Ważki w ogrodzie – nasi sprzymierzeńcy w ogrodzie
8 lutego, 2022
Czarnuszka czyli kmin czarny – uprawa w ogrodzie
9 lutego, 2022Kwiatostany niczym pochodnie
Trytoma groniasta (Kniphofia uvaria) funkcjonuje także pod innymi nazwami jak: trytoma ogrodowa, knifofia groniasta, knifofia ogrodowa, trytoma ognista, płonąca pochodznia itd.
Jest to bylina, która pochodzi z Afryki i Madagaskaru. Została odkryta w 1753 roku. Obecnie uprawiane odmiany są mieszańcami różnych gatunków tej rośliny.
W Polsce jest uprawiana w gruncie, potrafi znieść łagodne zimy, chociaż trzeba ją okrywać. Zima zimie nierówna, więc w rejonach szczególnie narażonych na spadki temperatur trzeba zabezpieczyć karpę korzeniową.
W zdecydowanej większości przypadków trytomę uprawia się z gotowych sadzonek, które można kupić w centrach ogrodniczych. Jest to gatunek polecany tak do gruntu, jak i do uprawy pojemnikowej. Najpiękniej prezentuje się solo w większych skupiskach, ale także doskonale uzupełnia rabaty kwietne jako wypełniacz nadający im nieco egzotyki.
Wygląd rośliny
Trytoma jako bylina tworzy system korzeniowy w postaci grubych kłączy i mięsistych korzeni, stąd też po każdym udanym przezimowaniu rozrasta się i tworzy większe karpy.
Liście trytomy są podłużne, rynienkowate, wąskie co nadaje jej egzotyczny wygląd. Są barwy zielonej. Liście tworzą kępy z których następnie wyrastają pędy kwiatostanowe. Literatura wskazuje, że trytoma jest w stanie osiągać do 120-150 cm wysokości, a więc trzeba ją zaliczać do roślin wysokich, niemniej w ogrodach w Polsce zwykle dorasta do 50-70 cm. To w dużej mierze pędy z kwiatami nadają jej tej wysokości, a nie same liście. Na rynku są dostępne odmiany nisko rosnące.
Kwiaty pojawiają się zwykle od czerwca i są obecne do września. Najpiękniej jednak rośliny prezentują się w okresie lata, gdy przypada pełnia ich kwitnienia. Kwiatostany tworzą cylindryczne grona w kształcie kłosów osiągających do 4-5 cm długości. Pojedyncze kwiaty są rurkowate, z których wystają żółtawe pręciki. W zależności od odmiany mają różne kolory – mniej lub bardziej jednolite. Najczęściej spotykane kolory na kwiatostanach zawierają się od bieli, przez zieleń, żółć, pomarańcz po czerwień. Na rynku zatem można znaleźć odmiany o zielonożółtawych kwiatach (np. odmiana Ice Queen), żółtych (np. Sunningdale Yellow), pomarańczowo-czerwonych (np. Tawny King) po czerwone (np. Traffic Lihgt). Kwiaty odmian o pomarańczowo-czerwonawych kwiatach dosłownie mogą przypominać zapaloną zapałkę. Poniekąd wynika to z tego, że w trakcie kwitnienia płatki stopniowo się przebarwiają, nierównomiernie, co daje niesamowity efekt dekoracyjny. Kwiaty rozwijają się od dołu ku górze kwiatostanu. Najpiękniej wyglądają starsze rośliny, które tworzą co najmniej po kilka, kilkanaście pędów kwiatowych z jednej karpy.
Kwiaty przyciągają owady zapylające. Owocem trytomy jest kulista bądź jajowata torebka.
Wymagania
Trytoma jest rośliną ciepłolubną, która jest w stanie przezimować w Polsce w okresach łagodnych zim, ale najlepiej jej karpy korzeniowe dla pewności zabezpieczać ściółką, czy też kopcować na okres zimowego spoczynku. Niekiedy kilkunastocentymetrowa warstwę trzeba usypać, aby zwiększyć szanse przeżycia rośliny. W uprawie pojemnikowej trytoma jest traktowana jako uprawa jednoroczna, jeżeli nie zostanie należycie osłonięta przed przemarznięciem korzeni. Poleca się jesienią takie doniczki z trytomą zadołowac i okryć stroiszem, a wówczas roślina ma szansę przeżyć zimę.
Uprawia się ją na stanowiskach słonecznych, osłoniętych od silnych wiatrów. Preferuje gleby żyzne, przepuszczalne, głęboko uprawione. Gdy ma być wysadzana na stanowiskach z gliną, to podłoże dobrze jest rozluźnić np. perlitem, zeolitem, piaskiem, ziemią ogrodniczą, kompostem itp. Znosi szeroki zakres pH gleby, jednakże najlepiej ją uprawiać na stanowiskach o pH 5,5-6,5 (lekko kwaśne do obojętnego). Jeżeli gleby są podmokłe, zalewane to bardzo szybko dochodzi do zniszczenia rośliny.
Pielęgnacja
Sadzonki trytomy kupuje się zwykle wiosną i wtedy wsadza w grunt. Z uwagi na dostępność materiału w doniczkach, zasadniczo można ją wsadzać i latem oraz jesienią. Odmiany wyżej rosnące sadzi się co 50 x 60 cm, natomiast niższe co 30-40 cm. Najlepiej sadzić ją w grupach.
Trytoma uprawiana w pierwszym roku na żyznym podłożu zwykle nie wymaga dodatkowego nawożenia, jednak chcąc mieć większe krzewinki i intensywniejsze kwitnienie to warto ją wspomagać nawozami organicznymi bądź mineralnymi. W czasie kwitnienia roślin należy pamiętać o nawozach fosforowo-potasowych.
W okresach przedłużającej się suszy poleca się rośliny podlewać, co przedłuża kwitnienie i utrzymuje atrakcyjny wygląd roślin.
Pędy z w pełni przekwitłymi kwiatostanami poleca się regularnie wycinać, co wydłuża kwitnienie i je intensyfikuje. Trytomę rozmnaża się zwykle przez podział karpy.
Jest to roślina dość odporna na choroby i szkodniki. Na glebach podmokłych szybko pojawiają się jednak zgnilizny korzeni. Na liściach zerować mogą ślimaki, ale także choćby wciornastki i przędziorki.
