Wypalanie traw niszczy życie

Dlaczego wiosną warto ograniczyć koszenie mniszka lekarskiego?

11 marca, 2022

Ogrodniku – nie zabijaj kretów fosforowodorem

1 lipca, 2022

Dlaczego trawy się wypala?

Jest to w dużej mierze spuścizna po czasach minionych, ale nie trzeba zbyt daleko cofać się w historii, żeby zauważyć, że był to dość popularny zabieg choćby w latach 70-80. XX wieku na polskiej wsi. Wypalanie traw nawiązywało do obserwacji przyrody. Naturalne pożary się zdarzały i zdarzają, giną połacie roślinności, a później w to miejsce wkracza od nowa roślinność, czyli odbywa się proces sukcesji.

Obserwowano, że pożar niosący wpierw zniszczenie powodował ponowny powrót życia, stąd próbowano imitować te procesy uważając, że ogień to naturalny, ekologiczny sposób. Trzeba jednak zaznaczyć, że wówczas wiedza o tym co robi pożar była na takim poziomie jakim była, stąd trzeba wczuć się w kontekst sytuacji i tamtejsze realia. Trzeba także dopowiedzieć, że jakieś 30-40 i więcej lat temu, wypalanie traw zastępowało często ochronę chemiczną roślin (tej albo nie było, albo była w powijakach), nawożenie mineralne, ale także ułatwiało pracę z wykorzystaniem dostępnych wówczas maszyn, z których część ciągnięta była jeszcze przez konie lub traktory u bogatszych gospodarzy. To były jednak inne czasy, dlaczego zatem obecnie się to robi, pomimo, że jest to prawnie zabronione?

Nie wypalaj traw!!!

Wypalanie traw jeszcze praktykowane, ponieważ..?

Niektórzy uważają, że to szybki sposób na usunięcie nadmiaru dzikiej roślinności (w tym chwastów) i ich korzeni. Uważa się, że popiół użyźnia glebę, a także, że sam ogień eliminuje obok chwastów również patogeny i szkodniki (w tym kleszcze) oraz ułatwia obróbkę mechaniczną gleby.

Kto obecnie wypala trawę?

Sprawców obecnych podpaleń traw kierują różne motywy. Z jednej strony są to starsze osoby, którzy mają wpojone z danych czasów, że ogień uzdrawia ziemię, niszczy chwasty i szkodniki, daje życie nowym roślinom, które lepiej rosną na takich wypalanych gruntach. To skutek życia w dawniejszych czasach i przeświadczenia, że to dobre. Na przeciwległym biegunie mamy młodsze osoby, które albo uważają, że to szybki i tani sposób przywrócenia zaniedbanych terenów do produkcji roślinnej, albo uważają, że ogień jest naturalnym żywiołem. Wystarczy poczytać na licznych forach, że wśród zwolenników wypalania traw jest grupa pasjonatów ekologii. To pokazuje, że środowisko to samo w sobie jest mocno podzielone. Choćby na naszym Facebooku obserwowaliśmy wpisy zwolenników tego procesu, którzy powoływali się na naturę i procesy jakie w niej następują - pożary wywoływane przez czynniki pogodowe. Osobną grupę osób wypalających trawę stanowią zwyczajni podpalacze, którymi nie kieruje nic oprócz chęci wywołania szkody.

Obalone mity

Już wiadomo, że choć naturalne pożary występują, to odbijają swoje piętno w przyrodzie i po nich nic nie jest już takie jak przed pożarem. Jakie są zatem negatywne skutki podpalania traw:

erozja gleby – po pożarze gleba jest przesuszona i nawet niewielki wiatr porywa jej cząstki i roznosi na duże odległości. Jeżeli nadejdą ulewne deszcze również mogą wymywać podłoże. Wierzchnia warstwa gleby to tzw. część żyzna, zawierająca próchnicę, zatem po pożarach następuje wręcz utrata najcenniejszej warstwy gleby.

degradacja struktury gleby – ogień to wysoka temperatura (kilkaset stopni C), zatem gleba poddana tak ekstremalnym warunkom dosłownie wybucha – zawarta w niej woda gotuje się rozsadzając cząstki gleby i wyparowuje.

eliminacja chwastów – wykazano, że część nasion chwastów lub ich rozłogów znajduje się zbyt głęboko w glebie, więc nie ulega spaleniu. Zatem pożar nie powoduje pozbycia się chwastów. Szybko wyrastają nowe.

popiół nie nawozi tak jak chcemy – bardzo wysoka temperatura pożaru powoduje, że ulatniają się do atmosfery związki azotu powstałe przy spalaniu materii organicznej. Wiatr rozwiewający delikatny popiół powoduje z kolei utratę fosforu, potasu i innych mikro i makroelementów. Gdzie zatem ta naturalna żyzność?

wypalanie traw zmniejsza zawartość wody w glebie, co przy okresach suszy jest działaniem wbrew wszelkiemu rozsądkowi.

degradacja życia w glebie tzw. „żywej gleby” – w glebie są miliardy mikroorganizmów (grzyby, bakterie, wirusy, pierwotniaki itd.), a także makroorganizmy (w tym nicienie, pierścienice, różne owady, zwierzęta). Większość zamieszkuje płytsze warstwy do 10-15 cm. Podpalając trawę spalamy je żywcem, w tym niszczymy misterną sieć połączeń w glebie, która odpowiada za przemianę materii i przepływ energii.

ogień niszczy glony, mchy, porosty, cenne rośliny zielne, które nie szkodzą człowiekowi, a wręcz pomagają przyrodzie. Na niektórych stanowiskach mogą być wręcz rośliny prawnie chronione, które ulegają spaleniu.

ogień zabija jaja, larwy, gąsienice, poczwarki i owady dorosłe wielu owadów pożytecznych i neutralnych gospodarczo jakie kryją się w ziemi, w ściółce bądź są na roślinach. Ogień może zabijać choćby chrząszcze biegaczowate, które są bioindykatorami czystości środowiska.

ogień zabija pająki sieciowe i wolno biegające oraz inne pajęczaki. Zabija oczywiście kleszcze, ale czy to powód do radości, gdy ginie ogrom innych gatunków?

ogień zabija płazy i gady ukryte w glebie lub ściółce, a także małe ssaki np. jeże. Niszczy gniazda ptaków jakie przystępują do rozrodu wczesną wiosną. Szybko rozprzestrzeniający się płomień może zabijać większe zwierzęta np. młode sarny.

ogień zabija bioróżnorodność fauny i flory, w tym może sprzyjać pojawowi gatunków ekspansywnych.

wypalanie traw potęguje smog. Powstają przy spalaniu trujące węglowodory i dioksyny.

pożar wymykający się spod kontroli niszczy mienie ale może i zabić człowieka, w tym zdarza się, że sam podpalacz w nim ginie.