Szara pleśń na pomidorze – jak sobie z nią radzić?
18 sierpnia, 2023
Choroba szalonych wiech na kukurydzy (Sclerophthora macrospora)
30 września, 2023Rdza pora – poraża różne rośliny cebulowe: por, czosnek, cebulę, szczypiorek
Rdza pora to choroba grzybowa wywoływana przez Puccinia porri. Grzyb ten w ogrodzie może pojawić się na niemal wszystkich warzywach cebulowych. Choć jego nazwa nawiązuje do pora, to poraża także szczypiorek, cebulę (często siedmiolatkę), cebulę egipską (wielopiętrową), czosnek, w tym może pojawić się na roślinach ozdobnych pokrewnych do warzyw cebulowych. Najczęściej jednak notuje się tą chorobę na szczypiorku i cebuli siedmiolatce.
Rozwój choroby
Grzyb zimuje na roślinach pora zimowego, a także na resztkach roślinnych, które były porażone. Zimują zarodniki zwane teliosporami.
Rdza pora pojawia się zwykle tam, gdzie stosowano uproszczony płodozmian, w tym nie zachowano dystansu pomiędzy warzywami cebulowymi – z jednego gatunku grzyb może się przenieść na drugi. Na pojaw i szybkość rozwoju patogena obok naturalnej odporności odmiany ma także wpływ pogoda. Rdza preferuje wysoką wilgotność powietrza i umiarkowane temperatury.
Do infekcji rośliny zarodnikami rdzy dochodzi najłatwiej, gdy jest wysoka wilgotność powietrza, w tym same rośliny są wilgotne np. wskutek opadu deszczu bądź podlewania. Zarodnik potrzebuje zaledwie kilku godzin by wykiełkować i przedostać się do komórek rośliny. Zarodniki mogą kiełkować w temperaturze od 5 do 25oC. Rdza najlepiej rozwija się w temperaturach 12-21oC.
Po zakończeniu rozwoju na roślinie, na zasychających liściach obecne są czarne punkciki. To są teliospory, które będą zimowały w glebie na resztkach roślinnych.
Objawy chorobowe
Rdza jest bardzo prosta do identyfikacji. Na liściach (szczypiorze) pojawiają się od wiosny (maj-czerwiec) pomarańczowe „poduszeczki”. Początkowo jest ich niewiele, ale z czasem jest ich coraz więcej. Te poduszeczki to tzw. ecja, w których produkowane są mikroskopijnej wielkości zarodniki zwane ecjosporami. Te ecjospory z wiatrem i wodą są przenoszone na kolejne liście, w tym sąsiednie rośliny i je infekują. Tak grzyb się rozprzestrzenia. Wokół poduszeczek bardzo często tkanka liścia przebarwia się na żółtawy kolor. Po kilku tygodniach rozwoju, pojawiają się na roślinach rdzawopomarańczowe uredinia w których znajdują się zarodniki zwane urediniosporami. Zwykle od lata tworzą się ciemno zabarwione poduszeczki zwane teliami, w których są zarodniki zimujące.
Szkodliwość
Rdza jest szkodliwa tylko wówczas, gdy pojawi się licznie. Jej rozwój ogranicza powierzchnię asymilacyjną liści, a także osłabia rośliny. Grzyb jest bowiem pasożytem. Silny rozwój rdzy prowadzi do przedwczesnego zamarcia liści, co może doprowadzić do tego, że plon będzie niższy.
Co robić?
- należy uprawiać rośliny w płodozmianie, w tym unikać sąsiedztwa roślin często porażanych przez rdzę np. szczypiorku i siedmiolatki,
- unikać zbytniego zagęszczenia roślin na grządce,
- nie należy podlewać roślin po liściach,
- należy racjonalnie nawozić rośliny, aby nie wykazywały objawów niedoborowych. Trzeba uważać na azot – rośliny przenawożone tym składnikiem może silniej rdza opanowywać.
- stwierdzenie pierwszych objawów rdzy na liściach powinno być sygnałem do wykonania zabiegu ochrony roślin dedykowanym dla hobbystów środkiem ochrony roślin – w sklepach ogrodniczych doradzą jaki kupić i jak go zastosować,
- warto na resztki roślinne zastosować biopreparaty przyspieszające rozkład materii organicznej, w tym przekopać miejsce uprawy, aby zarodniki przykryć warstwą gleby,
- jeżeli rośliny uprawia się na ściółce, to na niej mogą być opadłe zarodniki grzyba. Ściółkę należy zatem przekompostować z dala od miejsca uprawy warzyw cebulowych w kolejnych latach.
