Jabłoń Antonówka – stara odmiana, która wraca do ogrodów

Mech w ogrodzie to nie zawsze problem

30 sierpnia, 2020

Mus z Antonówek bez cukru na zimę

31 sierpnia, 2020

Antonówka to jedna z bardziej znanych, starych odmian jabłoni

Antonówka zwykła to bardzo stara odmiana pochodząca z Rosji, którą dawniej można było bez problemu spotkać w Polsce. Obecnie w uprawie towarowej została wyparta przez nowoczesne odmiany, ale są jeszcze w kraju jej starodrzewia liczące czasem po kilkadziesiąt wiekowych drzew. Na szczęście, w uprawie amatorskiej, w tym na działkach ROD jest jeszcze sporo roślin tej odmiany mających po kilkadziesiąt lat. Obecnie sytuacja zaczyna się zmieniać, gdyż antonówka zwykła z powrotem zaczyna wchodzić do uprawy, gdyż tworzone są zabytkowe sady z kolekcjami dawnych odmian. Nowi ogrodnicy, często na bazie sentymentu, ale i praktyczności wracają do jej uprawy, gdyż materiał szkółkarski tej odmiany jest cały czas dostępny w handlu, w tym są dostępne jej lokalne odmiany (mutanty): Antonówka Śmietankowa oraz Antonówka Półtorafuntowa. Oczywiście, są i takie sytuacje, że antonówki się wycina pod inne rośliny, ale to są już indywidualne decyzje ich właścicieli, często jest to podyktowane złą kondycją drzew oraz problemami z ich ochroną.

Jak wygląda odmiana

Ktokolwiek widział stare drzewa antonówki ten zauważy, że zwykle mają krzywy pień, korona jest najczęściej szeroka, płaska z niewielką ilością konarów, co powoduje, że nie jest zagęszczona. Ponadto, odmiana ta wytwarza dużą ilość krótkopędów. Gdyby wsadzić teraz młodą roślinę do gruntu i ją obserwować to da się zauważyć, że jej rozwój będzie nierównomierny. Początkowy wzrost jest słaby i na tym etapie już często dochodzi do przekrzywiania się pnia. Później wzrost rośliny przyśpiesza. Trzeba także wiedzieć, że na rynku są dostępne obecnie antonówki na różnych podkładkach np. karłowych i półkarłowych, a to ma z kolei wpływ na to jaki choćby poziom wód gruntowych drzewo preferuje (np. 100-150 cm), a także jaki rozstaw sadzenia zastosować w rzędzie, ale i międzyrzędami.

Kwitnienie i owocowanie

Antonówka Zwykła kwitnie od maja. Kwiaty są biało-różowe i wykazują dużą tolerancję na mróz, stąd też znacznie słabiej przemarzają w porównaniu do innych odmian. Czasem dla ogrodników problemem jest to, że drzewo obficie owocuje naprzemiennie (co drugi rok) – w jednym roku aż ugina się od owoców, a w innym trudno owoce czasem zauważyć. W lata silnego owocowania, często owoce są znacznie mniejsze niż w lata chude, a to dlatego, że nie jest w stanie w pełni wykarmić tylu zawiązków, stąd stosuje się zabieg ich przerzedzania. Antonówka jest dobrym zapylaczem dla innych jabłoni kwitnących w tym samym czasie. Gdy sama nie ma w pobliżu innej jabłoni zapylającej może plonować słabo. Najlepsze zapylacze dla Antonówki to: Delikates, Lobo, James Grieve, Oliwka Żółta, Wealthy, Cortland, Gloster, McIntosh, Grafsztynek.

Owoce i ich wykorzystanie

Wielkość owoców zależy od roku, odżywienia rośliny, pogody itd. Mogą być średnie, duże lub bardzo duże. Zdarzały się przypadki, że jeden owoc ważył ponad 0,5 kg. Owoce są cylindryczne lub baryłkowate, lekko spłaszczone i mają nierówne boki. Początkowo skórka jest jasnozielona, a po dojrzeniu przebarwia się na piękny żółty kolor. Może się pojawić czasem na skórce delikatny rumieniec. Miąższ z twardego robi się miękki i przybiera barwę kremową lub lekko zielonkawą. Jest kwaskowaty i bardzo aromatyczny. Dojrzały owoc ładnie pachnie. Ponieważ owoce zawierają dużo pektyn, stąd też są wykorzystywane do wyrobu różnych marmolad, dżemów, powideł, na mus, susz, czy kompot. Są też zjadane na świeżo. Antonówka dojrzewa zwykle od końca sierpnia i we wrześniu. Dojrzałe owoce same spadają z drzewa, często ulegając obiciu. Nie nadaje się ta odmiana do długiego przechowywania, stąd nieuszkodzone owoce zwykle mogą wytrzymać do października lub listopada, gdyż szybko przejrzewają.

Wymagania do stanowiska

Antonówka jest ceniona głównie za bardzo dużą mrozoodporność, w tym wytrzymałość jej kwiatów na wiosenne zmiany pogodowe. Udaje się na większości gleb poza bardzo słabymi, piaszczystymi, suchymi, gdzie wyda mniejsze owoce. Preferuje stanowisko lekko kwaśne. Nie lubi suszy, stąd też może być konieczne jej podlewanie w trudnych okresach. Dobrze rośnie na stanowisku słonecznym. Jeżeli się uprawia antonówkę na podkładkach karłowych lub półkarłowych to trzeba wiedzieć, że wymaga mniejszych odstępów w rzędzie (1-3 metry) niż przy uprawie typowej rośliny (3-4 metry).

Choroby i szkodniki

Antonówka jest ceniona za większa odporność na czynniki środowiska, a tym samym i na organizmy szkodliwe. Dobrze sobie radzi z większością chorób grzybowych, ale problemem jest słaba odporność jej na brunatną zgniliznę drzew ziarnkowych (moniliozę) ale także na zarazę ogniową.

Wśród szkodników najczęściej można spotkać owocówkę jabłkóweczkę, mszyce, miodówki, szpeciele (m.in. podrdzewiacz jabłoniowy). W ostatnich latach często się pojawia bawełnica korówka, kwieciaki, naliściaki i tutkarze. W starszych drzewach mogą już niestety żerować korniki, a także gąsienice trociniarki czerwicy.

Pielęgnacja

Młode nasadzenia warto podlewać w okresach suszy. Gdy ogrodowi zagrażają zwierzęta ogryzające korę, warto stosować ogrodzenia z siatki. Młode rośliny z uwagi na powolny wzrost zwykle nie wymagają intensywnego cięcia. Cięcie pielęgnacyjne wykonuje się jesienią lub wczesną wiosną. U starszych drzew wykonuje się cięcia prześwietlające. Gdy roślina w okolicach pnia wytwarza pędy to je się usuwa. Jeżeli pojawi się duże zagrożenie ze strony moniliozy i szkodników należy wdrożyć zabiegi ochrony roślin.