Jak uprawiać pasternak? – podstawowe informacje

Szukasz ciekawych odmian pasternaku?

Jeżeli zainteresowała Ciebie uprawa pasternaku w gruncie, bądź masz balkon lub taras, to może zainteresujesz się tymi odmianami, które jako DIONP uprawialiśmy we własnym ogrodzie? Kolekcję naszych odmian opisaliśmy TUTAJ.

 Informacje ogólne

Pasternak (Pastinaca sativa) należy do rodziny selerowatych (Apiaceae). Niekiedy jest określany podróbką pietruszki korzeniowej bądź fałszywą pietruszką.

Jest to roślina dwuletnia, którą uprawia się jako jednoroczną w celu pozyskania korzenia spichrzowego. W drugim roku uprawy roślina wytwarza wysoki (1,2 m) pęd kwiatostanowy, a w tym czasie korzeń traci swoje cenne walory smakowe i odżywcze. Niektórzy pozyskują jego nasiona celem wytłoczenia olejku o działaniu prozdrowotnym. Liście (natka) nie mają zastosowania kulinarnego.

Uprawiając pasternak trzeba pamiętać, że jego liście mogą wywołać poparzenia w upalne słoneczne dni. W liściach są bowiem fototoksyczne substancje, które pod wpływem słońca parują w postaci olejków eterycznych i mogą być przyczyną poparzeń skóry. Uprawiając pasternak trzeba zatem uważać przy pielęgnacji tej rośliny w słoneczne dni.

Pasternak przez lata był zaliczany w Polsce jako roślina paszowa dla zwierząt. Nawet do dzisiaj się go tak traktuje, choć jest to zarazem cenne warzywo. Podobieństwo jego korzenia do korzenia pietruszki sprawiało, że był sprzedawany jako pietruszka osobom, które niezbyt znały się na warzywach. Tak zyskał przydomek podrabianej pietruszki. Miąższ korzenia jest biały, przy czym jego skórka może być mniej lub bardziej biała, szara bądź żółtawa.

Optymalna temperatura dla rozwoju pasternaka to 16-18^oC. Nasiona kiełkują już w temperaturze 5^oC, a siewki wytrzymują przymrozki do -8^oC.

Pasternak jest wykorzystywany w podobny sposób jak korzeń pietruszki, choć nie jest tak aromatyczny jak ona. Jest składnikiem tzw. „włoszczyzny”, która jest niezbędna do przygotowywania wielu dań, w tym pysznego bulionu. Jest pieczony, robi się z niego smaczne puree.

Pasternak bardzo dobrze radzi sobie w naszym klimacie i nie potrzebuje zapewniania mu specjalnych warunków. W wielu przypadkach osobom, którym nie udaje się uprawa pietruszki decydują się właśnie na pasternak, a to z uwagi na to, że jest prosty w uprawie i łatwiej znosi czynniki pogodowe.  

Pasternak można spotkać w postaci nasion różnych odmian dostępnych na rynku. Rozwija bujną nać, ale to korzeń jest najważniejszy. Jest to silny korzeń spichrzowy, który może mieć długość nawet do 40 cm, stąd bardzo trudno go wykopać w całości. Zwykle jednak korzenie pasternaku mają od 7 do 30 cm. Średnica korzenia to 6-12 cm.

Pasternak w warunkach hobbystycznych uprawia się w uprawie na płask, jak również w uprawie w redlinach. Warzywo to jest wysiewane w gruncie, na grządkach podwyższanych, niekiedy w donicach na balkonach i tarasach, a także można spotkać je w uprawie pod osłonami.

Pasternak ma duże zapotrzebowanie na wodę, stąd źle reaguje na suszę w okresie kiełkowania, wschodów i w czasie wydłużania się korzenia spichrzowego. Jest jednak na takie stresy bardziej wytrzymały niż pietruszka korzeniowa.

Termin siewu

Pasternak pod kątem pozyskania korzenia spichrzowego uprawia się z nasion, z siewu bezpośredniego. Spotyka się pojedynczych ogrodników wskazujących, że robią rozsadę, ale w praktyce nie ma to większego zastosowania.

Termin siewu uzależniony jest od wczesności odmiany. Siewy dokonuje się od marca do kwietnia, chociaż można spotkać odmiany które można wysiewać jeszcze w maju bądź czerwcu.

Podobnie jak w przypadku marchwi czy pietruszki korzeniowej również i w przypadku pasternaku praktykuje się niekiedy siewy jesienne i zimowanie nasion w glebie przez zimę. Ma to na celu przyśpieszenie wzrostu roślin i szybsze zebranie plonu. Nasiona w takim przypadku wysiewa się listopadzie lub grudniu (a są sytuacje, że i w styczniu się uda). Nasiona pasternaku z siewu ozimego nie powinny wykiełkować przed zimą – mają w niej zalegać do wiosny.

W hobbystycznej uprawie pasternaku praktykuje się głównie tzw. siew na płask bądź siew w redlinach. Uprawa w redlinach pozwala uzyskać zwykle dłuższy i bardziej kształtny korzeń.

Głębokość siewu i rozstaw siewek

Pasternak sieje się na głębokość 1-2 cm. Taka samą głębokość stosuje się przy uprawie w redlinach. Nasiona w gruncie kiełkują niekiedy 3-3,5 tygodnia.

Można domowymi sposobami poprawić nieco szybkość wschodów nasion pasternaku. W tym celu można nasionka moczyć w ciepłej wodzie przez 1 dzień, a następnie wyjmuje się je i przetrzymuje przez 2 kolejne dni na wilgotnej bibule w ciepłym miejscu w temperaturze 20^oC. Tak uwilgotnione nasionka wysiewa się do wilgotnej, ogrzanej gleby.

Celem uzyskania ładnego korzenia jest zapewnienie roślinom optymalnego miejsca do jego rozwoju. Przy gęstych siewach korzenie nie będą ładnie się rozrastały, bo nasila się zjawisko konkurencji.

Zaleca się, aby roślina od rośliny znajdowała się w odległości 7-10 cm, zatem po wschodach przeprowadza się przerzedzanie siewek, najlepiej, gdy mają 2 liście właściwe. Należy je delikatnie wyrywać.

Przy siewie przedzimowym pasternaku zaleca się zwiększyć nieco gęstość siewu.

Zalecany rozstaw rzędów przy siewie płaskim to 40-50 cm. Gdy stosuje się samodzielnie tworzone ręcznie redliny (motykami), to odległość redliny od redliny wynosi zwykle 50-60 cm.

W okresie wiosennym jeżeli są chłody i przymrozki można miejsce uprawy przykryć okresowo agrowłókniną.

Stanowisko uprawy

Pasternak preferuje stanowisko słoneczne, ciepłe i najlepiej osłonięte. Wyda także dobry plon na miejscach lekko zacienionych. W cieniu jego uprawa nie ma sensu, gdyż wówczas tworzy głównie nać, której się nie wykorzystuje.

Pasternak nie powinien być uprawiany po sobie i innych warzywach korzeniowych przez 3–4 lata. Należy unikać uprawy go na tym samym stanowisku, na którym rosły wszystkie selerowate. Należy unikać wysiewu na glebach na których rosły rośliny chętnie zasiedlane przez nicienie-szkodniki roślin. Nie wysiewa się zatem pasternaku choćby na stanowisku po cebuli, selerze, porze, marchwi.

Bardzo dobrze jest siać pasternak na grządkach na których były obecne w roku wcześniejszym bądź tego samego roku (siewy ozime): ogórki, pomidory, fasola, sałata, wszystkie warzywa kapustne, a także zboża.

Uprawiając pasternak na grządkach warto zadbać o dobre sąsiedztwo innych gatunków roślin np. cebuli, bobu, brokułu, rzodkiewki, selera, szpinaku i ziemniaka. Uprawiając selerowate blisko siebie trzeba jednak mieć na uwadze większe ryzyko pojawu takich samych chorób i szkodników.

Niekorzystne jest dla sąsiedztwo tych roślin, które pasternak zdominuje poprzez bujną nać.

Siew na płaskim gruncie stosuje się na glebach uboższych w wodę, natomiast na glebach wilgotnych, w tym cięższych warto rozważyć siew na redlinach.

Pasternak bezwzględnie wymaga gleby dobrze uprawionej i spulchnionej na głębokość 20-30 cm z uwagi na rozwijanie długiego systemu korzeniowego. Bardzo często to zbyt zbita gleba, ciężka odpowiada za krótkie korzenie i ich deformacje, w tym rozwidlanie się. Kamienie i inne przeszkody w glebie mogą także deformować kształt korzeni. Z kolei na glebach bardzo lekkich najczęstsza przyczyną porażki uprawowej jest susza.

Pasternak dobrze rośnie na glebach lekkich, piaszczysto-gliniastych, zasobnych w materię organiczną. Źle rośnie na glebach bardzo ciężkich, gliniastych, podmokłych. Odczyn gleby (pH) pod pasternak to 6,5-7,0.  

Pasternak uprawia się w 2 i 3 roku po oborniku. Dobrze uprawie służy ziemia kompostowa, przefermentowany obornik.

Nawożenie

Jeżeli pasternak uprawiany jest na żyznym podłożu, to zwykle nie potrzebuje dodatkowego nawożenia w ogrodnictwie hobbystycznym. Jeżeli gleba jest uboższa w składniki pokarmowe, to warto zastosować przedsiewnie nawożenie nawozem wieloskładnikowym. Jeżeli potrzebne jest nawożenie to można część dawki zastosować przedsiewnie, a w późniejszym czasie pogłównie.

Zabiegi pielęgnacyjne

Pasternak w okresie wegetacji może wymagać systematycznego podawania wody w okresach niedoborów opadów, zwłaszcza na glebach lekkich. Brak lub niedobór wody to główna przyczyna słabego kiełkowania, wschodów, a potem małych korzeni.

Przy siewach zimowych bądź wczesnowiosennych, gdy wiosną ukażą się siewki, a zapowiadane są duże spadki temperatur poniżej zera utrzymujące się przez kilka bądź kilkanaście dni, to siewki warto okrywać agrowłókniną. Ściąga się ją po minięciu przymrozków.

Stosuje się przerywanie zbyt gęstych siewek po wschodach, gdy mają one pierwszych kilka liści – należy je wyciągać delikatnie.

Przy uprawie na redlinach z upływem czasu np. wskutek opadów deszczu lub podlewania gleba może osiadać. Warto wówczas zastosować delikatne obsypywanie redlin. Takie podsypywanie roślin, ale delikatne można także zastosować przy uprawie na płask, gdy okaże się, że korzenie spichrzowe zbyt górują nad glebą.

W trakcie wegetacji można stosować biostymulatory w postaci opryskiwania roślin wieczorem lub wczesnym rankiem.

Należy unikać kontaktu z liśćmi pasternaku w okresie słonecznych dni celem uniknięcia poparzenia.

Pasternak może być uszkadzany przez choroby i szkodniki.