Hydrożel ogrodniczy – jak stosować?

Już wielokrotnie pisaliśmy, że należy wpierw stosować ekologiczne, naturalne metody gromadzenia wody w glebie, aby rośliny z niej korzystały. Stosujmy zatem kompost, zeolit, wermikulit, perlit, naturalne ściółkowanie roślin oraz rośliny zadarniające.

Gdy metody z wykorzystaniem surowców jakie daje nam przyroda nie zadziałają skutecznie, to stosuje się wówczas metodę polegająca na stosowaniu hydrożelu. Jest to produkt syntetyczny, który posiada ogromne zdolności wiązania cieczy. Jest od wielu lat stosowany w rolnictwie, a zwłaszcza w ogrodnictwie, ale głównie w innych gałęziach gospodarki narodowej jako superabsorbent. Warto wiedzieć, że trwają prace nad dopuszczeniem do obrotu - hydrożelu naturalnego. Osobiście polecamy stosowanie hydrożelu rozważnie i tylko tam, gdzie faktycznie problem z suszą jest poważny.

Hydrożel, superabsorbent, aqu-gel to różne nazwy określające tą samą substancję. Jest to produkt syntetyczny powstały w przemyśle chemicznym, którego zadaniem jest wiązanie wody i innych cieczy. Odmiany hydrożelu są choćby stosowane do usuwania skutków wycieków niebezpiecznych substancji np. olejów, paliw, różnych związków toksycznych. Takimi superabsorbentami dysponuje choćby straż pożarna. W rolnictwie i ogrodnictwie hydrożel stosuje się do przechwytywania wody celem jej gromadzenia w glebie. W zależności od preparatu już 1 gram hydrożelu może związać aż 200 gramów wody. Tego nie potrafi naturalny minerał oparty na skałach wulkanicznych, stąd w rejonach z poważnym niedoborem wody tak powszechnie stosuje się superabsorbenty. Hydrożel nie jest produktem naturalnie występującym w przyrodzie, dlatego nie należy wierzyć nikomu, kto twierdzi, że są pokłady tej substancji. Hydrożel z chwilą zetknięcia się z wodą (nawet z parą wodną) zamienia swoją konsystencję z pylistej na galaretowatą. Na rynku jest dostępnych wiele frakcji hydrożelu o różnej kolorystyce. W ogrodnictwie najczęściej używa się preparatów o frakcji od 0,1 do 2,5 mm, barwy białej lub różowej (kolor akurat nie ma znaczenia).

Hydrożel jest w ogrodnictwie stosowany od lat. Przykładem są choćby kolorowe hydrożelowe kulki których zadaniem jest utrzymywanie świeżości kwiatów ciętych we flakonach. Ma zastosowanie także dekoracyjne przy roślinach ozdobnych. Wielu profesjonalnych producentów sprzedających materiał w centrach handlowych dodaje go do ziemi ogrodniczej, aby ich rośliny lepiej znosiły warunki w takich sklepach. Są na rynku podłoża do uprawy roślin (głównie balkonowych), które mają już w sobie hydrożel. Mało kto czyta etykiety podłoża ogrodniczego, a tam można wiele cennych informacji znaleźć. Warto sprawdzać, gdzie jest hydrożel, żeby nie stosować go w podwójnych dawkach.

Hydrożel ma zastosowanie głównie tam, gdzie jest problem z szybkim wysychaniem podłoża i z ograniczoną możliwością podlewania. Najpowszechniejsze jego zastosowanie to doniczki i skrzynki balkonowe. Do niektórych roślin doniczkowych na parapetach jest dodawany, zwłaszcza tych, które nie lubią częstego podlewania (same sobie wówczas wodę pobierają z hydrożelu). Użycie hydrożelu jest powszechne w szklarniach i tunelach pod sadzonki roślin (rzadziej się tam stosuje hydrożel na całości podłoża), ale także jest stosowany na grządkach pod chmurką, gdy ziemia na nich jest silnie przesuszana.

Hydrożel jest polecany do roślin: w domach, na balkonach/tarasach, w uprawie tunelowej/szklarniowej, na rabatach kwiatowych, grządkach warzywnych oraz w uprawie krzewów jagodowych oraz drzew i krzewów owocowych i ozdobnych. Zastosowanie ma zatem bardzo szerokie. Używa się go zarówno pod nowe nasadzenia roślin, jak również aplikuje pod już rosnące rośliny (co jest trudniejsze).

Jest to produkt wyłącznie do doglebowego stosowania w postaci suchej. Nie można dopuścić do tego, żeby zamienił się w galaretkę. Takiej galarety nie powinno się wkładać pod rośliny. Należy odmierzoną dawkę preparatu (przeliczoną na litr gleby lub metr sześcienny lub metr kwadratowy podłoża) wymieszać z glebą. Gdy jest to gleba do doniczek lub pod sadzonki roślin, to po wymieszaniu wsadzamy do niej rośliny. Jeżeli jest to gleba na grządce lub w tunelu, to obowiązkowo hydrożel mieszamy z podłożem na głębokość 24-26 cm, najlepiej przekopując je. Gdy roślina już rośnie i chcemy podać w okolice jej korzeni hydrożel bez uszkadzania systemu korzeniowego to można wokół niej zrobić 4-8 małych otworów na głębokość 20-25 cm i tam wsypać odpowiednio podzieloną dawkę hydrożelu. Oczywiście jedną z metod aplikacji hydrożelu pod istniejące nasadzenia np. krzewów i drzew jest ich odkopanie wokół i wsypanie do środka gleby już wymieszanej z hydrożelem – taki zabieg jest jednak obarczony ryzykiem uszkodzenia korzeni, co w dobie susz raczej należy unikać. Lepsza zatem naszym zdaniem jest punktowa aplikacja pod korzeni, nawet jak trzeba będzie zrobić wokół większej rośliny 20 dołeczków. Korzenie roślin odnajdą same źródło wilgoci w glebie i dojdą do hydrożelu. Na rynku jest wielu producentów hydrożelu i sprzedawców.

Hydrożel nie zadziała bez wody

Hydrożel sam z siebie będzie pobierał wodę z gleby po jego wymieszaniu z nią. To jest dobre zwłaszcza w lata, gdy jest nadmiar wody i wówczas hydrożel działa poniekąd jako suszarka ograniczając stagnację korzeni roślin w wodzie. Ponieważ takich okresów już jest coraz mniej, stąd obecnie hydrożel ma dawać wodę roślinom a nie odwrotnie. Sam jej nie wytworzy więc po użyciu hydrożelu, gdy nie zapowiadają opadów należy miejsce dokładnie podlać i to najlepiej kilka razy, żeby preparat wchłoną ją w dużych ilościach. Wówczas staje się magazynem wody i rośliny będą w trudnym okresie z tego korzystały. Tak samo zadziała hydrożel jak będzie naturalny opad deszczu – pochłonie wody, ile da rady, a potem będzie przez wiele dni ją oddawał korzeniom. Oczywiście jeżeli są to duże rośliny to szybciej tą wodę zabiorą. Hydrożel pozwala ograniczyć ilość podlewań, ale nie pozwala z nich całkowicie zrezygnować. To jest tylko magazyn wody, tymczasowy, na trudne okresy., który co pewien czas musimy uzupełniać. Hydrożel chłonie wodę, oddaje ją i znów chłonie i oddaje ją. Ponadto hydrożel obok wody wiąże rozpuszczone w niej nawozy, stąd też nie pozwala im się przemieszczać głęboko poza system korzeniowy roślin.

Na każdym opakowaniu hydrożelu powinny być podane dawki w zależności od miejsca stosowania go, ale także od gleby. Jedne gleby dobrze trzymają wodę i wówczas tam tego hydrożelu nie potrzeba wiele, ale inne są jak sito (np. piaski) i tam już w większej dawce trzeba go użyć. Zwykle na 1 litr gleby np. do doniczek lub pod sadzonki wsadzane do gruntu stosuje się od 1 do 3 gramów hydrożelu. Gdy hydrożel ma być stosowany na warzywniku, rabatach kwietnych czy tunelach to stosuje się go w dawce 30-40 gram na 1 metr kwadratowy. Ponieważ są różne frakcje hydrożelu, stąd te dawki należy odczytywać z dołączonych etykiet.

Jak przechowywać?

Hydrożel jest bardzo czuły na wilgoć i będzie ją natychmiast pobierał jak się z nią zetknie. Nie potrzeba zatem wody, wystarczy para wodna i produkt będzie ją pochłaniał. To zjawisko wykorzystuje się choćby do osuszania pomieszczeń, ale tam stosuje się inne rodzaje hydrożeli. Z uwagi na wysoką zdolność wiązania wody hydrożel musi być przechowywany z dala od wilgoci (np. kuchnia. łazienka, wilgotna piwnica czy garaż) w szczelnie zamkniętym opakowaniu, najlepiej ze struną zamykającą. Hydrożel jest produktem niejadalnym, stąd należy go przechowywać z dala od dzieci, ale i zwierząt.

Hydrożel a środowisko

Hydrożel jest produktem syntetycznym. Powinien być stosowany wówczas, gdy metody naturalnego gromadzenia wody okażą się niewystarczające, a roślinom grozi poważna susza. Produkty oparte na hydrożelu poddawane badaniom przez Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego Państwowy Zakład Higieny dostają atest wskazujący na ich bezpieczeństwo stosowania. Są to zatem produkty przebadane pod kątem bezpieczeństwa dla środowiska i człowieka. Producenci hydrożelu wskazują, że produkt ten ulega degradacji w ciągu 5 lat. Polecamy hydrożel stosować jako ostatnią deskę ratunku.

Autor: dr hab. inż. Paweł K. Bereś, mgr Beata Bereś (Ogrodnicy DIONP)

Opracowano na podstawie własnego doświadczenia i literatury. Wszelkie treści zamieszczone na tej stronie internetowej (teksty, zdjęcia itp.) podlegają ochronie prawnej na podstawie przepisów ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2019, poz. 1231 z późn. zm.). DIONP wyraża zgodę na wykorzystanie całości lub części powyższej informacji, pod warunkiem podania źródła i odnośnika do adresu strony internetowej www.dionp.pl