Dlaczego ogórki są krzywe? Dlaczego niektóre owoce są zdeformowane? – oto możliwe przyczyny problemu

Deformacja owocu niesie informację

Czy kształt ogórka ma znaczenie?

Jaki powinien być kształt ogórka? Ktoś powie, że musi być idealnie prosty, ale ktoś inny wskaże, że owoc musi być leciutko wygięty pośrodku. Do tego można wskazać, że na całości powinien być owalno-okrągły w przekroju, z lekko zwężającymi się końcami z obu stron zakończonymi wypukłością. Skórka gładka, równomiernie zielona, inny wskaże, że żeberkowana z brodawkami. Tak można ciągnąć temat w nieskończoność szukając wymarzonego kształtu ogórka.

Istniały 3 klasy norm owoców ogórków

Mało który ogrodnik-hobbysta wie, ale istniały unijne, ale i krajowe normy związane z jakością choćby owoców ogórka, który trafiał na rynek. Rozporządzenie komisji (EWG) NR 1677/88 z dnia 15 czerwca 1988 r. ustanawiające normy jakości ogórków, które weszło w życie w 1989 roku dzieliło choćby ogórki na 3 klasy (Extra, Pierwsza i Druga), z których każda miała opisane normy jak ma wyglądać i smakować owoc. Zgodnie z Polską Normą nr PN-85/R-75359 także dokonywano podziału owoców ogórków na trzy klasy jakościowe: Extra (najwyższa jakość), Pierwsza i Druga (najsłabsza, ale dalej pozwalająca na handel). Surowiec poniżej 2 klasy nie był brany pod uwagę w szeroko rozumianym handlu i przetwórstwie.

Klasa Ekstra oznaczała najwyższą jakość owoców. Musiały mieć one cechy charakterystyczne dla danej odmiany. Oznaczało to, że owoc wyprodukowany przez rolnika, który trafiał na rynek musiał być tożsamy z tym jak dana odmiana wytworzona przez hodowcę miała wyglądać. Kształt musiał być typowy dla danej odmiany, owoce proste, o barwie typowej dla konkretnej odmiany. Nie mogły mieć wad w wyglądzie skórki ani zniekształceń. Owoce roślin uprawianych pod osłonami o masie 500 g wzwyż powinny były mieć nie mniej niż 30 cm długości, a te o masie 250 - 500 g nie mniej niż 25 cm długości.

Klasa I nadal oznaczała wysoką jakość owoców. Musiały być dobrze wykształcone, ale dopuszczano tu kształt nieznacznie odbiegający od typowego dla danej odmiany. Owoce były praktycznie proste, ale dopuszczono tu tylko lekkie zniekształcenia z wyjątkiem tych spowodowanych przerośnięciem nasion. Pod kątem wagi i długości owoców obowiązywały normy jak dla klasy extra. W klasie 1 mogły pojawiać się niewielkie przebarwienia skórki np. jaśniejsze zabarwienie w miejscu styku owocu z podłożem. Mogły w tej klasie być sprzedawane także owoce z lekkim uszkodzeniem skórki spowodowanym np. otarciem, ale pod warunkiem, że rany były zabliźnione i nie wpływały na trwałość produktu.

Klasa II to te owoce, które nie załapały się do klasy extra i klasy pierwszej, ale zarazem które nadają się do handlu i przetwórstwa. Musiały one spełniać minimalne wymagania pod kątem wagi (minimum 180 g dla gruntu i min. 250 g dla osłon), długości, zniekształcenia, kolorystyki skórki czy też uszkodzeń mechanicznych (które musiały być zabliźnione).

Możesz wesprzeć działalność edukacyjną DIONP

Twoja pomoc pozwola rozwijać stronę

Jeżeli doceniasz publikowane na portalu DIONP treści, to zawsze możesz podziękować Autorom poprzez kupienie im symbolicznej kawy. Za każdą kawę z góry dziękujemy.

Postaw nam kawę :)

Hobbysta także patrzy na kształt i kolor owoców

Pomimo tego, że hobbystyczna uprawa warzyw jest bardziej tolerancyjna na wszelki nienormatywny wygląd owoców ogórków, to jednak każdemu chyba zależy, aby mieć jak największy i jak najładniejszy plon. Nie ma co się okłamywać, ale tak już jest, że wygląd ma znaczenie, bo tak działa ludzka psychika.

Po to choćby na opakowaniach nasion dla ogrodników-hobbystów umieszcza się zdjęcia np. konkretnej odmiany ogórka (lub zdjęcie poglądowe) aby oddziaływać na nasz zmysł wzroku, który ma wpływ na decyzje zakupowe. Pomijając fakt, że większość zdjęć na opakowaniach nasion to zdjęcia obrobione graficznie, celowo prezentujące niemal idealny wygląd, to ogrodnik jednak chciałby po wysianiu nasion uzyskać choćby zbliżony wygląd owocu, co jak wiemy nie zawsze się udaje. Pojaw choćby różnego rodzaju krzywizn czy też przebarwień na owocach ogórków, nie wspominając o ryzyku gorzknienia (o tym zjawisku piszemy TUTAJ) jest czynnikiem zniechęcającym, zwłaszcza jak dotyka wielu owoców w uprawie, a to niekiedy się zdarza.

Krzywe bądź zdeformowane ogórki – przyczyny pojawu anomalii

Opierając się na wiedzy naukowej, jak również pochodzącej z merytorycznej literatury można wskazać, że jest kilka przyczyn pojawu krzywizny na owocach ogórków. Tego typu problem zaliczany jest do tzw. chorób fizjologicznych, a więc takich, które wynikają z reakcji stresowej roślin na różne czynniki, zwłaszcza pogodowe. Nie są to zatem choroby wymagające stosowania biologicznych lub chemicznych środków ochrony roślin, bowiem sprawcą krzywizny nie są organizmy szkodliwe.

Co szczególnie ważne, to także fakt, że poszczególne odmiany ogórków mogą różnie reagować na czynniki stresowe zatem u jednych krzywizn na owocach może w ogóle nie być, a na innych będzie ich sporo, nawet jeżeli te odmiany rosną tuż obok siebie. Analizując różne doniesienia jakie trafiają do DIONP możemy wskazać, że problem krzywizn na owocach ogórków w zdecydowanej większości przypadków dotyka ogórków uprawianych pod hobbystycznymi osłonami (szklarnia, tunel) aniżeli w uprawie gruntowej, co nie oznacza, że w gruncie takie anomalie się nie pojawiają – są, ale zwykle rzadziej się pojawiają, na co znowu wpływ ma wiele czynników.

Poniżej podajemy główne przyczyny powstania krzywizn u owoców ogórka bądź innych deformacji kształtu owoców tego warzywa, o których wspominają specjaliści zajmujący się tematyką. Trzeba jednak wiedzieć, że rzadko to jedna przyczyna wywołuje deformacje owoców. Zwykle jest to splot kilku, które finalnie doprowadzają rośliny do silnego stresu. Z tego powodu trzeba obserwować warunki, w których uprawia się rośliny, aby w razie czego ustalić potencjalny czynnik wywołujący anomalię rozwojową. Jak wspomniano na wstępie, większość notowanych krzywizn dotykało upraw pod osłonami, które są bardzo różne pod kątem materiałów, z których je zbudowano. O ile w profesjonalnych tunelach/szklarniach da się kontrolować temperaturę, światło czy też wilgotność, tak w amatorskich osłonach już tego nie ma.

Polecamy naszą najnowszą książkę

Miejski ogród. Uprawa warzyw i ziół na balkonach i tarasach.

Marzysz o warzywach z własnej uprawy, ale nie masz ogrodu? Mieszkasz w bloku i wydaje ci się, że nie możesz uprawiać ziół? Autorzy tej książki udowadniają, że warzywa i zioła można uprawiać prawie wszędzie! Dodatkowo pokażą Ci, jak zamienić balkony, tarasy i parapety w ogródki! Ten poradnik wprowadzi Cię w tajniki miejskiego ogrodnictwa.

Kup teraz

1. Problem z prawidłowym zapyleniem kwiatów

Ogórek jako taki jest rośliną obcopylną, czyli na roślinie znajdują się kwiaty męskie i żeńskie. Po przeniesieniu pyłku na znamiona żeńskich kwiatów przez owady (głównie pszczoły) dochodzi do zapłodnienia w rezultacie czego zawiązuje się owoc, w którym są nasiona, a więc nowe rośliny. Gdy na etapie kwitnienia pojawi się problem z zapyleniem tzn. gdy będzie ono niepełne (pyłek nie zostanie przeniesiony w pełni na znamię słupka żeńskiego kwiatu) wówczas jest większa tendencja roślin do tworzenia niekształtnych owoców. Na problem z zapylaniem kwiatów wpływa szereg czynników np. pogoda ograniczająca loty owadów zapylających, niewystarczająca liczba owadów-zapylaczy (stąd też na profesjonalnych uprawach odmian konwencjonalnych ogórka niekiedy ustawia się ule), czy też zbyt długie przykrycie ogórków np. włókniną czy też folią ograniczającą przylot na kwiaty owadów. W hobbystycznym ogrodnictwie jednak na coraz większą skalę czy to w uprawie pod osłonami, czy też w gruncie wykorzystuje się odmiany partenokarpiczne ogórków (o tych ogórkach piszemy TUTAJ), stąd też obecność owadów zapylających nie ma dla nich większego znaczenia. Okazuje się jednak, że nawet u ogórków partenokarpicznych może dojść do krzywizny owoców, bowiem na pojaw takiej anomalii wpływają inne czynniki, które niżej opisano.

Rozwiązanie problemu: uprawiać więcej odmian partenokarpicznych, sadzić w pobliżu zagonów z ogórkami więcej roślin kwitnących wabiących owady zapylające, otwierać osłony aby odmiany wymagające obecności owadów zapylających mogły mieć do nich dostęp, nie trzymać zbyt długo roślin, które mają już zawiązane kwiaty choćby pod włókninami, co ogranicza nalot owadów, unikać przegrzania i przechłodzenia roślin, co może zakłócić produkcję pyłku i proces zapylania.

2. Odmiana ogórka oraz siew własnych mieszańców

Jak już wspomniano, różne odmiany ogórków mogą reagować na warunki stresowe, stąd też jedne będą bardziej podatne na pojaw krzywizn owoców od drugich. Nie ma takich badań, które oceniłyby podatność odmian ogórka na pojaw krzywizn. Nie da się przewidzieć pojawu tej anomalii rozwojowej. Trzeba jednak wiedzieć, że jeżeli uprawia się ogórki tradycyjne i z nich pobiera się potem nasiona, które wysiewa się w kolejnym roku i ten proces samorozmnażania ciągnie się przez kolejne lata to, jeżeli są to odmiany mieszańcowe (symbol F1), a nie populacyjne (powstają na innej zasadzie) to dochodzi u nich do zjawiska rozszczepiania cech, które hodowca „zapisał” w pierwotnej odmianie, a którą się kupiło w oryginalnym opakowaniu. Zjawisko mendlowania (rozczepiania się cech genetycznych) prowadzi do tego, że zanika pod kątem genetycznym dana odmiana ogórka a uprawia się mieszańca o nie wiadomo jakich parametrach. Przykładowo, jeżeli ktoś kupił nasiona ogórka np. odmiany Octopus F1, wysiał je, a potem z dojrzałych owoców wydłubał nasionka i je wysiał w kolejny m roku, to absolutnie nie wysiał ogórka Octopus F1. Co zatem taka osoba wysiała? – pisząc poprawnie to wysiała ona bezimiennego mieszańca pokolenia F2 o nieznanej genetyce, który powstał wskutek rozpadu cech genetycznych pokolenia rodzicielskiego. Jeżeli zatem samodzielnie się tworzy różne mieszańce ogórków poprzez siewy własnych nasion zebranych z roślin F1 to może u nich częściej występować zjawisko nieforemności owoców na co wpływa już zupełnie inna reakcja takich roślin na czynniki środowiska aniżeli to miało miejsce przy odmianie pokolenia F1. Im dłużej w czasie sieje się takie nasiona mieszańców bezimiennych (czyli pokolenia F2, F3, F4 itd…), tym rezultat w pojawie anomalii rozwojowych staje się coraz bardziej nieprzewidywalny.

Rozwiązanie problemu: testować samodzielnie różne odmiany ogórków i rezygnować z tych u których powtarza się problem z krzywymi owocami. Nie wysiewać nasion własnoręcznie zebranych z odmian mieszańcowych pokolenia F1. Zapewnić poszczególnym odmianom jak najlepsze warunki dla uprawy.

3. Zbyt niska lub zbyt wysoka temperatura

Ogórek należy do roślin ciepłolubnych. Trzeba mieć jednak świadomość, że roślina zupełnie inaczej odbiera temperaturę aniżeli skóra człowieka. Roślina także nie jest w stanie uciec do cienia czy innego chłodniejszego miejsca. Liście roślin narażone na bezpośrednie oddziaływanie słońca mogą się silnie nagrzewać, tym silniej jak nie ma żadnego dodatkowego czynnika chłodzącego np. powiewu wiatru. Różne źródła wskazują na różną temperaturę, która jest dla tego warzywa optymalna, co też wynika z tego, że na rynku światowym są różne odmiany, w tym uprawiane w gruncie, ale i pod osłonami. Uśredniając wiedzę z literatury krajowej i zagranicznej można wskazać, że najlepiej ogórki rosną w temperaturze 20-30 stopni Celsjusza w ciągu dnia, a nocą, gdy wynosi ona co najmniej 20 stopni Celsjusza. Podaje się, że temperaturą maksymalną, którą ogórek jest w stanie wytrzymać jest 40 stopni, chociaż jeżeli krótkotrwale temperatura osiąga taką wartość, a następnie spada, wówczas rośliny przeżywają. Jak wiadomo ogórek ginie po przymrozkach, ale taką minimalną temperaturą, przy której roślina daje radę jest 12 stopni Celsjusza, chociaż jeżeli przez dłuższy czas temperatura spada poniżej 20 stopni C, to już to ogranicza rozwój roślin. Bardzo niekorzystne dla ogórków są także duże i nagłe wahania temperatur tak pomiędzy dniem a nocą, jak również pomiędzy poszczególnymi dniami. Wahania temperatur pomiędzy dniem a nocą wynoszące powyżej 6-9 stopni Celsjusza mają już duży wpływ na kondycje roślin i są czynnikiem stresogennym. Krzywizna owoców może zatem u niektórych odmian powstać na skutek oddziaływania zbyt niskiej lub zbyt wysokiej temperatury, bądź dużych wahań. Zauważono, że pojaw krzywych owoców często ma miejsce w lipcu i sierpniu, gdy pogoda staje się niestabilna. Nie da się jednak przewidzieć jak dana odmiana ogórka zareaguje, dlatego widząc na roślinach pojaw krzywizn warto to zapisać, aby w kolejnym roku choćby jej nie kupować takiej odmiany właśnie z uwagi na podatność na stresy.

Rozwiązanie problemu: w okresach chłodów zamykać osłony lub nakrywać rośliny w gruncie włókninami, a przy niższych spadkach wdrożyć tymczasowe ogrzewanie. W okresie lata regularnie wietrzyć osłony, aby nie dopuścić do przegrzania roślin, w tym stagnacji wewnątrz gorącego powietrza (budować osłony w takich miejscach, aby były odpowiednio nasłonecznione, ale i aby była cyrkulacja powietrza). Unikać budowy lub kupna takich tuneli i szklarni, które nie mają naprzeciwległych drzwi, albo nie mają dodatkowego wietrzenia bocznego albo dachowego. Przy bardzo przeźroczystej folii bądź poliwęglanie (zwykle w nowych osłonach, zaraz po ich zakupie) warto rozważyć zastosowanie np. cieniówki, która ograniczy silne promieniowanie słoneczne, a tym samym nagrzewanie się wnętrza osłony. Choć wymaga to nakładów pracy, to w okresie silnych wahań temperatur między dniem a nocą wdrożyć wietrzenie osłon w ciągu dnia oraz ich przymykanie na noc (pomocne mogą być automatyczne okna dachowe na szklarniach reagujące na zmiany temperatury).

4. Problemy z wodą

Ogórki podobnie jak inne dyniowate zawierają w sobie bardzo duże ilości wody, zatem potrzebują mieć stały dostęp do niej. Problem z krzywymi ogórkami może zatem ujawnić się, gdy roślinom przez dłuższy czas brakuje wody w podłożu na skutek przesuszenia albo też ta woda jest im podawana nieregularnie. W ostatnich latach, które cechują się narastającą suszą, dużą lokalnością pojawu opadów deszczu, ale i iście tropikalnymi temperaturami niemal w całym kraju notuje się coraz więcej zgłoszeń o krzywych owocach ogórków, ale i problemów związanych z ich gorzknieniem, czy też pojawem oparzelin słonecznych. W większości ogrodów hobbystycznych nie ma nawadniania kropelkowego tych warzyw czy to uprawianych w gruncie czy też pod osłonami. Z tego powodu woda jest dostarczana okazyjnie w trakcie obecności w ogrodzie właściciela. Jeżeli zatem ogórki co pewien czas dostają duże ilości wody, a następnie przez kolejne kilka dni wskutek silnego parowania jej zaczyna brakować w podłożu, to jest to także czynnik stresowy i może u niektórych odmian wywołać krzywiznę owoców, ale choćby i ich gorzknienie. Jeśli zaopatrzenie w wodę jest niewystarczające lub nierównomierne, to tempo przyrastania masy owoców jest nierównomierne, co może skutkować owocami o zdeformowanym kształcie. Gdy temperatura otoczenia jest wysoka, wówczas owoce rozwijają się szybko i są bardziej podatne na nierównomierne zaopatrzenie w wodę, bo ta szybciej paruje, stąd też okres lata jest tą porą roku, w której anomalia ta głównie występuje.

Rozwiązanie problemu: tam, gdzie się da wdrożyć nawadnianie kropelkowe np. z automatycznym włącznikiem/wyłącznikiem. Warto zastosować sposoby zatrzymywania wody w glebie np. stosując pod ogórkami ściółki naturalne bądź ewentualnie hydrożel ogrodniczy na etapie sadzenia rozsady. Troska o zasobność gleby w wodę jest szczególnie ważna na glebach słabych, które mają tendencję do szybkiego przesychania w okresie upałów. Warto wypracować system na tyle regularnego podlewania ogórków, aby rośliny nie dostawały co kilka dni dużych ilości wody, po czym przez kolejne kilka dni borykają się znowu z jej niedoborem. Taka sytuacja, gdy trwa kilka tygodni może u niektórych odmian doprowadzić do deformacji owoców.

5. Niedobory niektórych składników pokarmowych

To kolejny czynnik, który może wpłynąć na kształt owoców ogórków. Z tego powodu warto regularnie badać skład odżywczy gleby, ale i jej pH, bo zły odczyn gleby ma wpływ na pobieranie poszczególnych makro i mikroskładników przez system korzeniowy. Do mniejszego bądź większego zniekształcenia owoców ogórka może dojść choćby z powodu niedoboru azotu (N), który obok chlorozy może sprawić, że owoce będą krótkie i zniekształcone w miejscu, z którego wyrastał wcześniej kwiat. Niedobór potasu (K) może doprowadzić do pojawu przewężenia na owocu od strony ogonka oraz pojawu charakterystycznego zgrubienia na jego drugim końcu (owoc przypomina maczugę). Deformacja owoców może nastąpić także, gdy ogórkom brakuje boru (B), co także objawia się pojawem na skórce białego skorkowacenia.

Rozwiązanie problemu: regularnie badać pH gleby, w tym zawartość składników pokarmowych w Stacjach Chemiczno-Rolniczych. Wdrożyć nawożenie organiczne bądź mineralne ogórków na etapie ich rozwoju roślin, w tym pamiętać, że składniki pokarmowe rośliny pobierają przez korzenie zwykle z wodą, w której są rozpuszczone.

6. Zbyt słabe stanowisko uprawowe i niewłaściwa pielęgnacja

Te czynniki niektórzy podają jako niezależne, ale są one powiązane z wyżej wymienionymi, czyli np. gleba może zbyt szybko się przesuszać, gdy ogórki sieje się/sadzi na lekkich podłożach i w żaden inny sposób nie dba się o zatrzymanie wilgoci. Słabe stanowisko np. na glebach piaszczystych bądź też już mocno wyeksploatowane ogrodniczo (tzw. zmęczenie gleby) może skutkować pojawem niedoborem składników odżywczych. Podobnie ma się rzecz do samych działań podejmowanychj przez człowieka, który skoro uprawia ogórki powinien dołożyć starań, aby prawidłowo rosły na tyle na ile oczywiście jest w stanie top zrobić. Nie każdy ma bowiem ogród pod nosem, stąd też niektórzy ogrodnicy nie są w stanie na bieżąco reagować.

Rozwiązanie problemu: należy uprawiać ogórki w żyznej glebie (np. można mieszać słabą glebę rodzimą z kupnym podłożem). Gleba powinna mieć uregulowane pH. Powinna też w jak największym stopniu zapewnić roślinom optymalną zasobność w wodę. Ogrodnik powinien też na bieżąco oceniać czy w danym miejscu rośliny dobrze sobie radzą a jednocześnie nie powinien zapominać o podstawowych zabiegach pielęgnacyjnych.

7. Uszkodzenia mechaniczne owoców

Nie jest to zbyt często wymieniany powód deformacji owoców, ale się jednak zdarza. Prawidłowy wzrost ogórków może zostać zakłócony przez mechaniczne przeszkody np. klipsy mocujące pędy do sznurków, same sznurki w które oplatają się owoce, jak również łodygi i wąsy czepne mogą deformować młodociane ogórki, gdy zostaną one nimi niejako oplecione bądź dociśnięte. Osoby uprawiające ogórki np. na kracie także mogą niekiedy obserwować owoce zaklinowane wewnątrz otworu, gdzie na styku z kratą pojawia się przewężenie.

Rozwiązanie problemu: należy na bieżąco obserwować rośliny czy ich owoce nie natrafiły na przeszkody mogące je zniekształcić.

Co zrobić z krzywymi ogórkami?

Widząc w trakcie wegetacji roślin, że młode owoce już zaczynają się krzywić to warto je zrywać i choćby zjadać na bieżąco, bo dzięki temu roślina nie będzie traciła energii na wykształcenie większego, ale zdeformowanego owocu. Jeżeli na roślinach są większe owoce, ale pokrzywione to są w pełni jadalne jeżeli nie ma na nich choćby chorób wywołujących gnicie lub pleśnienie. Jak się da, to warto takie owoce wykorzystać.

Krzywe owoce ogórka

8 zdjęć

Właściciele portalu DIONP

dr hab. inż. Paweł K. Bereś; mgr Beata Bereś

Opracowano na podstawie własnego doświadczenia i literatury. Wszelkie treści zamieszczone na tej stronie internetowej (teksty, zdjęcia itp.) podlegają ochronie prawnej na podstawie przepisów ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2019, poz. 1231 z późn. zm.). DIONP wyraża zgodę na wykorzystanie całości lub części powyższej informacji, pod warunkiem podania źródła i odnośnika do adresu strony internetowej www.dionp.pl

Współpraca Postaw kawę