Biedronka azjatycka (Harmonia axyridis) - jak rozpoznać?

Szukają schronienia na zimę – nie zabijaj ich!

8 października, 2020

Biedronka azjatycka w Polsce – czy jest groźna?

25 października, 2020

Biedronka azjatycka - gatunek inwazyjny, ale już zadomowiony w Polsce

Mało kto wie, ale w Polsce występuje (wg różnych źródeł) od 50 do około 80 rodzimych gatunków biedronkowatych, z których zwykły śmiertelnik kojarzy kilka. Do najbardziej znanych biedronek zalicza się choćby biedronkę dwukropkę oraz biedronkę siedmiokropkę. Obok nich występuje choćby biedronka łąkowa, biedronka pięciokropka, biedronka dziesięciokropka, biedronka mączniakówka oraz biedronka oczatka, a także wrzeciążka, pokropka, gałecznik czteroplamek, skulik przędziorkowiec, czerwonka trzynastokropkowa, Coccidula rufa, Hippodamia variegata, Calvia quatuordecimguttata, Aphidecta obliterata, Oenopia conglobata, Sospita vigintiguttata i inne. W 2006 roku pojawiła się w Polsce biedronka azjatycka jako nowy gatunek, inwazyjny, ale nie była owadem kwarantannowym. Na ten moment wśród biedronek za szkodnika roślin uznaje się owełnicę lucerniankę (Subcoccinella quatuordecimpustulata).

Ponieważ biedronka azjatycka (arlekin) wywołuje wiele negatywnych emocji, w tym w internecie krąży wiele fałszywych informacji o tym gatunku, które prowadzą do tego, że Społeczeństwo zaczęło je zabijać (a przy okazji rodzime gatunki), prezentujemy krótką charakterystykę tej biedronki.

Biedronka azjatycka - czy mnie pożre?

Jak wygląda biedronka azjatycka?

Chrząszcze

Są stosunkowo duże, gdyż osiągają do 6–8 mm długości i 4-6,5 cm szerokości. Ich wielkość jest porównywalna lub nieznacznie większa od pospolicie występującej w naszym kraju biedronki siedmiokropki. Ciało jest owalne i wypukłe. Głowa może być czarna, żółta lub czarna z żółtymi znaczeniami. Przedplecze (czyli część ciała znajdująca się tuż za głową) jest kremowożółte lub białawe z czarnymi plamami. Te plamki mogą mieć różną postać np. jednolicie czarnego trapezu, czterech czarnych plamek, dwóch zakrzywionych linii lub czarnego znaku w kształcie litery M (lub W - w zależności od kierunku patrzenia na owada). Pokrywy skrzydeł mogą mieć różne ubarwienie: od żółtego, poprzez pomarańczowe i czerwone aż do czarnego. Tuż po przepoczwarczeniu się chrząszcz zanim uzyska ostateczny kolor może być prawie cały żółty bądź białawy. Po kilku godzinach pojawia się jednak ostateczne ubarwienie. Obok osobników jednolicie ubarwionych występują także formy posiadające kropki oraz plamki na pokrywach skrzydeł w liczbie do 21 sztuk. Bardzo duża liczba różnych wzorców kolorystycznych chrząszczy sprawia, że są mylone z rodzimymi gatunkami biedronek. Niestety, często krajowe gatunki biedronek są zabijane bo osoby nieznające się na rozpoznawaniu uznają je za biedronki azjatyckie.

Złapany do ręki chrząszcz biedronki azjatyckiej, podobnie jak i biedronki siedmiokropki, czy oczatki (wielkościowe zbliżone do siebie) może delikatnie ugryźć, ale zwykle się tego nie odczuwa, gdyż skóra ludzka jest gruba. Biedronki nie posiadają aparatu gębowego zdolnego do rozcinania skóry człowieka. Biedronka sama przez się również nie atakuje. Jest to płochliwy owad. Trzeba również wiedzieć, że biedronka azjatycka może psuć smak owoców i produktów z nich wytwarzanych (soków, wina itd.) jeżeli przez przypadek chrząszcz zostanie rozgnieciony w owocu lub ze strachu pozostawi na nim swoją hemolimfę (taką produkują różne biedronki). W hemolimfie znajduje się specyficzny związek chemiczny o nazwie metoksypyrazyna. Jest to substancja o nieprzyjemnej woni, której nawet niewielka zawartość w produkcie spożywczym może całkowicie zepsuć jego walory smakowe. W smaku jest gorzka i nieprzyjemna. Osoby o wrażliwej skórze jeżeli będą przetrzymywały biedronki w ręce mogą mieć odczyn alergiczny, dlatego też biedronek nie powinno się łapać do rąk jeżeli stwierdzi się u siebie reakcję alergiczną na ich wydzieliny. Inne biedronki mogą taką samą hemolimfę wytwarzać, więc mówienie, że robi to tylko biedronka azjatycka jest przekłamaniem.

Charakterystyczną cechą ułatwiającą rozpoznanie chrząszczy biedronki azjatyckiej od innych, wielkościowe podobnych gatunków biedronek jest garb występujący na końcu pokryw skrzydeł. Ponadto pewną cechą ułatwiającą identyfikację owada jest często występujący na przedpleczu czarnobiały wzór przypominający literę M lub W (w zależności od kierunku patrzenia). Problemem jednak jest to, że nie u każdego osobnika on występuje, w tym rodzime gatunki biedronek też mogą mieć wzór zbliżony do M/W, więc kierowanie się tylko tą cechą może doprowadzić do pomyłki. Chrząszcze biedronki azjatyckiej poszukując miejsc do zimowania (od września do listopada) mogą łączyć się w grupy liczące od kilku sztuk do kilku tysięcy osobników i to wskutek tego zjawiska biedronka azjatycka stała nie obiektem ataków ze strony człowieka. Tak duża liczba chrząszczy budzi niepokój ale trzeba wiedzieć że to zjawisko naturalne. Mało tego, w koloniach tej biedronki mogą pojawiać się i typowo polskie gatunki biedronek, których jest mniej, zatem osoby zwalczające biedronkę azjatycką, które nie potrafią jej odróżniać od innych gatunków mogą niszczyć bioróżnorodność. Mówiło się, że po wkroczeniu biedronki arlekina do Polski zniszczy ona rodzime gatunki wypierając je ze środowiska, niemniej na ten moment to człowiek w dużej mierze bojąc się biedronki azjatyckiej (a ta jest nieszkodliwa) tępi również mniej liczne rodzime biedronki, a to już zagraża poważnie przyrodzie.

Jaja

Są początkowo bladożółte, a następnie intensywnie żółte, owalne, długości ok 1,2 mm, składane często w skupiskach na różnych częściach roślin. Jaja biedronki azjatyckiej są podobne do jaj innych gatunków biedronek, dlatego też nie dokonuje się identyfikacji gatunku patrząc na to stadium rozwojowe. Na 24 godziny przed wykluciem się larw jaja przybierają szaro-czarną barwę.

Larwy

Posiadają czarne zabarwienie ciała. Na boku odwłoka wyrośniętych larw znajdują się dwa rzędy dobrze widocznych, pomarańczowych, kolczastych brodawek oraz sześć nieco jaśniejszych na jego grzbietowej stronie. Takie ubarwienie larw jest dość charakterystyczne i pozwala odróżnić ten gatunek od innych, ale trzeba uważać, gdyż dla niewprawnego oka larwa biedronki siedmiokropki, która także po bokach ma żółtawe znakowanie może być uznana za biedronkę azjatycką. należy również wiedzieć, że po wylęgu larwa biedronki azjatyckiej jest czarna, zatem można ją pomylić z larwami innych biedronek. Charakterystyczne pomarańczowe ubarwienie pojawia się później, a zwykle dopiero od trzeciego stadium rozwojowego jest dobrze widoczne bez użycia lupy. Larwa posiada aparat gębowy gryzący i jest bardzo żarłoczna polując głównie na mszyce. Początkowo, zaraz po wylęgu larwy w pierwszym stadium rozwojowym mają około 2 mm długości i osiągają ostatecznie 7,5–10,5 mm w czwartym (ostatnim) stadium rozwoju. Larwa jest bardzo ruchliwa dzięki trzem parom odnóży krocznych.

Poczwarka

Jest pomarańczowa i osiąga do 8 mm długości. Wyglądem jest zbliżona do poczwarki biedronki siedmiokropki. Rozróżnić ją można przyglądając się brodawkom na wylince larwalnej w miejscu przytwierdzenia poczwarki do podłoża. Brodawki te są dość dobrze widoczne, niemniej dla bezpieczeństwa lepiej nie odróżniać gatunków biedronek na podstawie poczwarek, gdyż łatwo się pomylić. Z chwilą wyjścia dorosłego chrząszcza, osłonka poczwarki pozostaje przyczepiona do podłoża do czasu samoczynnego zniszczenia się lub też bycia zjedzonym przez różne organizmy.

Biedronka azjatycka w Polsce – czy jest groźna? - o tym przeczytasz TUTAJ.