Pepino gold czyli psianka melonowa – uprawa i wykorzystanie

Pepino jest wieloletnie, ale traktowane zwykle jako jednoroczne

Warto wiedzieć, że nie ma możliwości, aby pepino przezimowało w gruncie w Polsce, dlatego też albo jest traktowane jako uprawa jednoroczna, albo wykopuje się jej karpę jesienią, przetrzymuje przez zimę i wiosną kolejnego roku ponownie wsadza. W ogrodach zimowych, w ogrzewanych szklarniach pepino uprawia się cały rok. Warunek jeden – nie może być mrozu, który pepino zniszczy. Ponieważ klimat się zmienia, a niektóre zimy przypominają bardziej jesień, to oczywiście może zdarzyć się taki rok, że pepino przetrwa zimę np. w nieogrzewanej szklarni/tunelu lub nawet w gruncie pod grubą osłoną. Kto nie ma nic do stracenia może ryzykować, ale osobiście nie polecamy tego. Lepiej roślinę wykopać i jak ma się miejsce to warto przetrzymać, najlepiej w widnym miejscu, gdyż będzie wówczas nadal rosła. My ją przetrzymujemy na oknie, ale przez zimę przycinamy pędy, żeby się zbyt nie rozrastała i nie zabierała miejsca. Najważniejszy bowiem cel – przetrzymać karpę korzeniową w dobrym stanie, którą trzeba wykopać przed nadejściem przymrozków. Słaby przymrozek uszkodzi nadziemne części rośliny, ale ona odbije, ale mocniejszy mróz zniszczy ją. Dzięki przetrzymaniu karpy w cieplejszych pomieszczeniach, wzrost roślin w kolejnych latach jest lepszy i szybszy, a owocowanie większe niż przy uprawie jednorocznej.

Opis rośliny

System korzeniowy jest mocno rozgałęziony, ale płytki. Choć najdłuższy korzeń może sięgać ponad 0,5 metra w głąb gleby, to prawie cała masa korzeniowa skupia się na głębokości do 30-45 cm. To powoduje, że pepino można uprawiać w większych pojemnikach i to z tego powodu gości coraz częściej na balkonach. W warunkach wysokiej wilgotności wytwarza obfite korzenie przybyszowe.

Łodyga jest zielna, choć od nasady staje się półzdrewniała. Może być barwy zielonej, ale u niektórych odmian przybiera fioletowy odcień. Trzeba o tym wiedzieć, aby nie mylić naturalnego koloru odmiany np. z niedoborem fosforu. Poza tym warto wiedzieć, że choć zwykle łodyga jest w przekroju okrągła, to są też odmiany o bardziej kwadratowych, a nawet o uskrzydlonych łodygach. Pepino w naturze może mieć wysokość nawet do 2 metrów, jednak w Polsce zwykle osiąga do 50-90 cm wysokości.

Liście są lancetowate i proste. Mogą występować liście złożone z 3-7 mniejszych listków. Zwykle mierzą od 10 do 12 cm, chociaż u niektórych odmian mogą osiągnąć do 30 cm.

Kwiaty zwykle są proste, choć u niektórych odmian mogą być złożone. Wyglądają niepozornie na roślinie. Zwykle występują w większych skupiskach składających się z 5-20 kwiatów. Płatki są białe z fioletowymi smugami, chociaż niektóre odmiany mają całkowicie białe kwiaty, a u innych fiolet dominuje. Warunki środowiskowe mają wpływ na kolor i wielkość kwiatów. Trzeba wiedzieć, że choć roślina obicie może kwitnąc, to tylko nieliczne zawiązują owoce. Kwiaty są samopylne, a zapylaniu sprzyja ruch powietrza. Owady także mogą wspomagać przenoszenie pyłku. W uprawach pod osłonami, gdy wiatru nie ma, to może pojawić się problem z zapylaniem kwiatów, stąd praktykowana jest metoda potrząsania roślinami lub stosowania preparatów do zapylania (takie jak na pomidory).

Owoce są jadalną częścią pepino. Mogą mieć zmienny kształt w zależności od odmiany. Jedne są kuliste, inne jajowate a jeszcze inne wydłużone na kształt gruszkowaty, a jeszcze inne są bardziej ogórkowate. Owoce są mięsiste. Posiadają wewnątrz nasiona, ale trzeba wiedzieć, że u niektórych odmian prawie ich nie ma lub są malutkie. Wiąże się to ze zjawiskiem partenokarpii. Przed dojrzeniem owoce w zależności od odmiany są zielonkawe lub kremowe, ale wraz ze wzrostem zwykle stają się kremowe bądź żółtawe, czasem niemal pomarańczowe i występują na nich fioletowe smugi, które niekiedy mogą dominować. Wybarwienie owoców zależy od odmiany, ale i warunków środowiskowych, zwłaszcza oświetlenia i temperatury. Kolor miąższu waha się od złocistożółtego do prawie białawego. Owoce mają odświeżający smak. Przypomina on mieszankę melona z ananasem i cytryną, ale są to kwestie indywidualne. W owocach jest sporo wody i są niskokaloryczne. Mają niską zawartość białka, błonnika i minerałów, z wyjątkiem potasu. Zawierają dużo witaminy C. Skład odżywczy owoców może być zmienny w zależności od klimatu, w którym się je uprawia. Owoce zbiera się z roślin jak dojrzeją i stają się miękkie. Ponieważ okres wegetacji w Polsce jest dość krótki, to część owoców może nie dojrzeć w gruncie, a wówczas, żeby ich nie stracić, to te większe można zebrać i poddać dojrzewaniu z użyciem etylenu metodą, którą opisaliśmy TUTAJ.

Warunki uprawy pepino

Pepino najlepiej rośnie w regionach o łagodnym klimacie. Lubi wyższą wilgotność i temperatury. Temperatury niższe niż 10-12oC mogą wpływać na znaczenie wolniejszy rozwój owoców, co w Polsce także się obserwuje, gdy pod koniec lata i na początku jesieni są chłody. Owoce szybko przyrastają na masie w temperaturach 25-30oC. W Polsce mogą niekiedy osiągnąć wagę nawet do 200-400 gramów, a więc wielkość dużego jabłka. Pierwsze owoce są zwykle większe od tych późniejszych, co wiąże się z długością okresu wegetacji. Zbiera się je zwykle od końca września oraz w październiku w uprawie w gruncie oraz pod osłonami. W ogrzewanych pomieszczeniach zbiory są wcześniejsze.

Lata bardzo gorące i suche mogą zakłócać normalny rozwój roślin i zawiązywanie się owoców. Pepino lubi regularne podlewanie, ale nie znosi zalania – wówczas żółknie i może zrzucać liście. W trakcie suszy roślina więdnie, słabo kwitnie, a owoce są małe. Dobrze jest zatem regularnie ją podlewać lub w glebę wmieszać materiały kumulujące i oddające wilgoć np. hydrożel. Trzeba także uważać na silne wiatry, które mogą wyłamać pędy, stąd pepino najlepiej uprawiać w miejscach zacisznych, słonecznych lub półsłonecznych.

W Polsce pepino uprawia się z nasion, ale można pozyskiwać też sadzonki od osób, które przechowują rośliny w cieplejszych warunkach. Siew wykonuje się zwykle w marcu, ale kto ma warunki to może zacząć już od stycznia, co da większe szanse na to, że większość owoców dojrzeje w gruncie/tunelu. Nasiona wysiewa się do zwykłej gleby uniwersalnej. Nasiona umieszcza się rzadko na tacy siewnej na głębokość do 0,5 cm. Okrycie pojemnika folią w celu utrzymania stabilności temperatury i wilgotności może przyspieszyć kiełkowanie i wschody. Zwykle nasiona kiełkują po 14-21 dniach. Uprawa powinna być prowadzona w nasłonecznionym stanowisku, na którym nie ma znacznych skoków temperatur. Nie wolno zapomnieć o nawadnianiu. W późniejszym czasie po przepikowaniu sadzonek można rozpocząć delikatne nawożenie, jeżeli podłoże nie jest bogate w składniki pokarmowe. Dobrze byłoby utrzymać pH gleby koło 6,5. Takie samo podłoże dobrze zastosować w docelowym miejscu uprawy. Pepino lubi gleby żyzne, luźne, przepuszczalne, najlepiej próchniczne. Może się też udać na glebach cięższych.

Sadzonki wsadza się do gruntu wówczas, gdy minie ryzyko przymrozków, stąd zwykle jest to druga połowa maja. W tunelach i szklarniach, zwłaszcza ogrzewanych może to być wcześniej. Nawożenie jest zbliżone do tego, jakie stosuje się choćby przy papryce czy pomidorze. Doskonale roślina znosi nawożenie organiczne np. obornikiem (TUTAJ). O ile na początku wegetacji można na start używać nawozy z dominującym azotem, tak po zawiązaniu się owoców wdraża się nawozy do roślin kwitnących i owocujących (więcej fosforu, potasu i mikroelementów, a mniej azotu), które przyśpieszą dojrzewanie, ale i poprawią smak i kolor owoców. Poleca się także stosowanie biostymulatorów, zwłaszcza gdy dojrzewanie się opóźnia lub chce się poprawić plonowanie (TUTAJ).

Pepino można prowadzić na pędy, zwykle 2-3. Można też obrywać liście od dołu i odsłaniać owoce, aby się lepiej wybarwiały na słońcu. Czasami praktykuje się uszczykiwanie pędów, aby roślina zamiast rosnąc wzwyż i na boki (wegetatywnie), kierowała składniki odżywcze w rozwój owoców (czyli rozwój generatywny). Gdy owoce są nisko położone, to dobrze jest zastosować ściółkę, aby nie dotykały bezpośrednio gleby.

Pepino jest dość odporne na choroby i szkodniki. Można jednak spotkać uprawy silnie uszkodzone przez przędziorki, mszyce i wciornastki. Spotkać można także stonkę ziemniaczaną na roślinach. Z chorób choćby pojawia się choćby szara pleśń, alternarioza. Czasem trzeba zatem wprowadzić ochronę roślin (preparaty TUTAJ). Polecamy także, aby przy podlewaniu nie moczyć liści, co poprawi zdrowotność uprawy.

Dojrzałe owoce zwykle przetrwają do 15 dni w temperaturze pokojowej. Gdy temperatura zostanie obniżona do 5oC i owoce jeszcze nie są w pełni dojrzałe, to mogą o wiele dłużej poleżeć. Temperatury ujemne przemrożą owoce i będą do wyrzucenia.

Wykorzystanie owoców

Pepino, gdy jest jeszcze niedojrzałe przypomina smakiem ogórka, stąd gotuje się je i smaży jako dodatek do różnych innych warzyw. Gdy owoce staną się już słodkawe to są doskonałe na świeżo, do sałatek, na marmolady, konfitury, dżemy, kandyzuje itp.

Autorzy: dr hab. inż. Paweł K. Bereś, mgr Beata Bereś (Ogrodnicy DIONP)

Opracowano na podstawie własnego doświadczenia i literatury. Wszelkie treści zamieszczone na tej stronie internetowej (teksty, zdjęcia itp.) podlegają ochronie prawnej na podstawie przepisów ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2019, poz. 1231 z późn. zm.). DIONP wyraża zgodę na wykorzystanie całości lub części powyższej informacji, pod warunkiem podania źródła i odnośnika do adresu strony internetowej www.dionp.pl