Ochrona roślin czy medycyna roślin?
1 kwietnia, 2020
Nicienie zwalczające szkodniki – jakie biopreparaty?
2 kwietnia, 2020Pierwsze wykrycie tego gatunku w Polsce miało miejsce w 2014 roku na Podkarpaciu przez Panów: Grzegorza Hebdę (Uniwersytet Opolski) i Tomasza Olbrychta (Uniwersytet Rzeszowski). W tamtym czasie jednego osobnika stwierdzono na korze platana klonolistnego (Platanus acerifolia) w parku okołodworskim Rzeszów-Słocina. Można zatem przypuszczać, że pierwszym regionem pojawu tego ciepłolubnego gatunku w Polsce jest Podkarpacie. Owad ten określany jest m.in. mianem pluskwiaka śródziemnomorskiego, ale stosuje się też inną nazwę – skupieniec lipowy. Jego pojaw w Polsce wiąże się z ocieplaniem się klimatu, ponieważ nie uległ do tej pory wyginięciu z powodu braku zim. Wykazano, że temperatury poniżej -15ºC oddziałujące przez kilka dni niemal w pełni wyniszczają ten gatunek.
Jak owad wygląda?
Jest to pluskwiak różnoskrzydły (Heteroptera) z rodzaju Lygaeoidea i rodziny Oxycarenidae. Osiąga długość do 4,8-6 mm. Samce są mniejsze od samic. Na czarnej głowie znajdują się długie czułki. Ciało jest czarne z czerwonym brzuchem i biało-czerwono-czarnymi skrzydłami. Błony półpokryw są przezroczyste. Aparat gębowy jest typu kłująco-ssącego jak choćby u kowala bezskrzydłego (zwanego tramwajarzem). Cechą charakterystyczną jest tworzenie przez osobniki kolonii liczących setki bądź tysiące osobników. Niektóre drzewa są wręcz oblepione osobnikami szukającymi schronienia wśród szczelin kory.
Na jakich roślinach żeruje?
Pluskwiaka tego można spotkać zwłaszcza na lipach, platanach, ketmii, ślazówce, malwie, prawoślazie, zaślazie, ale lokalnie może pojawiać się i na innych roślinach. Może też być stwierdzany choćby na korze topoli, kasztanowcach i innych drzewach.
Pluskwiak może wlatywać do mieszkań
Podobnie jak biedronka azjatycka na zimę próbuje dostać się do ciepłych pomieszczeń, tak samo pluskwiak śródziemnomorski może przelatywać do mieszkań i domów. Nie jest to owad groźny dla człowieka, ale duża ilość pluskwiaków w pokoju może zszokować. Pluskwiaki nie potrafią gryźć – nie mają czym. Wypijają tylko soki z roślin. Osoby wykazujące entomofobię (strach przed owadami) są szczególnie wrażliwe na tak liczne pojawy. Należy zatem zachować spokój, zamykać okna i drzwi zwłaszcza od strony południowej (owady szukają ciepła) celem ograniczenia wlotu pluskwiaków. Gdy wlecą można je mechanicznie usuwać np. za pomocą odkurzacza, szczotki itp. W ich przypadku postępowanie jest inne niż przy biedronce. Można je zwalczać, jak wlecą do pomieszczeń. Nie są to owady pożyteczne.
Jaka jest szkodliwość w Polsce?
Na ten moment w Polsce nie ma doniesień o szkodliwości tego owada, chociaż bacznie obserwuje się lipy na których najwięcej jest tych pluskwiaków czy nie są one już uszkadzane. Jest to nowy gatunek, zatem obserwacje cały czas trwają. W literaturze skupieniec lipowy jest jednak wymieniany jako szkodnik roślin ślazowatych, w tym wyżej wymienionych na których może występować. Wysysając soki osłabia rośliny i może deformować ich nadziemne części. Prowadzić to może także do przedwczesnego opadania liści. Pluskwiak ten może być także wektorem patogenów wywołujących choroby. Czekamy na krajowe badania pokazujące czy jest to szkodnik roślin w Polsce, czy na razie gatunek bardziej medialny niż szkodliwy. Szczególnie ważne będzie zbadanie jaki wpływ ma masowe żerowanie tego owada na kwitnienie lip, które jak wiadomo są pożytkiem dla pszczół. Istnieje ryzyko, że kolonie pluskwiaka liczące tysiące osobników mogą osłabiać kwitnienie tych drzew, zwłaszcza w okresach suszy, a to może skutkować choćby skróceniem okresu kwitnienia roślin, a to bedzie miało bezpośredni wpływ na spadek produkcyjności pasiek. Temat jest niesamowicie ciekawy ale i ważny.
Biologia owada
Trwają prace badawcze nad poznaniem biologii tego owada w warunkach Polski. Wiadomo, że w cieplejszych regionach Europy w ciągu roku mogą wystąpić dwa pokolenia pluskwiaka. Zimują osobniki dorosłe zbite w kolonie na pniach różnych drzew (to co w Polsce się obecnie obserwuje). Wiosną owady opuszczają zimowiska i przelatują na rośliny żywicielskie. Po kopulacji samice składają jaja, z których rozwijają się larwy. One także żerują gromadnie. Po przeobrażeniu się pojawia się drugie pokolenie, co zwykle dzieje się na początku lata lub końcem wiosny. Ono również żeruje na różnych roślinach wysysając z nich soki. Po żerowaniu pluskwiaki przelatują np. na lipy, gdzie zimują.
Zwalczanie
Na ten moment nie ma w Polsce informacji o potrzebie zwalczania pluskwiaka śródziemnomorskiego, niemniej, jeżeli stwierdzi się dużą ich liczebność w ogrodzie można je mechanicznie ograniczać. Nie ma zarejestrowanych żadnych środków biologicznych ani chemicznych do jego zwalczania.
