Pomagamy pszczołom wiosną – sadzimy kwiaty cebulkowe
25 września, 2020
Szukają schronienia na zimę – nie zabijaj ich!
8 października, 2020W Polsce występuje ponad 70 gatunków biedronek
W Polsce wg różnych źródeł występuje od nieco ponad 70 gatunków biedronek, z których zdecydowana większość jest znana jako wrogowie naturalni mszyc, czerwców, miodówek ale również i innych szkodników roślin. Mięsożerne są zarówno osobniki dorosłe, jak również larwy.
Od 2006 roku w kraju występuje nowy gatunek biedronki – biedronka azjatycka (Harmonia axyridis), która jest gatunkiem, obcym, inwazyjnym, ale już w pełni zadomowionym. Nie posiada obecnie statusu szkodnika w Polsce. Żywi się głównie innymi owadami, choć może również sporadycznie uszkadzać owoce niektórych roślin np. morwy, borówek, winogron, jagód goi.
Typowym szkodnikiem roślin reprezentującym biedronkowate jest owełnica lucernianka czyli biedronka dwudziestoczterokropka (Subcoccinella vigintiquatuorpunctata). Gdy pojawia się licznie stanowi zagrożenie dla roślin i się ją zwalcza.
Ciekawym gatunkiem, o którym jednak niewielu ogrodników słyszało jest biedronka mączniakówka zwana kroszelą (Psyllobora vigintiduopunctata), która odżywia się grzybami, zwłaszcza pasożytniczymi należącymi do workowców, w tym wywołującymi znane mączniaki na roślinach ozdobnych, warzywnych i owocowych.
Biedronka zjadająca grzyby w ogrodzie
Grzybożerna biedronka
Kroszela to niezwykle ciekawa biedronka, która jest pospolita w Polsce, niemniej nie każdy zwraca na nią uwagę, a to zapewne dlatego, że w koloniach mszyc nie pojawia się, a tam zwykle najwięcej biedronkowatych występuje. Osobniki dorosłe i larwy najłatwiej spotkać na roślinach opanowanych przez grzyby, zwłaszcza mączniaki.
Osobnik dorosły kroszeli to chrząszcz osiągający 3,5 - 5 mm długości, który ma cytrynowożółte zabarwienie pokryw skrzydeł na których znajdują się 22 czarne kropki (po 11 sztuk na każdej z pokryw). Dwie środkowe kropki w drugim rzędzie mogą się niekiedy zlewać ze sobą. Przedplecze znajdujące się tuż za głową jest kremowe, a niekiedy białe. Na nim znajduje się 5 czarnych kropek, z których cztery są łukowato ułożone. Czasami trzy środkowe kropki zlewają się ze sobą w jedną plamę. Głowa jest jasna, zaopatrzona w krótkie czułki zakończone buławką. Aparat gębowy typu gryzącego w postaci głaszczek szczękowych. Takie zabarwienie chrząszcza może upodobnić go do jednej z form biedronki azjatyckiej, ale również dla niewprawnego oka do biedronki wrzeciążki, od której jednak owad się istotnie różni.
Larwa kroszeli jest podobna do larw innych biedronek. Ma wydłużone ciało z trzema parami silnych nóg tułowiowych za pomocą których aktywnie i dość szybko się przemieszcza. O ile zwykle larwy biedronek są ciemne, w kolorze grafitowym z różnymi znakowaniami (np. białymi plamkami, pomarańczowymi wypustkami), tak u biedronki mączniakówki ciało jest żółte z czarnymi kropkami.
Warto wiedzieć, że każdy chrząszcz i każda larwa biedronek (w tym tej owianej złą sławą azjatyckiej) jak będzie zaniepokojona, to w geście obronnym (np. po złapaniu w ręce) będzie wydzielała przez specjalne gruczoły ukryte w odnóżach żółtą ciecz zwaną hemolimfą. Ma ona za zadanie odstraszać wroga. Jest to gorzka, nieprzyjemna w smaku substancja, która nie jest dla człowieka groźna, ale u niektórych osób może powodować odczyn alergiczny. Każda biedronka tak się broni.
Kroszela zimuje w stadium chrząszcza ukrytego w ściółce, pod drzewami i krzewami, w zaschniętej trawie, a także choćby w domach lub w coraz modniejszych hotelach dla owadów. Wykorzystuje różne zakamarki. Chrząszcze zwykle od kwietnia się wybudzają, łączą w pary, kopulują, a następnie samice składają jaja na roślinach. Owad może mieć 2-3 lub więcej pokoleń w roku, co zależy głównie od pogody i dostępności pokarmu. Biedronka mączniakówka jest spotykana w ogrodach, parkach, w lasach, na łąkach, w zaroślach, ale także i w centrach miast np. na roślinach balkonowych. Owad lata, zatem jest mobilny, w tym szuka miejsc w których złoży jaja. Larwy można spotkać do października, po czym przepoczwarczają się jak inne biedronki i wychodzą chrząszcze, które zimują.
Chrząszcze i larwy kroszeli najłatwiej spotkać w lata ciepłe i wilgotne, gdy od wiosny pojawia się silna presja ze strony chorób grzybowych, głównie mączniaków. Towarzyszą roślinom też w lecie i jesienią, w tym zasiedlają różne gatunki roślin. Owady zjadają strzępki grzyba widoczne na roślinach. Gdy pojawią się licznie wcześnie, zanim zarodniki dojrzeją to zjadając strzępki z zarodniami mogą ograniczać zarodnikowanie patogenów. Odgrywają wówczas ważną rolę w ograniczaniu rozprzestrzeniania się chorób. Trzeba jednak wiedzieć też i o tym, że gdy grzybnia już jest dojrzała, a zarodniki zaczynają się uwalniać, to biedronki przebywając w takich warunkach mogą pokrywać się zarodnikami grzybów i gdy przechodzą na rośliny zdrowe to mogą je tam zaciągać. Bez względu jednak na to, więcej jest pożytku z tej biedronki niż szkód jakie powoduje.
W celu ochrony kroszeli i innych biedronek należy ograniczać do minimum stosowanie chemicznych środków owadobójczych. Poleca się również zwiększanie bogactwa gatunkowego roślin w ogrodach, co sprawia, że zawsze gdzieś jakieś grzyby się pojawią, które biedronce dostarczą pokarmu. Ponadto zaleca się pozostawianie w ogrodzie miejsc, w których liczba prac pielęgnacyjnych będzie mniejsza, przez co owady będą spokojnie żyły. Dużą pomocą dla kroszeli i innych biedronek jest ustawianie w ogrodach domków (hoteli) dla owadów, w których będą się chroniły i zimowały. Takie domki produkuje choćby DIONP i są one dostępne w naszym Sklepiku on-line.
