Pleśnieją pomidory? – uwaga na szarą pleśń
18 sierpnia, 2023
Rdza jałowca – pomarańczowa galaretka na roślinach
15 września, 2023Rdza pora – poraża różne rośliny cebulowe: por, czosnek, cebulę, szczypiorek
Rdza pora to choroba grzybowa wywoływana przez Puccinia porri. Grzyb ten w ogrodzie może pojawić się na niemal wszystkich warzywach cebulowych. Choć jego nazwa nawiązuje do pora, to poraża także szczypiorek, cebulę (często siedmiolatkę), cebulę egipską (wielopiętrową), czosnek, w tym może pojawić się na roślinach ozdobnych pokrewnych do warzyw cebulowych. Najczęściej jednak notuje się tą chorobę na szczypiorku i cebuli siedmiolatce.
Rozwój choroby
Grzyb zimuje na roślinach pora zimowego, a także na resztkach roślinnych, które były porażone. Zimują zarodniki zwane teliosporami.
Rdza pora pojawia się zwykle tam, gdzie stosowano uproszczony płodozmian, w tym nie zachowano dystansu pomiędzy warzywami cebulowymi – z jednego gatunku grzyb może się przenieść na drugi. Na pojaw i szybkość rozwoju patogena obok naturalnej odporności odmiany ma także wpływ pogoda. Rdza preferuje wysoką wilgotność powietrza i umiarkowane temperatury.
Do infekcji rośliny zarodnikami rdzy dochodzi najłatwiej, gdy jest wysoka wilgotność powietrza, w tym same rośliny są wilgotne np. wskutek opadu deszczu bądź podlewania. Zarodnik potrzebuje zaledwie kilku godzin by wykiełkować i przedostać się do komórek rośliny. Zarodniki mogą kiełkować w temperaturze od 5 do 25oC. Rdza najlepiej rozwija się w temperaturach 12-21oC.
Po zakończeniu rozwoju na roślinie, na zasychających liściach obecne są czarne punkciki. To są teliospory, które będą zimowały w glebie na resztkach roślinnych.
Objawy chorobowe
Rdza jest bardzo prosta do identyfikacji. Na liściach (szczypiorze) pojawiają się od wiosny (maj-czerwiec) pomarańczowe „poduszeczki”. Początkowo jest ich niewiele, ale z czasem jest ich coraz więcej. Te poduszeczki to tzw. ecja, w których produkowane są mikroskopijnej wielkości zarodniki zwane ecjosporami. Te ecjospory z wiatrem i wodą są przenoszone na kolejne liście, w tym sąsiednie rośliny i je infekują. Tak grzyb się rozprzestrzenia. Wokół poduszeczek bardzo często tkanka liścia przebarwia się na żółtawy kolor. Po kilku tygodniach rozwoju, pojawiają się na roślinach rdzawopomarańczowe uredinia w których znajdują się zarodniki zwane urediniosporami. Zwykle od lata tworzą się ciemno zabarwione poduszeczki zwane teliami, w których są zarodniki zimujące.
Szkodliwość
Rdza jest szkodliwa tylko wówczas, gdy pojawi się licznie. Jej rozwój ogranicza powierzchnię asymilacyjną liści, a także osłabia rośliny. Grzyb jest bowiem pasożytem. Silny rozwój rdzy prowadzi do przedwczesnego zamarcia liści, co może doprowadzić do tego, że plon będzie niższy.
Co robić?
- należy uprawiać rośliny w płodozmianie, w tym unikać sąsiedztwa roślin często porażanych przez rdzę np. szczypiorku i siedmiolatki,
- unikać zbytniego zagęszczenia roślin na grządce,
- nie należy podlewać roślin po liściach,
- należy racjonalnie nawozić rośliny, aby nie wykazywały objawów niedoborowych. Trzeba uważać na azot – rośliny przenawożone tym składnikiem może silniej rdza opanowywać.
- stwierdzenie pierwszych objawów rdzy na liściach powinno być sygnałem do wykonania zabiegu ochrony roślin dedykowanym dla hobbystów środkiem ochrony roślin – w sklepach ogrodniczych doradzą jaki kupić i jak go zastosować,
- warto na resztki roślinne zastosować biopreparaty przyspieszające rozkład materii organicznej, w tym przekopać miejsce uprawy, aby zarodniki przykryć warstwą gleby,
- jeżeli rośliny uprawia się na ściółce, to na niej mogą być opadłe zarodniki grzyba. Ściółkę należy zatem przekompostować z dala od miejsca uprawy warzyw cebulowych w kolejnych latach.
2 Comments
Cześć. Wczoraj zauważyłam, że czosnek sadzony jesienią porażony jest rdzą. Jest sens ją zwalczać? Niebawem zbiory. Jeśli zwalczać to czym? Prowadzę ogród bez chemii, czosnek rośnie pierwszy raz na tym stanowisku, poprzednio był tam łan nawłoci.
Dziękuję za odpowiedź. Dominika
W tym roku (2024), jak i ubiegłym to powszechna choroba grzybowa. Niestety, nie ma ekologicznego środka na tą chorobę. Co ciekawe można się spotkać z wpisami, że wyciąg z czosnku do opryskiwania czosnku, cebuli itd pomaga na rdzę. To niestety nie jest prawda. Dobrym sposobem ale na to jest za późno już jest opryskiwanie czosnku miedzianem (ekologiczny) ale to się robi zanim rdza się pojawi czyli zwykle w kwietniu, na początku maja. Teraz ten czosnek jesienny już dojrzewa i wkrótce zbiory więc ni8e ma już sensu. Warto jednak te wszystkie liście zebrać i zakopać a na tym miejscu co rósł i w pobliżu lepiej nie sadzić cebulowych przez 2-3 lata, bo tam na pewno pozostaną zarodniki tego grzyba.