Ploniarka zbożówka – szkodnik traw i warzyw
Jak pogodzić ochronę roślin z ochroną zapylaczy?
11 czerwca, 2020
Parch gruszy – jak zwalczać?
21 czerwca, 2020Mała larwa a ogrom problemów
Ploniarka zbożówka (Oscinella frit L.) choć jest kojarzona rolnictwem, gdyż jest jednym z ważniejszych szkodników m.in. zbóż, kukurydzy, traw nasiennych, łąk i pastwisk, to jest także szkodnikiem ogrodniczym - może uszkadzać kukurydzę cukrową (warzywo), trawniki oraz trawy ozdobne, zwłaszcza z rodziny wiechlinowate. Jej larwy można spotkać m.in. w roślinach miskanta, kostrzew, życic, traw pampasowych, rozplenic, prosa rózgowatego, turzyc i innych.
Warto poznać tego szkodnika, gdyż rozwija trzy pokolenia w ciągu roku i zaczyna coraz poważniej uszkadzać rośliny w Polsce. Jej larwy są tak małe, że trudno je zauważyć "gołym okiem", ale gdy zobaczymy, że coś się dzieje z naszymi roślinami - ulegają deformacjom, żółkną i zasychają - to może być jej sprawka.
Gatunkiem pokrewnym i współistniejącym z ploniarką zbożówką jest Oscinella pusilla Meig., którą także określa się mianem ploniarki zbożówki. Żeby odróżnić oba owady od siebie potrzeba badań laboratoryjnych, niemniej oba szkodniki w podobny sposób uszkadzają rośliny i można je traktować jako jednego szkodnika.
Ploniarka zbożówka - szkodnik traw
Jak wygląda ploniarka zbożówka?
Jaja – śnieżnobiałe, wrzecionowate, podłużnie bruzdkowane i poprzecznie prążkowane.
Larwy (stadium szkodliwe) – ciało do 4 mm długości smukłe, cylindryczne, z przodu spiczaste a na końcu zaokrąglone z jedną parą czarnych silnych haków gębowych i dwiema małymi brodawkami z tyłu ciała, barwa początkowo biała, a w późniejszych stadiach żółtawo-zielona. Larwa nie posiada odnóży.
Poczwarka – typu zamkniętego, osiąga długość do 3 mm, barwy ochry.
Owad dorosły (muchówka) – długości do 1,8–2,7 mm. Ciało jest prawie całkowicie czarne z szarym odcieniem. Skrzydła posiadają tęczowy połysk i wyraźne żyłkowanie, oczy czerwone.
Jaka jest biologia szkodnika?
Biologia ploniarki zbożówki wpływa na jej szkodliwość. W ciągu roku szkodnik rozwija trzy pokolenia. Stadium zimującym są larwy znajdujące się w roślinach zbóż ozimych lub ich samosiewach, a także w innych trawach uprawnych i dziko rosnących, w tym ozdobnych.
W kwietniu i maju następuje przepoczwarczenie i wylot muchówek, które przelatują na kolejne rośliny żywicielskie. Termin licznego wylotu muchówek i składania jaj przypada najczęściej w pierwszej połowie maja. Samice składają jaja w dolne części roślin, najczęściej na roślinach rozwijających 2-4 liście. Zwykle na jednej roślinie umieszczają 1-2 jaja. W zależności od przebiegu warunków meteorologicznych, po 7–15 dniach wylęgają się larwy, które wgryzają się do wnętrza roślin. Zwykle jedna larwa uszkadza jedno źdźbło, ale może czasami przejść na sąsiadujące obok. Okres rozwoju i żerowania larw w roślinach jest stosunkowo długi i wynosi zwykle od od 15 do nawet 30 dni. Dorosłe larwy przepoczwarczają się w miejscu żerowania, a następnie od czerwca pojawiają się muchówki kolejnego pokolenia.
Owady drugiego pokolenia ponownie zasiedlają jajami rośliny żywicielskie. Larwy tego pokolenia zwykle żerują w liściach sercowych, albo na górnych liściach, pochwach liściowych oraz na kłosach (wiechach). Okres żerowania larw tego pokolenia jest nieco ker†uszy niż pierwszego z uwagi na wyższe temperatury. Także się przepoczwarczają na roślinach po czym pojawiają się muchy trzeciego pokolenia.
Trzecie pokolenie muchówek pojawia się zwykle pod koniec lipca oraz w sierpniu. Larwy tego pokolenia będą stadium zimującym.
Może się zdarzyć, że ploniarka zbożówka rozwinie z powodzeniem 4 pokolenie w roku. Poszczególne pokolenia trudno od siebie oddzielić, gdyż muchówki żyją prawie miesiąc i przez cały ten czas składają jaja, zatem żerowanie larw nowego pokolenia może zachodzić jeszcze na żerowanie larw pokolenia wcześniejszego.
Szkodliwość dla roślin
Larwy ploniarki zbożówki nie potrafią gryźć tkanek liści. Mają aparat gębowy typu kłująco-ssącego, który jednak jest o tyle charakterystyczny, że owad wypluwa na roślinę swoje soki trawienne, które trawią pozajelitowo tkankę po czym larwa zasysa już rozpuszczone komórki roślinne. W miejscu żerowania szkodnika tworzą się zatem nadżerki. Larwa żeruje ukryta albo w pędzie rośliny, kłosie (wiesze) albo w zwiniętych jeszcze liściach. Jest wrażliwa na światło i na przesuszenie. Jej żerowanie powoduje w najlepszym przypadku pojawianie się przejaśnień na liściach oraz ich deformacji. Problem zaczyna się pojawiać wówczas, gdy larwa silnie uszkodzi zawiązki przyszłych liści oraz zawiązki wiech, gdyż wówczas rośliny stają się zdeformowane, do czego doprowadza także uszkodzenie stożka wzrostu. Gdy larwa dotrze do stożka wzrostu i go zniszczy roślina przestaje rosnąć i zwykle zamiera. Żerowanie larw na wiechach (kłosach) może powodować ich deformacje. Najczęściej obserwowanym objawem na roślinach ozdobnych jest żółknięcie i zamieranie liści, często połączone z karłowaceniem rośliny. Na kukurydzy cukrowej może dojść nie tylko do deformacji roślin, ale także wybijania pędów bocznych, w tym wzrostu zagrożenia ze strony chorób grzybowych, głównie głowni guzowatej.
Jak ograniczać pojaw ploniarki?
Ponieważ ploniarka na dużą skalę rozwija się w jęczmieniu (ozimym i jarym) oraz owsie, stąd sa to miejsca skąd owad może liczniej nalatywać. Dobrze jest w pobliżu roślin jakie się uprawia, a które ploniarka uszkadza (kukurydza cukrowa, trawy ozdobne) zastosować od wczesnej wiosny żółte tablice lepowe, a także białe lub niebieskie naczynia chwytne wypełnione wodą z dodatkiem detergentu zmniejszającego napięcie powierzchniowe.
Jeżeli uprawiamy kukurydze cukrową oraz trawy ozdobne i zobaczymy rośliny z objawami ploniarki to możemy zastosować dedykowane do tego celu środki ochrony roślin o działaniu wgłębnym, gdyż ploniarka nie żeruje na powierzchni roślin, zatem preparaty kontaktowe mogą być mniej skuteczne. Wykaz środków można znaleść w zaleceniach ochrony roślin dla poszczególnych gatunków.
