Jak długo żyją nasiona warzyw?

Jak i kiedy ciąć jeżynę bezkolcową?

20 marca, 2023

Jak uprawiać rzodkiewkę ?

23 kwietnia, 2023

Żywotność nasion jest zmienna

Każdy ogrodnik zadaje sobie pytanie, jak długo nasiona, które kupuje lub samodzielnie zbiera będą posiadały wysoką zdolność kiełkowania, ale i wysoką energię kiełkowania, które sprawią, że uzyska się z nich ładne siewki a potem sadzonki?

Odpowiedź na pytanie nie jest łatwa, gdyż zbyt wiele czynników wpływa na to, jak długo żyją nasiona poszczególnych gatunków roślin, a niekiedy wręcz poszczególnych odmian. W niniejszym tekście przybliżymy na bazie krajowej i zagranicznej literatury wskazywaną żywotność nasion różnych gatunków warzyw, które uprawiamy w swoich ogrodach.

Warto pamiętać, że nasiono to żywa roślina w stadium spoczynku. Najważniejsze części nasion to zarodek, w którym tli się życie, a także bielmo, które jest pokarmem (materiałem zapasowym) dla rozwijającej się roślinki. Do tego dochodzi jeszcze ważna kwestia jaką jest okrywa owocowo-nasienna, czyli ta część roślinki, którą widzimy i dotykamy. Może być cieńsza, grubsza, może mieć różny kształt i kolor, a także różną fakturę powierzchni. Jest ona nie tylko warstwą chroniącą wnętrze nasiona przed różnymi czynnikami, ale także bierze udział choćby w oddychaniu nasiona i parowaniu wody.

Nasiona przez cały swój czas spoczynku żyją tzw. życiem utajonym. Nie są martwe, bo inaczej nie kiełkowałyby. Oczywiście różne czynniki wpływają na długość tego spoczynku, w tym na uśmiercenie nasion. Nasiona nie są wieczne. Można owszem dzięki technikom konserwacji i przechowywaniu ich w chłodzie zachować ich przedłużoną żywotność, co robi się choćby w Globalnym Banku Nasion na wyspie Spitsbergen, jednak w warunkach naturalnych to ich życie jest o wiele krótsze, czasami bardzo krótkie.

Do najważniejszych czynników wpływających na żywotność nasion przetrzymywanych w warunkach domowych należą:

gatunek rośliny i naturalna żywotność nasion,

odmiana,

wielkość nasion,

grubość okrywy owocowo-nasiennej,

wilgotność powietrza,

dostęp światła, w tym promieniowania UV,

temperatura powietrza,

zdrowotność samych nasion,

obecność szkodników magazynowych,

obecność na nasionach zaprawy nasiennej.

Przyjmuje się, że nasiona w warunkach domowych powinniśmy przechowywać w oryginalnych opakowaniach w których je kupiliśmy. Gdy są już rozerwane, ale jest w nich jeszcze sporo nasion, to trzeba tylko zakleić opakowanie, by do środka nie przenikły szkodniki magazynowe. Gdy nie mamy oryginalnego opakowania, to nasiona najlepiej przechowywać w papierowych torebkach, aby był przewiem powietrza, co ograniczy ich pleśnienie.

Nasiona, które samodzielnie zbieramy powinny pochodzić od zdrowych roślin, tak, aby nasiona nie stały się źródłem rozprzestrzeniania chorób. Przy większych nasionach np. fasoli, bobu, grochu warto przed ich magazynowaniem obejrzeć pod kątem zakamuflowanych otworów wskazujących na obecność w nasionach strąkowców.

Nasiona przechowujemy w ciemnym, przewiewnym i suchym miejscu. Najlepiej w chłodnym pomieszczeniu. Nie mogą być narażone na wilgoć. Jeżeli na nasionach są zaprawy to mogą skracać po upływie przydatności nasion do siewu ich żywotność.

Na opakowaniach wielu nasion jest celowo podawany okres ich przydatności do siewu. Nie oznacza on jednak definitywnie tego, że po wysianiu nasion rok, dwa, kilka lat po tym terminie nic z nich nie wykiełkuje. Ta data przydatności do siewu wskazuje orientacyjny termin, po którym producent nasion nie daje już gwarancji dobrych wschodów. Z drugiej strony producent nie ma żadnego wpływu na to, jak nasiona przechowują hurtownie, sklepy ogrodnicze, a także i my. To z tego powodu choćby mocno zachęcamy wszystkich, do testowania w warunkach domowych zdolności kiełkowania starszych nasion czy to własnoręcznie zebranych, czy też kupionych. Metoda jak to zrobić jest opisana TUTAJ.

Taki test wykonany przed rozpoczęciem typowych siewów uchroni nas przed potencjalnym niepowodzeniem, gdyż będziemy już wiedzieć, jak mogą wyglądać wschody roślin. Taki test ogranicza nam pracę, ale i ewentualne rozczarowanie, gdy okaże się, że tylko mała część nasion kiełkuje, a reszta nie. Może być i sytuacja odwrotna – będziemy zaskoczeni, że tak stare mamy nasiona a one cały czas pięknie kiełkują. To także należy brać pod uwagę.