Jak uprawiać pomidory? – podstawowe informacje
10 stycznia, 2024
Jak uprawiać kapustę głowiastą? – podstawowe informacje
10 stycznia, 2024Szukasz ciekawych odmian buraka ćwikłowego korzeniowego?
Jeżeli zainteresowała Ciebie uprawa buraka ćwikłowego w gruncie, bądź masz balkon lub taras, to może zainteresujesz się tymi odmianami, które jako DIONP uprawialiśmy we własnym ogrodzie? Kolekcję naszych odmian opisaliśmy TUTAJ.
Informacje ogólne
Burak ćwikłowy to podgatunek buraka zwyczajnego (Beta vulgaris ssp. vulgaris). Jest to roślina dwuletnia z rodziny szarłatowatych (Amaranthaceae).
Dla plonu jadalnych korzeni spichrzowych uprawia się go jako warzywo jednoroczne, natomiast dla celów pozyskiwania nasion jako uprawę dwuletnią. Obok cennych właściwości odżywczych jest to warzywo prozdrowotne.
Jest to bardzo smaczne i cenione warzywo korzeniowe w ogrodach hobbystycznych. Na rynku nasion można spotkać odmiany o cylindrycznym, walcowatym bądź bardziej okrągłym korzeniu. Co jednak ciekawe, obok tradycyjnych odmian o czerwonym kolorze miąższu, coraz częściej uprawia się buraki ćwikłowe o miąższu białym, żółtym, różowym, ale są i odmiany dwukolorowe. Liście są czerwonawe, zielonoczerwonawe bądź zielone.
Buraki ćwikłowe korzeniowe są zwykle uprawiane w gruncie, jak również na grządkach podwyższanych. Można je także z powodzeniem uprawiać w większych pojemnikach na balkonach i tarasach.
Nasiona buraków zaczynają kiełkować w temperaturze 8°C, siewki natomiast
źle znoszą długotrwałe chłody w okresie wiosny. Optymalną temperatura dla wzrostu buraka wynosi 15-18°C. Dłużej utrzymujące się temperatura poniżej 10°C mogą spowodować wytwarzanie pędów kwiatostanowych (pośpiechów). Przymrozki mogą uszkodzić siewki.
Burak ćwikłowy to roślina dnia długiego, która jest wrażliwa na zacienianie i zbyt gęstą uprawę. Kiełkujące nasiona i siewki są bardzo wrażliwe na suszę. Długotrwały niedobór wody mocno wpływa na wielkość korzenia, ale i na jego walory smakowe.
Termin siewu
Buraka ćwikłowego korzeniowego uprawia się z siewu wprost do gruntu. Warzywo to dobrze znosi przesadzanie, ale praktycznie mało kto uprawia go z rozsady. Uprawiany jest więc wyłącznie z siewu nasion bezpośrednio do gruntu.
W niniejszym opisie pominiemy kwestie produkcji nasiennej tej rośliny z zastosowaniem tzw. wysadków. Jeżeli ktokolwiek z ogrodników-hobbystów zbiera nasiona buraków to zwykle z korzeni pozostawionych w glebie na okres zimowy, bez ich wykopywania i magazynowania.
Termin siewu buraków zależy w dużej mierze od odmiany i zaleceń jakie podaje producent, w tym własnego zapotrzebowania na plon korzeni.
Najwcześniej (od początku kwietnia) wysiewa się buraki przeznaczone na wczesny zbiór pęczkowy. Korzenie do spożycia w okresie lata i wczesnej jesieni pozyskuje się z siewu wykonanego w kwietniu i maju (najczęściej praktykowany termin siewu przez hobbystów), natomiast z siewu wykonanego w czerwcu i na początku lipca otrzymuje się najlepszy surowiec do przechowywania.
Siewy lipcowe buraka to tzw. siewy poplonowe. Dobrym przedplonem, który już schodzi z pola i pojawia się miejsce jest groch cukrowy, sałata, cebula ozima lub z dymki, a także bardzo wczesne ziemniaki.
Trzeba zawsze dokładnie sprawdzić czy wysiewane buraki są wczesne, średniowczesne czy późne i jaki jest polecany kierunek ich uprawy – spożycie na bieżąco czy także przechowywanie.
Chcąc przyspieszyć kiełkowanie nasion buraka przed siewem moczy się je 3-4 godziny w wodzie.
Gdy wiosna jest chłodna to można miejsce wysiewu okryć agrowłókniną, co przyśpieszy rozwój roślin.
Głębokość siewu i rozstaw siewek
Nasiona, czyli kłębki wysiewa się na głębokość 2 cm glebach cięższych i 3 cm na glebach lżejszych.
Przy ręcznym siewie niekiedy wykonuje się go zbyt gęsto i po wschodach trzeba zastosować przerywanie. Takie roślinki mające 3-4 listki można wykorzystać kulinarnie. Można także takie siewki przepikować w inne miejsce i jest szansa, że się przyjmą i wydadzą plon, jeżeli gleba będzie wilgotna i szybko się przyjmą.
Przy siewie na wczesny zbiór np. pęczkowy można zastosować gęstszą obsadę. W takiej sytuacji roślinę od rośliny dzieli 2-4 cm. Przy uprawie na plon większych korzeni, w tym na przechowywanie odległość pomiędzy roślinami wzrasta do 4-6 cm. Odległość pomiędzy rzędami to zwykle 30-40 cm.
Na rynku są dostępne nasiona buraka ćwikłowego na taśmie z odpowiednio już zachowanymi odległościami, co ułatwia utrzymanie obsady roślin.
Stanowisko uprawy
Burak ćwikłowy preferuje stanowiska słoneczne, ciepłe, najlepiej osłonięte od silnych wiatrów. Na grządkach obok niego należy siać/sadzić takie rośliny, które go nie będą zacieniały.
Dobrymi przedplonami dla tego warzywa są zboża, kukurydza, koniczyna, lucerna, cebula, por, ogórek, pomidor, sałata, groch, wyka, peluszka, bób, bobik, facelia.
Nie powinno się wysiewać buraków ćwikłowych po sobie, a także po innych burakach. Nie uprawia się go także na grządkach na których wcześniej były uprawiane: szpinak, kapusta, kalafior, brokuł, rzodkiewka, gorczyca, rabarbar, marchew, pietruszka czy ziemniak. Chodzi przy wielu z tych roślinach o to, aby nie dopuścić do tego by na stanowisku pojawiły się i rozwijały nicienie-szkodniki roślin.
Należy pamiętać, że jeżeli na glebie pod siew buraków były resztki innych roślin to muszą być dokładnie rozdrobnione, aby nie zaburzały wschodów roślin i późniejszego ich rozwoju.
Burak ćwikłowy dobrze rośnie na wielu glebach, zwłaszcza piaszczysto-gliniastych, czarnych ziemiach, madach. Na glebach gliniastych da sobie radę, jeżeli popracuje się nad poprawą jej struktury i wzbogaceniem w materię organiczną. Na bardzo słabych, lekkich może pojawić się jednak problem z wodą przez co rozwój roślin i plony będą słabe. Najlepiej, aby gleby były bogate w materię organiczną, żyzne.
Bardzo ważne jest, aby gleba pod siew była dobrze uprawiona, co wpływa na długość i kształt korzeni. Jest to szczególnie istotne dla buraków tworzących o wydłużonych korzeniach – gleba musi mieć dobrą miąższość, aby korzeń prawidłowo się rozwijał.
Optymalny pH gleby to 6,5–7,0. Na glebach kwaśnych słabiej następują wschody i mogą zamierać siewki, w tym rośliny trudniej pobierają pokarm z gleby. Burak lubi gleby zasobne w wapń, lecz źle reaguje na świeże wapnowanie.
Buraki ćwikłowe korzeniowe uprawia się w 2-3 roku po oborniku.
Burak bardzo dobrze reaguje na ściółkowanie, które dodatkowo ogranicza parowanie wody z gleby i ogranicza rozwój chwastów.
Burak dobrze rośnie na grządkach w sąsiedztwie fasoli karłowej, brokułu, kalarepy, kalafiora, kapusty głowiastej, cebuli, sałaty, pomidorów, pora, ogórka, rzodkiewki, sałaty, kopru, kminku, kolendry i selera. Części roślin unika się uprawiać koło niego z uwagi na ograniczanie przez to ryzyka pojawu nicieni.
Buraka ćwikłowego nie sieje się zwykle koło bobu, czosnku, fasoli tycznej, gorczycy (za wyjątkiem odmian Maxi i Metex), szpinaku, marchwi, ziemniaka.
Nawożenie
Burak ćwikłowy obok zapotrzebowania na wodę lubi stanowiska zasobne w pokarm. Zwykle jak podłoże jest żyzne, to nawożenie nie jest potrzebne, ale na uboższych miejscach dobrze reaguje na nawożenie. Zastosowane nawozy organiczne powinny dać roślinom wszystkiego co jest potrzebne. Zazwyczaj używa się nawozów wieloskładnikowych, a nie samego azotu, które aplikuje się przed siewem roślin i to powinno wystarczyć na całą uprawę o ile nie są to stanowiska bardzo słabe.
Burak ćwikłowy ma dużą skłonność do nadmiernego gromadzenia azotanów w korzeniach spichrzowych (trzy do pięciu razy większą niż marchew), dlatego absolutnie nie można dopuścić do stosowania azotu na oko. Buraki to rośliny do bezpośredniego spożycia, zatem trzeba zadbać by były bezpieczne. Bardzo łatwo przesadzić z azotem w uprawach pojemnikowych – tu lepiej zatem stosować tylko żyzne podłoże i to powinno wystarczyć w połączeniu z nawozami zawierającymi więcej fosforu, potasu i mikroelementów niż samego azotu.
Niektórzy stosują w trakcie wegetacji stosują nawożenie przez podlewanie nawozami ekologicznymi. Można stosować w burakach biostymulatory poprzez wieczorne opryskiwanie roślin. Trzeba jednak zawsze mieć na uwadze azot zawarty w nawozach organicznych i mineralnych, aby nie było go zbyt dużo podane roślinom.
Zabiegi pielęgnacyjne
Burak wymaga regularnego podlewania na etapie kiełkowania i wschodów a potem w okresach suszy oraz ewentualnie pilnowania nawożenia, zwłaszcza w uprawie pojemnikowej. Gleba ma być wilgotna a nie zalana. Zbyt dużo wody i jej stagnacja w glebie sprawi, że rośliny zaczną żółknąć i gnić.
W okresie wiosennym, gdy temperatury są jeszcze nieustabilizowane to z chwilą zapowiedzi ich znaczącego spadku warto okrywać stanowisko z wysianymi nasionami buraka na etapie kiełkowania agrowłókniną, celem ochrony roślin przed wychłodzeniem.
Przy zbyt gęstym siewie trzeba pamiętać o przerzedzaniu siewek, które można przepikować w inne miejsce i powinny dalej rosnąć i wydać plon.
Można w trakcie wegetacji usuwać dolne liście, które leżą na glebie i zaczynają chorować bądź zamierać.
Na bieżąco sprawdza się czy na roślinach nie ma chorób i szkodników. Ochrona roślin niekiedy jest potrzebna jak pojawiają się zagrożenia w dużym nasileniu.
