Rdza jałowca – pomarańczowa galaretka na roślinach
15 września, 2023
Stonka kukurydziana uszkadza warzywa dyniowate
3 listopada, 2023Ciekawy organizm
Jest to dość rzadko spotykana choroba roślin kukurydzy. Wywołuje ją organizm grzybopodobny Sclerophthora macrospora, który zimuje w resztkach pożniwnych lub na dziko rosnących trawach w postaci zarodników przetrwalnikowych (oospor). Pierwotnym źródłem infekcji mogą być także oospory znajdujące się na materiale siewnym.
Choroba szalonych wiech na kukurydzy (Crazy top)
Wiosną oospory kiełkują i przekształcają się w zarodnię pływkową (zoosporangium), w której powstają pływki. Zoospory rozprzestrzeniają się w środowisku wodnym i dokonują infekcji roślin. Grzybnia wewnątrz tkanek roślinnych rozrasta się międzykomórkowo doprowadzając do porażenia systemicznego. Przez szparki na liściach wyrastają sporangiofory produkujące sporangia. Zarodniki te przekształcają się w zarodnie pływkowe, które w obecności wody uwalniają duże ilości zoospor dokonujących licznych infekcji w czasie sezonu wegetacyjnego. Jesienią grzybnia tworzy oogonia i anterydia służące do rozmnażania płciowego. Po połączeniu obu gametangiów powstaje grubościenna oospora odporna na działanie niekorzystnych warunków środowiskowych, która jest formą zimującą.
Rozwój choroby jest możliwy tylko w środowisku wodnym, gdzie zoospory są uwalniane i rozprzestrzeniane na sąsiednie rośliny. Najbardziej wrażliwe na infekcje są rośliny kukurydzy w fazie 4-5 liści (w okresie wiosennym), gdy plantacja zalana jest wodą przez 24-48 godzin. Choroba rozwija się w zakresie temperatur od 10 do 25 ºC.
Organizm Sclerophthora macrospora jest niezdolny do rozwoju przy braku rośliny żywicielskiej, dlatego podczas nieobecności kukurydzy utrzymuje się na innych zbożach i trawach dzikorosnących.
Opis uszkodzeń
Typowe objawy choroby szalonych wiech powstają w wyniku hipertrofii, czyli nadmiernego wzrostu tkanek. Roślina ulega systemicznemu porażeniu, które objawia się deformacją liści, łodyg, wiech i kolb. Liście zainfekowanych roślin są wąskie poskręcane i chlorotyczne. Łodyga staje się zniekształcona i chlorotyczna i wygina się po około 2–3 tygodniach od pojawienia się pierwszych zmian chorobowych. Wiechy zamieniają się w duże, puszyste, liściopodobne twory. W takim przypadku pyłek nie jest produkowany. Zniekształceniu mogą ulec także kolby, które przybierają postać pióropusza kilku- lub kilkunastu, drobnych, liściokształtnych kolb pozbawionych ziarniaków, w których ukryte są kwiatostany męskie okryte przez liście. Porażone rośliny mają utrudnione procesy asymilacji i stopniowo zamierają. Przy epidemicznym pojawie patogena plon ziarna może zostać całkowicie zniszczony.
Jak ograniczać?
Po stwierdzeniu licznego pojawu choroby należy uprawiać kukurydzę w płodozmianie uwzględniającym co najmniej 3–4-letnią przerwę w jej wysiewie na tym samym stanowisku. Ponadto należy oddalić uprawy od wysoce narażonych na podtopienie terenów. Dodatkowo należy uregulować stosunki wodno-powietrzne w glebie. Należy stosować kwalifikowany materiał siewny, wczesny siew, ale w glebę dostatecznie ogrzaną, zbilansowane nawożenie, zwalczanie chwastów (traw) oraz dokładnie rozdrabniać i głęboko przyorać resztki pożniwne. Na małych areałach można próbować wycinać i usuwać rośliny porażone przez sprawcę choroby szalonych wiech.
