Ciekawe odmiany pomidorów koktajlowych do uprawy w ogrodzie – test DIONP 2022
14 sierpnia, 2022
Fasola szparagowa tyczna odmiany Melissa – fioletowe strąki do 30 cm długości
14 sierpnia, 2022Coraz więcej pluskwiaków na roślinach ogrodniczych
Wielu ogrodników zauważa, że na ich roślinach od kilku lat pojawia się coraz więcej dużych pluskwiaków (pomijając te małe - czyli głównie mszyce) żerujących na liściach i owocach różnych upraw. Dużo jest sygnałów o żerowaniu choćby odorka zieleniaka, zmienika lucernowca, pluskni jagodziak, ozdobnika lucernowca, wtyka amerykańskiego czy też wtyka straszyka. Ten ostatni zaczyna coraz liczniej pojawiać się w ogrodach i warto zwrócić na niego uwagę.
Wtyk straszyk (Coreus marginatus) to nowe zagrożenie dla roślin ogrodniczych, co prawdopodobnie wiąże się ze zmianami klimatu, które sprzyjają jego rozwojowi. Warto obserwować czy na uprawianych roślinach w ogrodzie już się nie pojawił, a jeżeli tak to jak jest liczny i czy przypadkiem nie powoduje już uszkodzeń zauważalnych "gołym" okiem.
Wtyk straszyk straszy ogrodników
Jak wygląda wtyk straszyk?
Wtyk straszyk należy do rodziny wtykowate (Coreidae), którego postacie dorosłe osiągają do 11-16 mm długości. Samce są nieco mniejsze od samic. Ciało mają wydłużone, grzbietobrzusznie spłaszczone, o zabarwieniu kamuflującym, najczęściej jasno- lub ciemnobrązowym, które upodabnia je do zaschłych liści. Głowa jest mała i znajdują się na niej dość długie, czteroczłonowe czułki, z których pierwszy człon jest najszerszy. Czułki samców są nieco dłuższe od czułek samic. Aparat gębowy jest typu kłująco-ssącego przeznaczony do wysysania soków. Przedplecze ma trapezowaty kształt, a jego boczne kąty są tępo zaostrzone. Odwłok posiada po bokach rozszerzenia, a jego wierzchnia strona ma zabarwienie jaskrawo-pomarańczowe, które jest widoczne dopiero wówczas, gdy owad rozpościera skrzydła. Skrzydła są skórzaste i błoniaste. Odnóża typu krocznego. Larwy są znacznie mniejsze od postaci dorosłych lecz nie potrafią latać (mają tylko zawiązki skrzydeł). Pierwsze stadia larwalne sa niepodobne do dorosłego wtyka, stąd często mylone jako inny gatunek. Głowa i przedplecze są u nich wąskie w stosunku do zaokrąglonego i spłaszczonego odwłoka, który posiada jakby kolczaste wyrostki. Ponadto ich ubarwienie jest wyrazistsze niż form dorosłych, chociaż dalej jest utrzymane w odcieniach brązu. Starsze larwy już bez problemu można rozpoznać.
Biologia owada
W ciągu roku owad rozwija jedno pokolenie. Zimują osobniki dorosłe ukryte w ściółce. Wiosną, zwykle od kwietnia lub maja budzą się ze spoczynku i nalatują na rośliny żywicielskie różnych gatunków. Po kopulacji samice przystępują do składania jaj, co zwykle zaczyna się od maja a może kończyć nawet w lipcu. Jaja składane są głównie do gleby w pobliżu roślin żywicielskich, a czasem na blaszkach liściowych. Wylęg larw zaczyna się po 3-4 tygodniach. W trakcie swego rozwoju larwy przechodzą przez pięć wylinek (zwykle dwa pierwsze stadia rozwojowe trudno rozpoznać, że to wtyk). Osobniki dorosłe pojawiają się stopniowo od końca czerwca. Ostatnie pluskwiaki można zaobserwować na roślinach we wrześniu, a w lata ciepłe także i w październiku, po czym schodzą na zimowanie. Owadowi sprzyja ciepła i sucha pogoda.
Szkodliwość
Wtyk straszyk jest groźny tylko jak występuje licznie. Pojedynczych osobników nie ma się co bać. Wiele też zależy od gatunku rośliny, którą opanuje. Jeżeli są to rośliny wraźliwe na nakłucia i wysysanie soków to mogą pojawić się mniejsze bądź większe straty w wysokości oraz jakości plonów.
Szkodliwe są zarówno larwy jak i osobniki dorosłe, które niczym mszyce nakłuwają tkanki roślin i wysysają z nich soki. Ponieważ są większe i mobilniejsze niż mszyce, stąd też aktywnie przemieszczają się po roślinach. Owady nakłuwają zarówno liście jak i owoce, zwłaszcza miękkie, a postaci dorosłe często i twardsze tkanki pędów niezdrewniałych.
Wtyk nakłuwając tkanki zwiększa proces parowania wody, prowadząc do więdnięcia, żółknięcia a nawet zamierania fragmentów lub całych liści i pędów. Jest to groźne przy licznym ich żerowaniu oraz w lata z niedoborem wody, których z powodu zmian klimatu jest coraz więcej. Owad w przypadku żerowania na liściach i owocach przeznaczonych do bezpośredniego spożycia może powodować ich uszkodzenia, co zmniejsza wartość konsumpcyjną. Żerując na owocach delikatnych jak np. jeżyny, maliny, poziomek może powodować ich odbarwienia oraz zapadanie się miąższu. często w to miejsce wnikają patogeny powodujące choroby np. szara pleśń. Silnie uszkodzone owoce stają się nieatrakcyjne i mogą być niesmaczne.
Wtyk straszyk ma gruczoły, które w sytuacji zagrożenia mogą uwolnić silnie pachnące, drażniące, lotne związki zapachowe. Skład chemiczny wydzieliny obronnej jest podobny u samców i samic, chociaż proporcje poszczególnych komponentów są różne. U samic najbardziej rozpowszechnionym związkiem chemicznym jest kwas heksanowy, natomiast u samców jest to kwas stearynowy. Jeżeli owad opryska tą wydzieliną owoce stają się one niesmaczne. Kilka owoców opryskanych przez pluskwiaka kwasem heksanowym lub stearynowym może popsuć smak całego przetworu np. soku, dżemu, wina itp.
Na jakich roślinach można wtyka spotkać?
Wtyk często spotykany jest na oście, szczawiu polnym i szczawiu tępolistnym, ostrożniu, popłochu pospolitym, różnych gatunkach rdestów, mleczu polnym, mniszku lekarskim i innych. Jeżeli zatem grządki i ich okolice są zachwaszczone tymi roślinami, to wtyk straszyk ma większą szansę masowo wystąpić na roślinach uprawianych przez człowieka.
Dla każdego ogrodnika ważne jest to jakie rośliny wtyk uszkadza. Pluskwiaka można znaleść na wielu roślinach ozdobnych jednorocznych, jak i bylinach np. mieczyckach, dzielżanie, piwoniach, hortensjach. Jego szkodliwość dla tych roślin jest zwykle niewielka o ile nie występują masowo.
Najważniejsze jest żerowanie owada na tych roślinach, które człowiek spożywa. Z uwagi na naturalne występowanie owada na roślinach rdestowatych i różowatych, w ostatnim czasie coraz liczniej zaczął pojawiać się na rabarbarze i szczawiu uprawnym oraz na malinach i jeżynach. Osobniki tego gatunku spotkano także na truskawce (w tym powtarzającej owocowanie), poziomce, agreście i porzeczce, dyni, melonie i arbuzie, jagodzie goi, owocach borówki amerykańskiej, na winorośli, a także na liściach buraka ćwikłowego i pastewnego. Kolejne sygnały mówią o pojawie owadów na ziemniaku, pomidorze, słoneczniku, rokitniku, kukurydzy i szpinaku. Lista roślin na jakich owad żeruje zmienia się w zależności od rozwoju sytuacji.
Zwalczanie
Aktualnie wtyk straszyk nie jest objęty chemiczną ani biologiczną ochroną roślin z powodu braku zarejestrowanych do tego celu środków. Jest jednak prawdopodobieństwo, że stosowanie nieselektywnych insektycydów przeciwko innym gatunkom może ograniczać jego populacje niejako przy okazji.
Na ten moment należy starać się nie dopuszczać do licznego pojawu owada. W tym zaleca się dokładne wykaszanie w pobliżu i na grządkach oraz w jagodnikach wyżej wymienionych dzikich roślin (chwastów) na których się wtyk licznie pojawia (zwłaszcza rdestów). Na roślinach mniej delikatnych na zgniecenie można owady zbierać z liści za pomocą siatki entomologicznej (takiej jak do łapania motyli) i je zgniatać mechanicznie. Nie poleca się łapania owadów w ręce z powodu śmierdzącej substancji jaką wydzielają.
Z uwagi na to, że wtyka straszyka jest coraz więcej w ogrodach bylibyśmy wdzięczni za zgłaszanie nam na jakich innych roślinach się pojawia poza wyżej wymienionymi. Można zostawić komentarz pod niniejszym materiałem.
