Jak uprawiać seler korzeniowy? – podstawowe informacje
12 stycznia, 2024
Jak uprawiać kalarepę? – podstawowe informacje
12 stycznia, 2024Szukasz ciekawych odmian cukinii/kabaczka?
Jeżeli zainteresowała Ciebie uprawa cukinii/kabaczka gruncie, bądź masz balkon lub taras, to może zainteresujesz się tymi odmianami, które jako DIONP uprawialiśmy we własnym ogrodzie? Kolekcję naszych odmian opisaliśmy TUTAJ.
Informacje ogólne
Cukinia i kabaczek to rośliny jednoroczne z rodziny dyniowate (Cucurbitaceae). Cukinie i kabaczki figurują pod tą samą nazwą gatunkową, czyli Cucurbita pepo convar. giromontiina Greb - nie ma zatem mowy o tym, że są to dwa zupełnie odrębne gatunki. Mają dokładnie takie same wymagania uprawowe. Cukinie i kabaczki to nic innego jak dynie zwyczajne (Cucurbita pepo).
Czym się różni cukinia od kabaczka to nieodłączny element sporów wśród ogrodników-hobbystów. Różnica zgodnie z tym co mówią naukowcy jest w tym, że kabaczek w odróżnieniu od cukinii tworzy długie pędy mające niekiedy do 2 metrów długości, podczas, gdy cukinia ma formę krzaczastą. Ponadto kabaczki mogą mieć odmienne kolory skórki na owocach.
Na rynku nasion można spotkać bardzo dużą liczbę odmian cukinii, mniej kabaczków o różnym wyglądzie, wczesności, ale i przeznaczeniu. Kształt owoców, ich kolor, rozmiary, kolor miąższu i pestek (nasion) są bardzo zmienne, podobnie jak intensywność wzrostu. Bogactwo odmian jest duże, gdy uprawia się odmiany z różnych krajów. Owoce mogą być okrągłe, spłaszczone, owalne, z różnymi zagłębieniami, nie wspominając o bruzdkowaniu. Kolory niektórych są wręcz niesamowite, zwłaszcza u odmian wielokolorowych.
Głównym plonem cukinii i kabaczka są owoce, z których pozyskuje się cenny miąższ. Spożywa się także kwiaty. Są to rośliny ciepłolubne, w tym zasobne w wodę i potrzebujące jej spore ilości do rozwoju. Owoc cukinii zawiera niemal 96% wody.
Owoce cukinii/kabaczka w zależności od odmiany mogą osiągać do kilku kilogramów, jednakże najsmaczniejsze i najbardziej wartościowe są młodsze egzemplarze.
Kształt owoców jest różny, od okrągłego poprzez cylindryczne po maczugowate. Skórka może być gładka lub żeberkowana. Kolor owoców cukinii jest zwykle w odcieniach zieleni – od seledynowego po bardzo ciemną zieleń, która niekiedy przypomina czerń. Są też cukinie żółte, a także kilkukolorowe. W przypadku owoców kabaczka to barwa owoców jest zwykle kremowa bądź kremowozielona. Skórka na owocach może być paskowana, centkowana bądź marmurkowata. Warto wiedzieć, że na liściach mogą występować białawe lub srebrzyste plamki, co jest cechą odmianową, a nie objawem choroby.
Kabaczki w odróżnieniu od cukinii można prowadzić na podporach.
Uprawia się te warzywa w gruncie (polecane), rzadko pod osłonami, a także na balkonach i tarasach. Trzeba dla tych roślin jednak wygospodarować miejsce.
Cukinie i kabaczki są roślinami jednopiennymi, rozdzielnopłciowymi, obcopylnymi. Na jednej roślinie są kwiaty męskie i żeńskie. Na roślinach jako pierwsze pojawiają się kwiaty męskie, a potem żeńskie. Owady zapylające odgrywają bardzo dużą rolę w zapylaniu kwiatów i pomagają zawiązywać owoce. Niekiedy praktykuje się ręczne zapylanie kwiatów żeńskich pyłkiem męskim (pędzelek, ocieranie kwiatów) zwłaszcza w uprawach pod osłonami, gdzie wlot owadów zapylających jest utrudniony. W hobbystce celowo często umieszcza się koło dyniowatych hotele z murarką ogrodową, aby zwiększyć zapylanie kwiatów.
Cukinie/kabaczki jako rośliny ciepłolubne bardzo źle znoszą chłody. Rośliny mogą zginąć już przy temperaturze 0oC. Wytrzymują spadki temperatury do 6-8oC. Optymalna temperatura powietrza to 20-25°C.
Cukinie/kabaczki są wrażliwe na niedobory wody, gdyż rozwijają płytki system korzeniowy.
Termin siewu
Cukinie/kabaczki można uprawiać przez tworzenie własnej rozsady, kupno gotowej rozsady bądź siew wprost do gruntu.
Tworząc rozsadę nasiona wysiewa się zwykle od połowy kwietnia do doniczek. Nie poleca się siewów wcześniejszych, jeżeli nie ma się dobrych warunków lokalowych, w tym ogrzewanych osłon, dobrze doświetlonych. Zbyt duże sadzonki słabiej mogą się zaaklimatyzować w nowym miejscu. Lepiej mieć sadzonki mające 4-6 liści. Temperatura gleby w trakcie wschodów nie powinna być niższa niż 25-30°C, później stopniowo obniża się ją do 20-25°C. Wschody przyspiesza podkiełkowywanie nasion na wilgotnej bibule w ciepłym miejscu.
Uprawiając cukinie/kabaczki w gruncie, siewy wykonuje się po minięciu ryzyka przymrozków, czyli zwykle w drugiej połowie maja. Siejąc rośliny wprost do gruntu polecamy je wcześniej podkiełkować.
Jeżeli kupuje się gotową rozsadę, to należy pamiętać, że przenosi się ją do gruntu po minięciu ryzyka przymrozków. To samo dotyczy własnej rozsady.
Głębokość siewu i rozstaw siewek
Tworząc rozsadę cukinii/kabaczka zwykle do doniczek wysiewa się po 1-2 nasiona w odstępie 3-4 cm od siebie. Umieszcza się je na głębokości 2-3 cm w żyznym podłożu. Lepiej nasiona wcześniej podkiełkować.
Tworząc rozsadę, sieje się nasiona wprost do doniczek z których trafią w docelowe miejsce uprawy. Nie pikuje się roślin, gdyż dyniowate są wrażliwe na wyrywanie i przenoszenie. Nie lubią uszkadzania ich systemu korzeniowego, który słabo się regeneruje. Nie lubią zagłębiania łodyżki w glebie poniżej poziomu, na którym rosły, bowiem to sprzyja rozwojowi zgnilizn.
Siejąc cukinię/kabaczka wprost do gruntu w maju warto w podobny sposób postąpić jak przy tworzeniu rozsady. Podkiełkowywanie nasion bardzo polecamy. Niekiedy na glebach lżejszych, które mogą szybciej przesychać lepiej zastosować głębokość siewu 3-4 cm. Na glebach gliniastych, zaskorupiających się lepiej siać nasionka na głębokość 2-3 cm, w tym poleca się w miejscu siewu wymieszać rodzimą glebę z żyźniejszą np. kompostową. Przy siewie bezpośrednim od razu stosuje się zalecany rozstaw. Zwykle roślinę od rośliny dzieli odległość 70-80 cm, a rząd od rzędu dystans 100 cm.
W przypadku wiosennych chłodów zaleca się okrywać miejsca siewu agrowłókniną.
Termin sadzenia sadzonek i rozstaw roślin
Przy uprawie cukinii/kabaczka z rozsady własnej lub kupnej, sadzi się ją w gruncie (bądź w pojemnikach) po przymrozkach, czyli zwykle od połowy maja. W gruncie zwykle roślinę od rośliny dzieli odległość 70-80 cm, a rząd od rzędu dystans 100 cm.
Bezwzględnie należy pamiętać o hartowaniu roślin tak z uprawy własnej bądź kupnej rozsady. Hartowanie powinno trwać kilka dni i polega na przyzwyczajeniu roślin do warunków panujących na zewnątrz budynku.
W przypadku wiosennych chłodów zaleca się okrywać miejsca wysadzenia rozsady agrowłókniną.
Cukinie i kabaczki można uprawiać pod osłonami nieogrzewanymi.
Stanowisko uprawy
Cukinia/kabaczek to rośliny wybitnie ciepłolubne. Na chłód szybko reagują stresem. Przymrozek niszczy rośliny.
Na etapie siewów, wschodów i tworzenia sadzonki, a potem po wsadzeniu roślin do gruntu warunkiem koniecznym jest zapewnienie roślinom ciepłego i słonecznego miejsca. Światło jest konieczne do prawidłowego wzrostu roślin, w tym dojrzewania owoców, zatem wybierajmy do uprawy roślin miejsca dobrze doświetlone. Najlepiej, aby stanowisko było także osłonięte od silnych wiatrów.
Cukinia/kabaczek poradzi sobie na różnej glebie, ale najlepsza jest próchniczna, żyzna (np. kompostowa, ziemia ogrodnicza), zasobna w składniki odżywcze i wodę. Dobrze rośliny rosną także na glebie gliniasto-piaszczystej. Na glebach piaszczystych bardzo często pojawia się problem braku wody, zatem wówczas trzeba pilnować podlewania i nawożenia. Często praktykuje się to, że wykopuje się dołek, wypełnia żyzną glebą i w to miejsce sieje się lub wsadza rozsadę. W uprawie cukinii/kabaczka niektórzy stosują także hydrożel, zwłaszcza na glebach szybko przesuszających się i w uprawie pojemnikowej.
Niedobór wody poważnie wpływa na spadek kwitnienia i plonowania. Odczyn gleby pod cukinię/kabaczka to zwykle pH 6,0-7,0. Zbyt kwaśna gleba, zbyt stresowe warunki termiczno-wilgotnościowe mogą wywołać zjawisko tzw. suchej zgnilizny owocu/kwiatu czyli niemożności pobrania wapnia (Ca), co objawia się gniciem owocu w miejscu z którego wyrastał kwiat.
Cukinie/kabaczki jak i inne dyniowate potrzebuje dużej ilości wody, ale nie może gleba być podmokła, gdyż szybko wówczas rozwój rośliny jest zahamowany, zżółkną liście i niekiedy gniją korzenie. Zastoiska wody w glebie mogą powodować wypadanie roślin.
Dobrze rośliny reagują na ściółkowanie, które dodatkowo ogranicza parowanie wody z gleby i ogranicza rozwój chwastów.
Dobrym przedplonem pod cukinie/kabaczki są warzywa wczesne i krótkoterminowe: korzeniowe „pęczkowe” (marchew, pietruszka, seler), kalarepa, kapusta pekińska, sałata, rzodkiewka, szpinak ozimy.
Cukinie/kabaczki powinna powracać na to samo stanowisko uprawy co 4 lata, przy czym inne dyniowate w tym czasie nie powinny być uprawiane na tym miejscu. To samo dotyczy psiankowatych ze względu na możliwość infekcji przez te same patogeny.
Jako dobre sąsiedztwo dla upraw cukinii/kabaczka wskazuje się: fasolę tyczną, kukurydzę, nasturcję, ogórecznik. Doświadczenia praktyków wskazują, że dobrym sąsiadem dla krzaków cukinii będzie cebula.
Jako złe sąsiedztwo uważa się uprawę koło cukinii/kabaczka ziemniaka, melona, patisona, ogórka, kapusty, kopru włoskiego.
Nawożenie
Cukinia/kabaczek obok zapotrzebowania na wodę lubi stanowiska zasobne w pokarm. Dobrze reaguje na nawożenie organiczne. Uprawia się ją w pierwszym roku po oborniku, a na glebach żyznych także i w drugim roku po aplikacji tego nawozu.
Do dokarmiania roślin używa się nawozów wieloskładnikowych. Nawożenie zaczyna się przed posianiem lub posadzeniem sadzonek. Można także stosować na etapie sadzenia sadzonek nawozy wolnodziałające przez kilka miesięcy.
W trakcie wegetacji jest możliwość dokarmiania roślin, zwykle nawozami płynnymi. Niektórzy praktykują stosowanie nawozów dolistnych, a także stosowanie biostymulatorów.
Trzeba pamiętać, że czynniki stresowe (skoki temperatur, susza, nadmiar wody) mogą sprawić, że rośliny nie pobiorą z gleby wapnia (Ca). Skutkiem tego będą gnijące owoce – zgnilizna rozwija się w miejscu skąd wyrastał kwiat. Podobnie może się stać, gdy pH gleby jest za niskie. Problemy z wapniem objawiają się pojawem tzw. suchej zgnilizny owocu/kwiatu. Cofnąć gnicia owoców się nie da, ale poprzez opryskiwanie roślin nawozami wapniowymi można uratować kolejne owoce.
Zabiegi pielęgnacyjne
Cukinia/kabaczek wymaga regularnego podlewania oraz pilnowania nawożenia. Gleba ma być wilgotna a nie zalana. Nie należy podlewać roślin zbyt zimną wodą. Zbyt dużo wody i jej stagnacja w glebie sprawi, że rośliny zaczną żółknąć i zrzucać liście.
Kto decyduje się na uprawę cukinii/kabaczka pod osłonami musi pamiętać o regularnym wietrzeniu, co zapobiega opadaniu zawiązków owoców.
Nie podlewa się roślin po liściach w ciągu dnia, co może wywołać oparzenia słoneczne.
W okresie wiosennym, gdy temperatury są jeszcze nieustabilizowane to z chwilą zapowiedzi ich spadku warto okrywać stanowisko agrowłókniną, celem ochrony roślin przed wychłodzeniem. Przymrozek jak się pojawi to zwykle niszczy rośliny.
Podczas uprawy cukinii/kabaczka w gruncie i pod osłonami niekiedy praktykuje się sztuczne zapylanie kwiatów pyłkiem męskim, jeżeli aktywność owadów zapylających jest niska. W okolicach uprawy dyniowatych ogólnie zaleca się, aby były rośliny kwitnące przyciągające zapylacze.
Część ogrodników praktykuje ogławianie pędów kabaczka (obrywanie wierzchołków na dłuższych pędach), choć akurat przy tym warzywie zwykle nie ma ku temu powodu – nie jest tak ekspansywny jak np. niektóre dynie czy nawet arbuzy.
Niekiedy praktykuje się usunięcie pierwszego kwiatu żeńskiego jaki pojawia się wiosną po to, by zmusić roślinę do lepszego wzrostu pędów zamiast do odżywiania pierwszego owocu. Nie jest to jednak potrzebne, jeżeli roślina ma dobre warunki do rozwoju.
Prowadząc kabaczki na podporach należy kontrolować ustabilizowanie podpór, aby rośliny dobrze były przymocowane do konstrukcji.
Na bieżąco sprawdza się czy na roślinach nie ma chorób i szkodników. Ochrona roślin niekiedy jest potrzebna jak pojawiają się zagrożenia w dużym nasileniu.
