
Jak uprawiać czosnek? – podstawowe informacje
11 stycznia, 2024
Jak uprawiać pepino gold (psiankę melonową) – podstawowe informacje
11 stycznia, 2024Szukasz ciekawych odmian kalafiora?
Jeżeli zainteresowała Ciebie uprawa kalafiora w gruncie, pod osłonami bądź masz balkon lub taras, to może zainteresujesz się tymi odmianami, które jako DIONP uprawialiśmy we własnym ogrodzie? Kolekcję naszych odmian opisaliśmy TUTAJ.
Informacje ogólne
Kalafior (Brassica oleraca var. botrytis) to warzywo należące do rodziny kapustowatych (Brassicaceae). Jest uważany za dość trudny w uprawie hobbystycznej, niemniej wybór dobrych odmian i zapewnienie mu dobrego stanowiska powinny pozwolić otrzymać dobry plon.
Kalafior uprawia się jako roślinę jednoroczną, której plonem są kwiatostany zwane różami. Jak wskazują specjaliści najlepsze jakościowo róże składają się z zawiązków pąków kwiatowych. Zdarza się, że wskutek wysokich temperatur, niskiej wilgotności bądź też na skutek pozostawienia zbyt długiego rośliny na polu (efekt starzenia się) pąki kwiatowe rozwijają się co powoduje efekt omszenia kwiatostanu.
Na rynku można spotkać kalafiory przeznaczone do uprawy gruntowej jak i pod osłonami. Bogactwo odmian jest bardzo duże, w tym kolorystyka kwiatostanów i ich kształt. Obok białych, spotyka się odmiany o różach żółtych, pomarańczowych, zielonych, fioletowych. Róże są zwykle półokrągłe, ale są odmiany o różach stożkowych w typie Romanesco, które wyglądają bardzo atrakcyjnie wizualnie.
Przy uprawie kalafiorów białych dąży się do tego, aby róże były śnieżnobiałe. Nie jest to takie proste, stąd u niektórych odmian trzeba wykonywać zabieg tzw. gumkowania czyli podwiązywania liści nad kwiatostanami, aby światło słoneczne nie powodowało ich żółknięcia. Są jednak w sprzedaży już takie odmiany kalafiorów o białych różach, które są odporne na przebarwienia słoneczne.
Optymalna temperatura dla rozwoju kalafiora to 15–20°C. W temperaturach poniżej 10oC dłużej się utrzymujących w okresie wegetacji może dojść do jarowizacji roślin i pojawią się tzw. róże-pośpiechy, których się nie zbiera. Na jarowizację są podatne rośliny po przejściu fazy 4-5 liści.
W temperaturze powyżej 22-25°C mogą pojawiać się zaburzenia w zawiązywaniu róż, których będzie mniej, natomiast bujnie wówczas rosną liście.
Gdy po zawiązaniu róż będą upały, w tym susza to jakość plonu róż będzie gorsza, a dodatkowo często pojawiają się inne zaburzenia np. przerastanie róż liśćmi, ich omszenie, ziarnistość, czy też pojaw przebarwień.
Kalafiory uprawia się zwykle na dwa sposoby – albo poprzez siew bezpośredni albo poprzez tworzenie rozsady. Bogactwo odmian na rynku nasion sprawia, że każdy znajdzie coś dla siebie.
Na rynku znajdują się nasiona kalafiora przeznaczone do zbioru w różnych terminach. Są odmiany wczesne (zbiór po 50-70 dniach od siewu), średniowczesne (70-80 dni), średniopóźne (80-90 dni) i późne (90-110 dni). Różna wczesność odmian sprawia, że plon można zbierać wiosną, latem i jesienią.
Kalafior uprawia się głównie w gruncie, czasami na grządkach podwyższanych. Można go spotkać także na balkonach i tarasach, ale tylko w dużych donicach. Hobbyści rzadko uprawiają kalafiory na bardzo wczesny zbiór wiosenny w uprawach pod osłonami, gdyż wówczas siewy trzeba rozpocząć w styczniu i mieć ogrzewane tunele/szklarnie do uprawy roślin w gruncie. Mało kto też praktykuje siewy w lutym na zbiór wczesnowiosenny pod włókninami na polu.
Termin siewu
Termin siewu zależy od tego czy wykonuje się siew wprost do gruntu czy jednak tworzy wcześniej rozsadę. Siew bezpośrednio do gruntu nie zawsze kończy się sukcesem. Tworzenie rozsady jest najlepszą metodą uprawy tego warzywa, choć wymagającą. Można także kupić gotową rozsadę, co bardzo ułatwia uprawę kalafiora.
Ogrodnicy hobbyści rzadko z uwagi na brak warunków zaczynają siewy kalafiorów w styczniu czy lutym. Można to robić, gdy ma się miejsca do uprawy roślin w cieple. W tym zatem opracowaniu pomijamy takie terminy, a uwzględnimy tylko te, które zwykle są stosowane przez nieprofesjonalistów.
Warto wiedzieć, że tworząc rozsadę można skorzystać z dwóch sposobów – doniczkowania bądź tworzenia rozsady rwanej.
Tworząc rozsadę doniczkowaną bądź rwaną początkowo prowadzi się ją w ogrzewanych szklarniach/tunelach/inspektach (przy uprawie wiosennej). Przy tym sposobie uprawy odmiany wczesne na zbiór czerwcowy wysiewa się w drugiej i trzeciej dekadzie marca. Odmiany na zbiór letni (od połowy lipca do połowy września) wysiewa się od połowy marca do połowy kwietnia, natomiast odmiany na zbiór jesienny (październik i listopad) wysiewa się od końca maja do połowy czerwca. Są na rynku też odmiany, które producent zaleca siać do czerwca-lipca, zatem zbiór ponu także przypadnie na okres jesienny.
Wielu producentów nie wskazuje na opakowaniach nasion siewu bezpośredniego wprost do gruntu, lecz tylko wskazuje na produkcję rozsady. Na części jednak opakowań nasion można znaleźć wskazówkę, że taki siew, jeżeli jest wykonywany to jego termin przypada od kwietnia do czerwca, a niektórych odmian nawet w lipcu. Trudno jest przy takim siewie utrzymać jednak czystość pola, bo chwasty szybko zarastają uprawę. Lepiej zdecydować się na rozsadę rwaną aniżeli na siew bezpośredni.
Gdy wiosna jest chłodna to można miejsce wysadzania rozsady bądź ewentualnie siewu bezpośredniego okryć agrowłókniną, co przyśpieszy rozwój roślin.
Kalafior należy do tych roślin, które mają duże zapotrzebowanie na wodę, ale również i na składniki pokarmowe.
Głębokość siewu i rozstaw roślin
Kalafior na rozsadę tworzoną w doniczkach lub wielodoniczkach (multiplatach) wysiewa się do żyznej gleby na głębokość 1-1,5 cm. Zwykle nasiona wysiewa się po 1-3 sztuki do doniczek, a po wykiełkowani pozostawia się jedną roślinkę, przez co unika się zjawiska konkurencji.
W warunkach hobbystycznych osoby produkujące rozsadę niekiedy stosują rzadki siew rzędowy lub rzutowy na tace siewne, a potem pikują roślinki mające 1-2 liście właściwe (pierwsze dwa liście po wschodach to liścienie – ich się nie liczy) pojedynczo do doniczek lub multiplatów.
Na rozsadniku siewy wykonuje się również na głębokość 1-1,5 cm. Dobrze jest jednak zastosować rzadszy siew, ewentualnie zastosować przerywkę po wschodach, tak żeby roślinki dzieliła odległość od siebie co najmniej 3-4 cm, co pozwoli ładnie im się wzmocnić i nie będą wybijały do światła. Jak uprawia się rozsadę rwaną w rzędach, to odległość pomiędzy rzędami wynosi zwykle 20-30 cm.
Kto decyduje się na siew bezpośredni wprost do gruntu, ten także umieszcza nasionka na głębokości 1-1,5 cm. Siew powinien być rzadki lub ewentualnie stosuje się przerywkę. Rozstaw na grządce pomiędzy roślinami powinien być taki jak przy uprawie roślin z rozsady. Trudno będzie jednak zapanować nad chwastami przy takim siewie.
Termin sadzenia sadzonek i rozstaw roślin
Proces produkcji rozsady trwa około 3-4 tygodnie. Gotowa do sadzenia rozsada powinna mieć 4–6 liści.
Rozsadę w zależności od wczesności odmian sadzi się do gruntu od połowy kwietnia (zbiór wiosenny), od końca kwietnia do końca maja (zbiór letni) oraz od końca czerwca do połowy lipca (zbiór jesienny).
Rozstaw pomiędzy roślinami to 45-60 cm, a odległość między rządami to zwykle 50-60 cm.
Należy pamiętać, że czy to rozsada doniczkowana, czy rwana, zawsze trzeba rośliny przez kilka dni hartować zanim zostaną posadzone w gruncie w docelowym miejscu uprawy.
Stanowisko uprawy
Kalafior preferuje stanowiska słoneczne, ciepłe, najlepiej osłonięte od silnych wiatrów. Poradzi sobie także na stanowiskach lekko zacienionych.
Kalafior wymaga gleb żyznych, próchnicznych, niezaskorupiających się, które dobrze zatrzymują wilgoć, ale zarazem nie są podmokłe. Uprawiając rośliny na glebach gliniastych, ale również i na piaszczystych warto podłoże wzbogacić o ziemię kompostową bądź zwykłą ogrodniczą, aby poprawić warunki glebowe. Na glebach podmokłych, na których stagnuje woda rośliny częściej gniją. Nie powinno się także sadzić kalafiorów w tzw. zastoiskach mrozowych.
Odczyn gleby pod kalafiora na glebach mineralnych to 6,5-7,3, natomiast przy uprawie na glebach torfowych wynosi 6,0-6,5. Kalafior źle rośnie na glebach kwaśnych, w tym częściej jest infekowany na takich stanowiskach przez sprawcę kiły kapusty.
Na dobrych stanowiskach kalafior można uprawiać w drugim lub trzecim roku po oborniku, a na słabych można w pierwszym roku po zastosowaniu tego nawozu.
Dobrymi przedplonami dla kalafiora są: pszenica, owies, żyto z wsiewką, ziemniaki, gryka, koniczyna lub lucerna (jedno lub dwuletnie), cebula, marchew, ogórek, pomidor, por, seler, cykoria sałatowa, bób, groch, skorzonera.
Niekorzystny przedplon to uprawa na stanowisku innych warzyw kapustnych (kapusta głowiasta, brokuł, brukselka, jarmuż̇, kalarepa, rzepa, rzodkiew, rzodkiewka, chrzan, brukiew), a także buraków, szpinaku, fasoli czy też choćby takich roślin jak rzepak jary i ozimy, rzepiku czy też gorczycy.
Stanowiska zachwaszczone chwastami z rodziny kapustnych np. tobołkami polnymi, gorczycą polną, rzodkwią świrzepą, stulichą psią, czy też tasznikiem pospolitym są złymi miejscami na uprawę kalafiora z uwagi na ryzyko rozwoju kiły kapusty, z która jest bardzo ciężko walczyć w małych ogrodach.
Kalafiora na danym miejscu lepiej uprawiać co 4 lata, ale uprzednio nie powinno na nim być żadnych roślin kapustnych.
Kalafiora można uprawiać na ściółce, która ogranicza chwasty, ale i utrzymuje wilgoć w glebie.
Uprawiając kalafiora na grządkach zwykle uprawia się go koło innych kapustnych, ale to niesie ryzyko liczniejszego pojawu chorób i szkodników.
Dobrym sąsiedztwem dla kalafiora jest sałata, szpinak, burak, cebula, fasola karłowa, ogórek, koper, ziemniak, bazylia, szałwia, mięta pieprzowa, kolendra, tymianek, rozmaryn, kminek.
Unika się sadzenia koło kalafiora innych warzyw kapustnych, rzodkiewki, marchwi, truskawek, szczypiorku, fasoli tycznej, dyni, a także pomidorów (choć ograniczać mogą pojaw bielinka kapustnika).
Nawożenie
Kalafior obok zapotrzebowania na wodę lubi stanowiska zasobne w pokarm.
Zwykle jak podłoże jest żyzne, to nawożenie odrębne nie jest potrzebne, ale na uboższych może być zasadne. Zastosowane nawozy organiczne powinny dać roślinom wszystko co jest potrzebne.
Podstawowe znaczenie ma nawożenie organiczne. Nawozy mineralne stosuje się tylko dla uzupełnienia niedoborów składników w glebie. Nawożenie mineralne stosuje się przed sadzeniem rozsady. W ogrodnictwie hobbystycznym najlepiej użyć nawozy wieloskładnikowe. Można przy sadzeniu roślin do gruntu użyć nawozy długodziałające.
Niektórzy stosują w trakcie wegetacji stosują nawożenie przez podlewanie nawozami ekologicznymi bądź poprzez opryskiwanie liści. Można stosować biostymulatory poprzez wieczorne opryskiwanie roślin.
Zabiegi pielęgnacyjne
Kalafior wymaga regularnego podlewania w okresach suszy oraz ewentualnie pilnowania nawożenia. Gleba ma być wilgotna a nie zalana. Zbyt dużo wody i jej stagnacja w glebie sprawi, że rośliny zaczną gnić. Trzeba też nadzorować pH gleby tak aby nie spadło, co może sprzyjać kile kapusty.
W okresie wiosennym, gdy temperatury są jeszcze nieustabilizowane to z chwilą zapowiedzi ich znaczącego spadku warto okrywać stanowisko z wysadzoną rozsadą agrowłókniną, celem ochrony roślin przed wychłodzeniem.
Celem ochronienia koloru białych róż u odmian nieodpornych na słońce (aby nie zżółkły) stosuje się załamywanie liści, gumkowanie bądź szycie. Załamywanie liści polega na ich nadłamywaniu tak, aby leżały na górze rośliny, chroniąc wnętrze, gdzie jest róża. Gumkowanie polega na podwiązywaniu liści kalafiorów nad różą tak, aby stworzyć stożek z liści chroniący wnętrze przed słońcem. Do tego celu używa się zwykle gumki recepturki. Szycie polega na tym samym, ale używa się maszyny, która biodegradowalną nicią wiąże liście ze sobą tworząc kokon nad różą.
Okrywanie róż stosuje się zwykle na 3 tygodnie przed zbiorem. Absolutnie nie jest tak, że robi się to zaraz po zawiązaniu się róż – to złe działanie. Ogrodnicy hobbyści zwykle stosują załamywanie liści, ewentualnie okrywy z czarnej włókniny lub worków jutowych - byle nie osłony z plastiku i folii, bo może dojść do zaparzenia róż i ich gnicia.
Praktykuje się w małych ogrodach stosowanie szczelnych okryw zagonów kalafiora cienką agrowłókniną, która ogranicza naloty m.in. śmietki kapuścianej, bielinków, tantnisia krzyżowiaczka czy też innych szkodników w okresach ich nalotów. Praktykuje się też ograniczanie śmietki kapuścianej np. kartonowymi otoczkami wokół łodygi by ograniczyć składanie jaj. Używa się pułapek feromonowych na śmietkę, tantnisia, czy też rolnice.
Usuwa się z uprawy rośliny, których kwiatostan przerósł liści, bądź róże uległy innym uszkodzeniom bądź zaczęły gnić.
Można w trakcie wegetacji usuwać dolne liście leżące na glebie, które żółkną i zaczynają chorować.