Dlaczego patison gnije? – może to być problem z wapniem (Ca)
2 sierpnia, 2023
Obornik w ogrodzie – warto go stosować
14 października, 2023Choroba fizjologiczna niewymagająca stosowania środków ochrony roślin
Sucha zgnilizna wierzchołkowa znana niekiedy pod nazwą zgnilizna końca kwiatu arbuza (z ang. Watermelon blossom end rot) to tzw. choroba fizjologiczna (a więc nie jest to grzyb, bakteria, wirus). Choroba ta (a raczej problem fizjologiczny) związana jest z niedoborem wapnia (Ca) w tkankach rośliny, co przejawia się pojawem objawów na owocach w miejscu z którego wcześniej wyrastał kwiat.
Problem może pojawiać się wówczas, gdy owoce arbuza rosną szybko (ciepło, słonecznie, jest wilgoć w glebie) i wówczas potrzebują dużych ilości tego makroskładnika. Jeżeli w glebie będą jego niedobory lub unieruchomienie np. z powodu złego pH gleby, wówczas pojawi się niedobór w roślinie. Może pojawić się problem, że roślina pomimo obecności wapnia w glebie nie może go pobrać i przetransportować do komórek np. przez suszę. Może też mieć uszkodzone korzenie bądź łodygi i problem także może się pojawić. Dokładnie takie same objawy i takie same przyczyny suchej zgnilizny wierzchołkowej można spotkać na: pomidorach, papryce, bakłażanie, dyni, ogórku, cukini, patosonie, bakłażanie itd...
Brak wapnia ostatecznie powoduje, że szybko rozwijające się komórki w owocach zapadają się, zmieniając koniec owocu arbuza w czarno-brązową, skórzastą nekrozę. W takim miejscu dopiero mogą się pojawiać choroby grzybowe arbuza np. szara pleśń, która wnika do rośliny przez uszkodzone tkanki. Dodatkowo mogą przez takie miejsce wniknąć bakterie i rozpocznie się proces gnilny.
Z chwilą pojawienia się takich objawów zgnilizny, owoc należy wyrzucić na kompostownik. Nie jemy czegoś takiego, nawet po odcięciu chorej części, bo nie wiemy, czy przypadkiem nie wniknęły do środka jakieś grzyby toksynotwórcze produkujące groźne mykotoksyny.
Zgnilizna pojawia się często, gdy zmienia się zbyt szybko dostęp roślin do wody w glebie - raz jest jej sporo, raz wody brakuje. To wpływa na zaburzenie pobierania wapnia z gleby, ale także na jego przemieszczenie się w głąb gleby, gdzie korzenie arbuza mogą go już nie wychwycić. Również zbyt duża wilgoć na grządce może doprowadzić do problemów z pobraniem wapnia i pojawem zgnilizny. Zwykle jak pokazuje praktyka, z suchą zgnilizną wierzchołkową mamy do czynienia w czasie upalnych lat z małą ilością opadów deszczu. Dodatkowym czynnikiem sprzyjającym zgniliźnie są duże skoki temperatur wywołujące stres u roślin ciepłolubnych. Osobną przyczyną jest zbyt kwaśna gleba (pH poniżej 5,5), w której wapnia jest za mało. Z kolei w zbyt zasadowej (pH powyżej 7,0) rośliny mogą nie być w stanie pobrać wapnia, nawet jeżeli jest go tam sporo.
Na pojaw suchej zgnilizny wierzchołkowej nie pomoże żaden środek ochrony roślin a jedynie nawóz wapniowy. Oczywiście, mogą pojawić się typowe choroby patisona wywołujące choćby zgnilizny owocu, ale są one dość proste do odróżnienia od suchej zgnilizny. Po co niepotrzebnie wprowadzać chemię do ogrodu, skoro nie pomoże? Lepiej czasem się skonsultować ze specjalistą bo to pomoże podjąć dobrą decyzję.
Co robić?
- bezwzględnie należy badać pH gleby kilka razy w roku, choćby z wykorzystaniem kwasomierzy. Odczyn gleby (czyli pH) nie jest wartością stałą i zmienia się w czasie wegetacji. Gdy będzie zbyt niskie (kwaśne) to roślina może wykazywać niedobory wapnia (Ca).
- warto sprawdzać jaka jest zawartość wapnia w glebie robiąc okresowe badanie gleby w Stacjach Chemiczno-Rolniczych. Gdy jest go za mało, należy wdrożyć wapnowanie.
- po wysianiu arbuza w grunt należy tak go pielęgnować, żeby mechanicznie nie uszkodzić korzeni.
- nie można zapominać o regularnym podlewaniu roślin - lepiej mniej a częściej. Przesuszanie gleby lub jej zalewanie to czynniki sprzyjające pojawowi suchej zgnilizny wierzchołkowej owocu.
- należy regularnie nawozić rośliny nawozami zawierającymi mikro i makroelementy.
- z chwilą stwierdzenia pierwszych objawów suchej zgnilizny można zastosować saletrę wapniową lub saletrę wapniowo-magnezową. Saletrę należy podawać w postaci opryskiwania roślin raz w tygodniu. Zmiany na już uszkodzonych owocach się nie cofną - je należy oberwać. Na rynku są gotowe nawozy oparte o saletrę wapniową do opryskiwania różnych warzyw, stąd warto je zakupić i dostosować się do zaleceń jakie na etykiecie podaje producent.
- należy umieć odróżniać objawy niedoborów składników pokarmowych od objawów chorób roślin powodowanych przez grzyby i bakterie, tak aby niepotrzebnie nie stosować chemicznych środków ochrony roślin i na odwrót, aby nawozem nie "leczyć" choroby niedoborowej, co nic nie da.
- należy zrywać jak najszybciej każdy gnijący owoc, co zmusi roślinę do produkcji nowych zawiązków - bez objawów zgnilizny jeśli poprawimy zaopatrzeenie roślin w wapń.
