Jak uprawiać ogórki gruntowe? – podstawowe informacje

Szukasz ciekawych odmian ogórków gruntowych?

Jeżeli zainteresowała Ciebie uprawa ogórków gruntowych czy to w gruncie, czy pod osłonami, bądź masz balkon lub taras, to może zainteresujesz się tymi odmianami, które jako DIONP uprawialiśmy we własnym ogrodzie? Kolekcję naszych odmian opisaliśmy TUTAJ.

Informacje ogólne

Ogórek gruntowy to nic innego jak ogórek siewny (Cucumis sativus). Jest to roślina z rodziny dyniowate wywodząca się z Azji uprawiana jako jednoroczne warzywo.

Nazwa ogórek gruntowy wskazuje na ich uprawę w gruncie, ale chodzi tu głównie o fakt uprawy w warunkach zewnętrznych. Nie oznacza to jednak, że takich ogórków nie da się z powodzeniem w tunelach i szklarniach. Oczywiście udadzą się i to nieraz lepiej niż w gruncie.

Podział na ogórki gruntowe i szklarniowe poniekąd wynika z tego, że rośliny ogórków szklarniowych zwykle są prowadzone na podporach a ich owoce są długie, zwykle o gładkiej skórce i zwieszają się w dół krzaków. Z kolei ogórki typowo gruntowe zwykle rosną na płask na gruncie, ich owoce są mniejsze i na ich skórce są zwykle brodawki (tzw. ogórek brodawkowy). Taki podział można było stosować dawniej, ale dzisiaj jest część odmian ogórków gruntowych, które kształtem owoców prawie się nie różnią od tych szklarniowych – długie owoce, gładka skórka. Ponadto nie ma problemów, żeby ogórki gruntowe prowadzić na podporach, żeby ich owoce nie dotykały gleby. To tylko kwestia decyzji ogrodnika jak chce je uprawiać.

Niekiedy się wskazuje, że ogórki gruntowe różnią się od szklarniowych także i tym, że mają krótszy okres wegetacji i nieco mniejsze wymagania termiczne niż te polecane do szklarni. Po części jest to prawda, ale trzeba wskazać, że na rynku krajowym i zagranicznym jest tak dużo odmian różniących się rozwojem, że trudno jednoznacznie wskazać, że tak jest. Poza tym są na rynku ogórki ogólnoużytkowe z przeznaczeniem i do gruntu i pod osłony.

Ogórki najlepiej rosną w temperaturach 20-25 stopni Celsjusza (optymalna to 25 stopni w ciągu dnia i powyżej 18 stopni Celsjusza nocą). Spadki temperatur poniżej 12 stopni Celsjusza powodują spowolnienie lub zatrzymanie wzrostu roślin, w tym mogą żółknąć. Gdy pojawią się przymrozki to rośliny giną, podobnie jak inne dyniowate.

Ogórki gruntowe to rośliny płożące się, które można prowadzić na płask na glebie, na podporach, aby pięły się do góry bądź na boki, ale można je też uprawiać w donicach wiszących, aby zwieszały się w dół. Nadają się do gruntu, pod osłony, a także do uprawy pojemnikowej np. na balkonach i tarasach.

Rynek odmian ogórków gruntowych jest bardzo duży. Obok zróżnicowanego kształtu owoców (mniej lub bardziej wydłużony, mniej lub bardziej pękaty, okrągły) i ich długości, różnią się także choćby kolorem skórki (różne odcienie zielonego, biel, kolor żółty), kolorem miąższu (zielonkawy, żółtawy), wielkością komory nasiennej, liczbą nasion wewnątrz, jak również obecnością lub brakiem brodawek bądź podłużnych bruzdek na powierzchni. Do tego zmienna jest długość rozwijanych pędów, w tym kształt i kolor liści.

Na rynku są także ogórki partenokarpiczne, które owocują mimo braku zapłodnienia. Nie są im potrzebne choćby owady zapylające. Takie choćby ogórki poleca się uprawiać tam, gdzie owady zapylające mogłyby sobie nie poradzić np. pod osłonami. Takie ogórki zwykle lepiej plonują w porównaniu do tradycyjnych, stąd duża ich popularność uprawy. Inne odmiany ogórków, których opis nie wskazuje na partenokarpiczność są obcopylne i zapylane przez owady. Ogórki to rośliny jednopienne – na roślinie są kwiaty męskie i żeńskie.

Termin siewu

Ogórki gruntowe można uprawiać przez tworzenie własnej rozsady, kupno gotowej rozsady bądź poprzez siew bezpośredni wprost do gruntu. W ogrodach hobbystycznych dominuje siew wprost na grządki.  

Tworząc rozsadę nasiona wysiewa się zwykle od połowy marca do końca kwietnia do doniczek. W zwykłych warunkach domowych lepiej siewy zacząć od kwietnia. Nie poleca się siewów wcześniejszych, jeżeli nie ma się dobrych warunków lokalowych, w tym ogrzewanych osłon, dobrze doświetlonych parapetów. Nie ma co się śpieszyć z siewem na rozsadę. Zbyt duże sadzonki słabiej mogą się zaaklimatyzować w nowym miejscu. Lepiej mieć sadzonki mające 4-6 liści.

Przy tworzeniu rozsady wystarczająca jest domowa temperatura, czyli 20-22^oC. Można temperaturę ponieść do 23-25^oC na etapie siewu i wschodów poprzez okrywanie tacy siewnej folią bądź siewu w mini-szklarenkach, co przyśpieszy proces.

Uprawiając ogórki w gruncie, siewy wykonuje się po minięciu ryzyka przymrozków, czyli zwykle w drugiej połowie maja. Niektóre odmiany można siać do połowy czerwca. Późniejsze siewy można wykonać np. w lipcu, ale na własne ryzyko.

Siejąc ogórki wprost do gruntu bardzo polecamy je wcześniej podkiełkować. To wspaniały sposób na bardzo szybkie wschody. Gdy tylko ukaże się kiełek na wilgotnym papierze natychmiast przenosimy nasionka do gruntu. Ten sposób pozwala na wschody już po 3-4 dniach, jak będzie ciepło, a gleba będzie wilgotna. Przy siewie podkiełkowanych nasion, zawsze trzeba pamiętać o wilgotnym podłożu.

Jeżeli kupuje się gotową rozsadę, to należy pamiętać, że przenosi się ją do gruntu po minięciu ryzyka przymrozków. To samo dotyczy własnej rozsady.

Głębokość siewu i rozstaw siewek

Tworząc rozsadę ogórka gruntowego zwykle do doniczek wysiewa się po 1-2 nasiona w odstępie 3-4 cm od siebie. Wystarczające do siewu jest zwykłe podłoże ogrodnicze uniwersalne (do warzyw) lub ziemia kompostowa. Należy pamiętać, że ogórków się nie pikuje – nie lubią uszkadzania korzeni.

Nasiona umieszcza się na głębokości 1-3 cm, obojętnie jak – czy na płasko czy na sztorc – kiełek będzie wiedział w którą stronę rosnąć. Lepiej nasiona wcześniej podkiełkować na wilgotnym ręczniku papierowym.

Siejąc ogórka wprost do gruntu w maju warto w podobny sposób postąpić jak przy tworzeniu rozsady – lepiej siać po 1-3 nasionka (tzw. siew gniazdowy). Podkiełkowywanie nasion bardzo polecamy, bo to przyspiesza okres wschodów, stąd choćby niektóre szkodniki np. śmietka kiełkówka słabiej uszkadza takie rośliny. Niekiedy na glebach lżejszych, które mogą szybciej przesychać lepiej zastosować głębokość siewu 2-3 cm. Na glebach gliniastych, lepiej siać nasionka na głębokość 1,5-2 cm. Na ciężkiej glebie lepiej czasami lekko rozluźnić podłoże w miejscu siewu nasion np. dodając kompost lub ziemię ogrodniczą.

Wsadzając rozsadę celowo sieje się go wprost do doniczek z których sadzonki od razu trafią do gruntu, bowiem dyniowate nie lubią pikowania (przesadzania). Są wrażliwe na wyrywanie i przenoszenie. Nie lubią uszkadzania ich systemu korzeniowego, który słabo się regeneruje. Nie lubią zagłębiania łodyżki w glebie poniżej poziomu, na którym rosły, bowiem to sprzyja rozwojowi zgnilizn.

Termin sadzenia sadzonek i rozstaw roślin

Ogórki gruntowe sadzi się w gruncie po minięciu ryzyka przymrozków. Dotyczy to także uprawy w nieogrzewanych tunelach i szklarniach. Zazwyczaj sadzenie rozsady odbywa się po połowie maja (Zimna Zośka, Zimni Ogrodnicy), ale są sytuacje, że chłodny maj wymusza sadzenie roślin dopiero pod koniec maja lub na początku czerwca. Są i takie lata, że wiosna jest bardzo ciepła i sadzenie odbywa się na początku maja. W ogrzewanych osłonach sadzenie rozsady można zacząć nawet od kwietnia.

Bezwzględnie należy pamiętać o hartowaniu roślin tak z uprawy własnej bądź kupnej rozsady. Hartowanie powinno trwać kilka dni i polega na przyzwyczajeniu roślin do warunków panujących na zewnątrz budynku.

Rozstaw pomiędzy roślinami zależy od intensywności wzrostu danej odmiany. Rozstaw zwykle podaje hodowca na opakowaniach nasion.

Zwykle ogórka gruntowego sieje się lub sadzi w rozstawie w rzędzie co 10-20 cm, a odległość między rzędami wynosi zwykle 80-120 cm.

Stanowisko uprawy

Ogórek gruntowy preferuje stanowisko słoneczne. W miejscu nieco zacienionym może również dość dobrze rosnąć i wydać plon, zwłaszcza gdy słońce doświetla rośliny z południa i od zachodu.

Ogórek gruntowy to roślina wybitnie ciepłolubna. Na chłód szybko reaguje stresem. Przymrozek niszczy rośliny. Ogórka gruntowego można uprawiać i w gruncie, ale również pod osłonami, a także w tym na parapetach, balkonach i tarasach.

Na etapie siewów, wschodów i tworzenia sadzonki, a potem po wsadzeniu roślin do gruntu warunkiem koniecznym jest zapewnienie roślinom ciepłego i słonecznego miejsca. Światło jest konieczne do prawidłowego wzrostu roślin, w tym dojrzewania owoców, zatem wybierajmy do uprawy roślin miejsca dobrze doświetlone. Najlepiej, aby stanowisko było także osłonięte od silnych wiatrów.

Ogórek poradzi sobie na różnej glebie, ale najlepsza jest próchniczna, żyzna (np. kompostowa, ziemia ogrodnicza), zasobna w składniki odżywcze i wodę. Dobrze rośliny rosną także na glebie gliniasto-piaszczystej. Na glebach piaszczystych bardzo często pojawia się problem braku wody, zatem wówczas trzeba pilnować podlewania i nawożenia.

Niektóre osoby uprawiając ogórki na stanowiskach szybko przesuszających się lub nie mogąc często ich podlewać to dodają do podłoża niewielkiej ilości hydrożelu ogrodniczego. Często praktykuje się to, że wykopuje się dołek, wypełnia żyzną glebą i w to miejsce sieje się nasiona ogórka lub wsadza rozsadę.

Niedobór wody poważnie wpływa na spadek kwitnienia i plonowania. Odczyn gleby to pH 6,0-7,0.

Ogórek jak i inne dyniowate potrzebuje dużej ilości wody, ale nie może gleba być podmokła, gdyż szybko wówczas rozwój rośliny jest zahamowany, zżółkną liście i niekiedy gniją korzenie. Zastoiska wody w glebie mogą powodować wypadanie roślin.

Bardzo dobrze ogórek reaguje na ściółkowanie, które dodatkowo ogranicza parowanie wody z gleby i ogranicza rozwój chwastów.

Ogórki dobrze rosną w sąsiedztwie buraków, cebuli, fasoli, grochu, fenkułu, warzyw kapustnych, kminku, kolendry, kopru, kukurydzy, pietruszki, pora, sałaty, selera, szpinaku, słonecznika. Unika się ich siewu w pobliżu ziemniaka, rzepy, rzodkiewki. Również dobrze byłoby nie siać ich w pobliżu dyń, cukinii, patisona z uwagi na podobne choroby i szkodniki.

Nawożenie

Ogórek obok zapotrzebowania na wodę lubi stanowiska zasobne w pokarm. Zwykle jak podłoże jest żyzne, to nawożenie nie jest potrzebne, ale na uboższych miejscach dobrze reaguje na nawożenie. Zazwyczaj używa się nawozów wieloskładnikowych, a nie samego azotu.

Ogórek dobrze rośnie w pierwszym roku po oborniku. Bardzo pomaga mu dobra ziemia kompostowa. Można także stosować na etapie sadzenia sadzonek nawozy wolnodziałające przez kilka miesięcy. Zwykle nawozy podaje się pod korzeń. Ogórek zwykle wymaga regularnego nawożenia co 2-3 tygodnie, w szczególności jak uprawiany jest w donicach. Tu doskonale sprawdzą się bionawozy płynne.

Zabiegi pielęgnacyjne

Ogórek gruntowy wymaga regularnego podlewania oraz ewentualnie pilnowania nawożenia. Gleba ma być wilgotna a nie zalana. Nie należy podlewać roślin zbyt zimną wodą. Zbyt dużo wody i jej stagnacja w glebie sprawi, że rośliny zaczną żółknąć i zrzucać liście. Nie należy podlewać roślin po liściach w trakcie dnia, co może j powodować ich uszkadzanie przez słońce. Poza tym wilgotne liście mogą szybciej porażać sprawcy chorób.

Na początku uprawy w gruncie, gdy pojawiają się dni z silnym promieniowaniem słonecznym niekiedy stosuje się okresowe cieniowanie sadzonek, gdyż silne promieniowanie słoneczne może uszkadzać delikatne liście młodych sadzonek bądź owoce niektórych odmian.

W okresie wiosennym, gdy temperatury są jeszcze nieustabilizowane to z chwilą zapowiedzi ich spadku warto okrywać stanowisko z wysianymi bądź wysadzonymi ogórkami agrowłókniną, celem ochrony roślin przed wychłodzeniem. Przymrozek jak się pojawi to zwykle niszczy rośliny.

Zdarza się w niektóre lata, że owoce ogórków są gorzkie, niesmaczne. Niekiedy odkrywa się to po otwarciu niektórych przetworów. Niektóre odmiany wykazują większą podatność na gorzknienie, a problem ten wynika głównie z pogody, która z kolei może doprowadzić do większej koncentracji w owocach kukurbitacyn, które psują smak owoców. Należy zadbać, aby roślinom nie brakowało wody, a temperatury zbytnio się nie wahały bo to główne czynniki wywołujące gorzknienie owoców.

Na bieżąco sprawdza się czy na roślinach nie ma chorób i szkodników. Ochrona roślin niekiedy jest potrzebna jak pojawiają się zagrożenia w dużym nasileniu.

Autorzy: Paweł i Beata Bereś (Ogrodnicy DIONP)

Opracowano na podstawie własnego doświadczenia i literatury. Wszelkie treści zamieszczone na tej stronie internetowej (teksty, zdjęcia itp.) podlegają ochronie prawnej na podstawie przepisów ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2019, poz. 1231 z późn. zm.). DIONP wyraża zgodę na wykorzystanie całości lub części powyższej informacji, pod warunkiem podania źródła i odnośnika do adresu strony internetowej www.dionp.pl