Szara pleśń na truskawce – jak ograniczać pojaw choroby bez chemii?
30 maja, 2023
Odkażanie szklarni i tunelu siarką
19 lipca, 2023Kruszynek - błonkówka pasożytująca w jajach owadów-szkodników
Kruszynki (Trichogramma ssp.) to jedne z najmniejszych owadów jakie zostały dotychczas poznane na świecie. Osobniki dorosłe w zależności od gatunku osiągają od 0,3 do 1–1,2 mm długości. Są to pasożytnicze błonkówki, które swój rozwój przechodzą w jajach innych owadów. Są od nich uzależnione i bez tych jaj nie mogłyby przeżyć - ich rozwój jest z nim i powiązany. Gatunki rozwijające się w jajach owadów nazywa się oofagami. Zależność tą wykorzystano w biologicznej ochronie roślin do walki z niektórymi szkodnikami. W Polsce, kruszynka stosuje się głównie na kukurydzy, ale także i w innych uprawach. Niektóre gatunki naturalnie występują w Polsce.
Na świecie dotychczas zidentyfikowano ponad 200 gatunków kruszynka, ale jedynie kilka z nich znalazło praktyczne zastosowanie. W Polsce aktualnie stosuje się gatunek Trichogramma brassicae, rzadziej Trichogramma evanescens. W Europie wykorzystuje się w biologicznej ochronie roślin także takie gatunki jak: T. pintoi, T. embryophagum, T. cacoeciae, T. maidis, T. semblidis i inne. Na bazie tych oraz kilku innych gatunków tworzy się biopreparaty przeznaczone do zwalczania określonych szkodników w uprawach rolniczych, ogrodniczych, sadowniczych, a także mających zastosowanie w leśnictwie.
Biopreparaty kruszynkowe mogą mieć postać sypką lub kształt zawieszek na liście lub biodegradowalnych kulek rzucanych na glebę. W ich wnętrzu jest żywy kruszynek w postaci larw i poczwarek, co sprawia, że wylot błonkówek następuje stopniowo, a nie natychmiast. To ważne, gdyż pozwala dostosować wylot tej pożytecznej błonkówki do dynamiki składania jaj przez samice szkodników.
Jak działa biopreparat z kruszynkiem?
Po zastosowaniu biopreparatu stopniowo rozpoczyna się wylot błonkówek z jego wnętrza. Błonkówki poszukują świeżo złożonych jaj szkodników (głównie omacnicy prosowianki) na roślinach. Z chwilą znalezienia jaj w których nie rozpoczął się jeszcze intensywny rozwój embrionalny, samica kruszynka składa do ich wnętrza zwykle od jednego do kilkunastu lub kilkudziesięciu swoich jaj. Jaką liczbę złoży, uzależnia od potenciału żywnościowego jaja gospodarza - ten bada za pomocą czułków. Chodząc po jajach szkodnika, kruszynek dotyka ich powierzchni czułkami i na tej podstawie "sprawdza" ile jego larw to jajo jest w stanie wykarmić.
W zależności od temperatury pierwsze wylęgi larw kruszynka w jaju żywiciela zaczynają się nawet po kilku godzinach od ich zasiedlenia. Gdy jest chłodno kruszynek potrzebuje na wylęg zwykle 1-2 dni. Larwy kruszynka wyjadają treść jaja żywiciela niszcząc je tym samym. Spasożytowane jajo szkodnika zmienia barwę z białej na brązową, a następnie czarną, co pozwala wizualnie ocenić, że sostało w sposób ekologiczny zniszczone. Z chwilą osiągnięcia dojrzałości, larwy kruszynka przepoczwarczają się w jaju żywiciela, po czym wycinają w nim dziurkę przez którą wylatuje nowe, liczniejsze pokolenie błonkówek, poszukujące kolejnych jaj omacnicy prosowianki. Takie zjawisko nazwywa się "samoreprodukcją" biopreparatu - owad sam się mnoży i sam szuka jaj szkodników.
W warunkach ciepłej pogody, cały cykl rozwojowy kruszynka zamyka się w 15–20 dniach, a tych cykli może być kilka w zależności od dostępu błonkówek do jaj, które mogą spasożytować.
