod korzeń, jednak rozwija się rynek podawania składników odżywczych poprzez opryskiwanie roślin. Papryka na słabszych stanowiskach zwykle wymaga regularnego nawożenia co 2-3 tygodnie, w szczególności jak uprawiana jest w donicach.
Zabiegi pielęgnacyjne
Papryka ostra wymaga regularnego podlewania oraz pilnowania nawożenia. Podlewając rośliny zimną wodą można doprowadzić do opadania zawiązków owoców. Na początku uprawy w gruncie, gdy pojawiają się dni z silnym promieniowaniem słonecznym niekiedy stosuje się okresowe cieniowanie sadzonek.
Podczas uprawy w gruncie niekiedy obrywa się dolne liście dotykające gleby, a także te, które wykazują pierwsze objawy chorobowe. Na bieżąco przywiązuje się rośliny do palików lub sznurków. Niekiedy, gdy rośliny mają bardzo bujne ulistnienie można oberwać część liści wokół owoców, aby słońce je lepiej doświetliło.
Przy uprawie niektórych odmian, zwłaszcza doniczkowych papryki ostrej niekiedy celem nadania roślinom krzaczastego pokroju prowadzi się w okresie wiosennym proces uszczykiwania pędów celem pobudzenia rośliny do wytwarzania pędów bocznych i krzewienia się. Najlepiej jest to zrobić, gdy rośliny mają 4-6 liści właściwych. Przy niektórych rodzajach papryczek chili rozwijających miniaturowe owoce np. piri-piri nie ma takiej potrzeby, bo roślinki same się ładnie powinny rozkrzewiać. Należy pamiętać, że o ile w uprawach papryki słodkiej wielkoowocowej takiego uszczykiwania się nie zaleca, bo to może opóźnić owocowanie (zwłaszcza w uprawie gruntowej), to przy uprawie niektórych papryk ostrych jak najbardziej można to robić, albo nie robić nic i zostawić rośliny, żeby rosły naturalnie. Przycinanie papryczek ostrych ma oczywiście swoje konsekwencje w postaci opóźnienia plonowania, dlatego każdy sam musi zdecydować czy robić to czy też nie. Mając jednak papryczki wielosezonowe w uprawie domowej to osobiście polecamy ten proces, żeby roślinkom nadać ładny kształt. Jeżeli jest to uprawa produkcyjna w gruncie i szklarni to można pominąć ten proces w okresie wiosennym.
Przy odmianach wysoko rosnących, o silnym wzroście, pod koniec lata lub w lecie dokonuje się ich ogławiania (usuwania stożka wzrostów na pędzie głównym i pędach bocznych), aby roślina lepiej odżywiała owoce które już ma zawiązane, a nie wytwarzała kolejnych pędów, kwiatów i zawiązków owoców, które nie mają już szansy dojrzeć.
Jeżeli uprawia się papryczki doniczkowe to jesienią, przed nastaniem chłodów i mrozów można je wnieść do pomieszczeń i prowadzić dalej uprawę w miejscu ciepłym i dobrze oświetlonym jako typowe rośliny ozdobne. Zanim się to stanie trzeba rośliny zahartować do warunków domowych, bo na zewnątrz miały inne warunki temperaturowo-wilgotnościowo-świetlne. Takie działanie nie wprowadza jednak roślin w okres spoczynku, tylko dalej będzie dla roślin okresem produkcyjnym. Trzeba jednak pamiętać, że taka kontynuacja uprawy papryczek zimą nie zawsze się udaje, bo mocno skraca się dzień. Chcąc mieć plony owoców może zaistnieć potrzeba doświetlania roślin, aby imitować im warunki panujące w lecie. Można jednak zamiast kontynuacji uprawy spróbować wyciszyć rośliny i wprowadzić je w stan spoczynku.
Niektórzy ogrodnicy praktykują zimowanie papryczek chili, co nie jest łatwe, bo nie każdy ma ogród zimowy. Celem przechowania roślin większych na kolejny rok roślin, to jesienią przenosi się je w donicach dopełnionych świeżą ziemią do pomieszczeń chłodnych (12-17oC). papryki rosnące w gruncie trzeba wówczas wykopać z dużą bryłą korzeniową i umieścić w większych donicach. Pomieszczenie najlepiej, aby było widne. Roślina w tym czasie ma odpoczywać, ale nie bujnie się rozwijać, w tym nie powinna zginąć. Nie nawozi się w tym czasie jej. Gleba powinna być na tyle zasobna, że wykarmi przez okres zimy roślinę. W międzyczasie krzewinki przycina się nad oczkami. Przy dużych krzewinkach redukuje się nieraz 40-50% ich masy zielonej. Wszystkie owoce na krzewie i kwiaty się usuwa, by nie osłabiały rośliny w trakcie spoczynku. Jeżeli na roślinach są szkodniki np. mszyce, wciornastki, przędziorki to należy się ich pozbyć przed zimowaniem, bo inaczej zniszczą roślinę w trakcie zimowania. Mocno ogranicza się w tym czasie podlewanie gleby – ma być wilgotna, ale nie zalana. Jednocześnie dobrze jest utrzymać wyższą wilgotność powietrza, która w okresie zimowym w pomieszczeniach ogrzewanych spada. Niektórzy doświetlają specjalnymi lampami rośliny w trakcie zimowania.
U zimujących roślin zwykle od marca podnosi się temperaturę, aby pobudzić je do wzrostu. Wydłużający się dzień i więcej światła pobudzają rośliny do wytwarzania liści. Stopniowo zwiększa się nawadnianie, w tym można zacząć delikatnie rośliny nawozić. Jeżeli liście po zimie są jasnozielone to zamiast nawozu pod korzeń mozna zastosować nawożenie dolistne, które szybciej poda substancje odżywcze do nich.
Na bieżąco sprawdza się czy na roślinach nie ma chorób i szkodników.
