Jak uprawiać seler korzeniowy? – podstawowe informacje

Szukasz ciekawych odmian selera korzeniowego?

Jeżeli zainteresowała Ciebie uprawa selera w gruncie, bądź masz balkon lub taras, to może zainteresujesz się tymi odmianami, które jako DIONP uprawialiśmy we własnym ogrodzie? Kolekcję naszych odmian opisaliśmy TUTAJ.

Informacje ogólne

Seler korzeniowy (Apium graveolens L. var. rapaceum) należy do rodziny selerowatych (Apiaceae). Forma uprawowa tej rośliny w postaci rośliny z jadalnym korzeniem powstała dzięki hodowli roślin.

Seler korzeniowy, jak również i seler liściowy wywodzą się od dziko występującego m.in. w Europie i Azji selera błotnego (Apium graveolens L. var. silvestre). Pierwotnie seler był znany jako roślina ozdobna.

Jest to roślina dwuletnia, którą uprawia się jako jednoroczną w celu pozyskania korzenia spichrzowego, ale także i naci. W drugim roku uprawy roślina wytwarza wysoki (do 80 cm) pęd kwiatostanowy, ale w tym czasie korzeń traci swoje cenne walory smakowe i odżywcze, w tym powstają w nim puste przestrzenie. Niektórzy pozyskują jego nasiona.

Seler to nie tylko cenne warzywo do bezpośredniego spożycia, ale także suszy się go bądź mrozi, jak również konserwuje np. w słoikach.

Na rynku można spotkać nasiona wielu odmian selera korzeniowego. Różnią się one choćby wczesnością, podatnością na jarowizację, wielkością roślin (plennością korzeni i natki), nieco kształtem korzenia spichrzowego (zwykle mniej lub bardziej kulisty), jego podatnością na parcenie, gładkością skórki, barwą skórki korzenia spichrzowego (mniej lub bardziej szara), jasnością miąższu (biały, kremowy), zbitością miąższu, podatnością na ordzawienie, ale także aromatycznością oraz tolerancją na niektóre choroby.

Optymalna temperatura dla rozwoju selera to 15-18^oC. Rośliny są w stanie przetrwać krótkotrwałe przymrozki, jednak młode rośliny, jeżeli będą dłużej narażone na temperatury poniżej 10^oC, tym bardziej mogą być podatne na jarowizację i wybijanie pośpiechów (pędów nasiennych). Wyrośnięte selery wytrzymują spadek temperatury do -6^oC. Przemrożone jednak korzenie szybko gniją.

Warto wiedzieć, że seler bardzo dobrze sobie radzi na glebach zasolonych.

Seler to warzywo wysiewane w gruncie, na grządkach podwyższanych, niekiedy w donicach na balkonach i tarasach, ale niektórzy uprawiają go także pod osłonami.

Uprawiając selera szczególnie dużą uwagę należy przyłożyć do ochrony młodych roślin przed chłodami, ale także nie zapominać o wodzie, zwłaszcza w okresach suszy.

Seler korzeniowy jest uznawany za dość trudny w uprawie, ale wynika to z tego, że trzeba przy nim tworzyć rozsadę, a nie każdy ma na to warunki.

Termin siewu

Seler korzeniowy uprawia się poprzez siew nasion celem stworzenia rozsady. Termin siewu zależy od odmiany, w tym sposobu wykorzystania plonu.

Na wczesny zbiór pęczkowy siew selera powinien przypadać między połową lutego, a początkiem marca, chociaż osoby mające dobre warunki do uprawy zimowej zaczynają siać to warzywo na początku lutego. Raczej odradzamy siewy styczniowe.

Ogrodnicy chcący cieszyć się plonem w okresie lata i jesieni, w tym chcący przechowywać plon korzeni zbiór wysiewają zwykle nasiona w pierwszej dekadzie marca.

Trzeba pamiętać, że nasiona selera mogą kiełkować nawet przez okres 2-3 tygodni.

Głębokość siewu i rozstaw siewek

Są dwie szkoły siania selera. Jedna mówi i zaleca siew nasion bezpośrednio na glebę bez ich przykrywania, co wiąże się z tym, że kiełkowaniu nasion sprzyja światło. Druga szkoła wskazuje, że seler korzeniowy sieje się na głębokość 0,5 cm na tacy siewnej czyli tylko lekkko przysypuje glebą, co pozwala lepiej utrzymać wilgoć ale też całkowicie nie blokuje penetrację gleby dla światła słonecznego. Lepiej zastosować rzadszy siew. Niektórzy wysiewają po 3-4 nasionka wprost do wielodoniczek. Na rynku można kupić nasiona selera, które są otoczkowane co ułatwia siew. W praktyce nasiona dociska się do podłoża, a następnie delikatnie przysypuje cienką warstwą ziemi ogrodniczej, którą niekiedy miesza się z piaskiem. Przy siewie bez przykrywania nasion glebą dobrze jest okryć tacę siewną aby utrzymać wilgoć. 

Dobrze jest miejsce wysiewu okryć np. przeźroczystą folią celem utrzymania wilgoci w glebie, ale i zmniejszenia skoków temperatury pomiędzy dniem a nocą.

Z uwagi na płytki siew trzeba uważać z podlewaniem, aby strumień wody nie wypłukał nasion. Poleca się, aby miejsce siewu spryskiwać wodą a nie podlewać z konewki.

Trzeba pamiętać, że nasiona i wyrosłe z nich rośliny lepiej podlewać ciepłą wodą. Zimna woda może wywołać u nich jarowizację.

Zalecana temperatura do momentu kiełkowania powinna wynosić 22-24°C, ale potem po wschodach bez problemu można ją obniżyć do 15-17°C.

Rośliny pikuje się, gdy mają rozwinięte 2 liście właściwe (pierwszych dwóch nie liczy się, bo to liścienie). Rośliny zwykle umieszcza się w osobnych wielodoniczkach pojedynczo. Osoby uprawiające selera bezpośrednio z siewu do multiplatów, zwykle po wschodach nasion, gdy wyrośnie 4-5 siewek i gdy mają dwa liście to je przepikowują bądź wyrywają nadmiar roślinek, tak by pozostała 1 lub 2 w mini-doniczce. Użycie otoczkowanych nasion pozwala na siew pojedynczych nasion, które są na tyle duże, że można tego dokonać.

Trzeba pamiętać, że przy selerze korzeniowym trzeba bardzo uważać na system korzeniowy roślin podczas pikowania. Przesadzając siewki trzeba uchronić ich korzenie, aby nie zostały zbyt skrócone. Jeżeli system korzeniowy zostanie w tym czasie zbyt skrócony, to będzie to stymulowało rośliny do wytwarzania korzeni bocznych, a to sprawi, że później korzeń spichrzowy będzie mniej kształtny.

Termin sadzenia sadzonek i rozstaw roślin

Przed przeniesieniem rozsady selera korzeniowego do gruntu lub pojemników należy bezwzględnie przez kilka dni ją hartować, czyli przyzwyczajać do zmiennej temperatury, ale i zmiany oświetlenia. W tym czasie dobrze jest ograniczyć podlewanie rozsady.

Prawidłowo przygotowana rozsada selera korzeniowego powinna mieć 3-5 liści właściwych i wysokość 12-15 cm. Powinna być też krępa, silna i ciemnozielona.

Na wczesny zbiór rozsadę wysadza się pod koniec kwietnia oraz na początku maja. W przypadku rozsady na późniejszy zbiór, w tym przechowywanie to sadzonki umieszcza się w gruncie od drugiej połowy maja do połowy czerwca.

Selery na wczesny zbiór sadzi się w rozstawie roślina od rośliny co 25-30 cm, a odległość rzędów to 30-40 cm. Selery na zbiór jesienny sadzi się je zwykle co 30-40 cm, a rozstaw rzędów to 40 cm.

Rozsady selera nie należy sadzić głębiej niż rosła dotychczas, gdyż spowoduje to wydłużanie się korzenia spichrzowego i zmniejszenie jego średnicy.   

Nie należy sadzonek obsypywać ziemią przykrywając ich liście, w tym liście sercowe.

W okresie wiosennym, jeżeli są chłody i przymrozki można miejsce uprawy przykryć okresowo agrowłókniną.

Stanowisko uprawy

Seler preferuje stanowisko słoneczne, ciepłe i najlepiej osłonięte. Wyda także dobry plon na miejscach lekko zacienionych.

Gleba pod uprawę selera korzeniowego powinna być dobrze uprawiona i spulchniona na głębokość 20-30 cm. Powinna posiadać dobrą strukturę, a także wysoką zawartość próchnicy, w tym być żyzna i zasobna w wodę.  Seler korzeniowy źle reaguje na przesuszenie, stąd plony na glebach lekkich i piaszczystych mogą być niskie, jeżeli nie będzie regularnego nawadniania i nawożenia. Na glebach ciężkich, zaskorupiających się konieczne jest rozluźnienie podłoża. Na glebach podmokłych rośliny mogą zamierać.

Seler ma wysokie wymagania wodne i wymaga regularnego dostarczania wody.

Seler dobrze rośnie na glebach o odczynie (pH) 6,5-7,5.  Uprawia się go w pierwszym i drugim roku po oborniku.

Seler korzeniowy dobrze sobie radzi na ściółkach, które ograniczają chwasty i zarazem zatrzymują parowanie wody z gleby.

Seler nie powinien być uprawiany po sobie i innych warzywach korzeniowych przez 3–4 lata. Należy unikać uprawy go na tym samym stanowisku, na którym rosły marchew, pietruszka, pasternak, buraki, ziemniak.

Zaleca się uprawę selera na stanowiskach po roślinach bobowatych np. grochu i fasoli. Można je także wysadzać choćby na miejscach, na których wcześniej rosły pomidory, papryka czy pory.

Uprawiając seler na grządkach warto zadbać o dobre sąsiedztwo innych gatunków roślin np. warzyw kapustnych, buraka, cebuli, czosnku, grochu, pora, pomidora, szpinaku, ogórka.

Unika się sadzenia selera koło roślin zacieniających np. bobu, kukurydzy, papryki, jak również koło takich gatunków jak sałata, ziemniak.

Nawożenie

Jeżeli seler uprawiany jest na żyznym podłożu, w tym były stosowane nawozy organiczne, to zwykle nie potrzebuje dodatkowego nawożenia w ogrodnictwie hobbystycznym. Jeżeli gleba jest uboższa w składniki pokarmowe, to warto zastosować nawożenie nawozem wieloskładnikowym przed sadzeniem rozsady.

Niektórzy ogrodnicy stosują w trakcie wegetacji wieloskładnikowe nawozy, głównie organiczne celem dokarmiania roślin, co zwykle ma miejsce w uprawie pojemnikowej.  

Zabiegi pielęgnacyjne

Seler w okresie wegetacji może wymagać systematycznego podawania wody w okresach niedoborów opadów, zwłaszcza na glebach lekkich. Brak lub niedobór wody to główna przyczyna słabych plonów.

Przy wiosennym wysadzaniu rozsady, gdy przez kilka bądź kilkanaście dni zapowiadany jest spadek temperatur, to rośliny warto okrywać agrowłókniną.

W trakcie wegetacji można stosować biostymulatory w postaci opryskiwania roślin wieczorem lub wczesnym rankiem.

Po wykopaniu korzeni na przechowywanie dobrze jest je trzymać w chłodnym, ciemnym miejscu np. przysypując je żółtym piaskiem, co ogranicza nadmierną utratę wody.

Seler może być uszkadzany przez choroby i szkodniki.